________
¨ وضعیت اقتصادی و رابطه با قدرت و ثروت
______________
■ عناصر روانشناسی
این قصه هم مانند اکثر قصهها سفر قهرمانی را نشان میدهد که در پایان قصه با کوله باری از تجربه و ازدواج با دختر پادشاه که درواقع پیوند با ناخودآگاه فردی و رسیدن به کمال روانی است، به زندگی عادیاش باز میگردد؛ اما همانگونه که در قسمت قبل هم گفته شد این قصه صرفاً برای ترغیب به کسب صفات پسندیده است و پرداخت روانشناسی آن چندان قوی نیست.

■ باورهای عامیانه و خرافی
از نکات خرافی که در قصه به چشم میخورد و امروزه نیز به عنوان جادو و جنبل مطرح است، استفاده از حیوانات در درمان بیماریهای مختلف یا مقاصد دیگر است. در این قصه مغز گربهی سیاه را درمانگر کوری معرفی میکند.
■ سایر عناصر
خرج کردن مفداری از مال در راه حضرت علی (ع) و به طور کلی ائمهی اطهار و هم‌چنین دادن پول برای خرج کفن و دفن مردهای که کسی را ندارد با این اصطلاح رایج میان مردم که «جسد مسلمان نباید روی زمین بماند» از نکات مذهبی رایج در قصه است.
۳-۴۰- ابراهیم گاوچران
* خلاصهی قصه
پیرمردی با پسرش ابراهیم کنار رودخانهای زندگی میکردند. روزی سیل آمد و فقط ابراهیم توانست خود را نجات دهد. بعد از مدتی ابراهیم گاوچران مرد ثروتمندی شد. بعد از شش سال، اربابش به ابراهیم یک گوساله داد. شبی ابراهیم خوابی دید و برای تعبیر خواب نزد قاضی رفت. قاضی در عوض تعبیر خواب گوساله را از ابراهیم گرفت. ابراهیم رفت و رفت تا به شهری رسید. همان شب، با دختری آشنا شد که قصد داشت با پسرعمویش فرار کند؛ اما از قضای روزگار، با ابراهیم همسفر شد و با ابراهیم ازدوا کرد. آن دو به شهر دیگری رفتند و در آنجا ساکن شدند. شبی شاه و وزیر را به خانهشان دعوت کردند. وزیر تا چشمش به زن ابراهیم افتاد، شاه را تشویق کرد که ابراهیم را از میان بردارد و زن او را به حرمسرای خود ببرد. شاه هم از ابراهیم چهل بشقاب جواهر خواست. ابراهیم به کنار رودخانهای که قبلاً در آن جواهر پیدا کردهبود، رفت تا به سرچشمه رسید. در آنجا باغ بزرگی دید که در آن دختری را سر بریده بودند و هر قطره خون دختر که توی آب میریخت به جواهر تبدیل میشد. ناگهان ابراهیم دیوی را دید که با روغنی سر دختر را به تنهاش چسباند و از او تقاضای ازدواج کرد؛ اما دختر قبول نکرد. درنتیجه دیو دوباره سر دختر را برید و رفت. ابراهیم بعد از رفتن دیو، سر دختر را به همان شیوه به تنه‌اش وصل کرد و از دختر خواست تا با او همکاری کند تا دیو را از بین ببرد. دختر قبول کرد و بعد از آمدن دیو آنچه را که ابراهیم به او گفته بود، دقیقاً انجام داد. بعد از رفتن دیو، ابراهیم شیشهی عمر دیو را پیدا کرد. در همین موقع دیو سر رسید. ابراهیم او را مجبور کرد که آنها را به شهر خودشان برساند. وقتی به شهر رسیدند، شیشهی عمر دیو را شکست و دیو نابود شد. این دختر که پریزاد بود به ابراهیم کمک کرد تا چهل بشقاب جواهر را آماده کند. شب که شاه و وزیر، برای بار دوم به خانهی ابراهیم آمدند. وزیر چشمش به زن دوم ابراهیم افتاد و دوباره طمع کرد. باز پادشاه و وزیر نقشه کشیدند که ابراهیم را از بین ببرند. صبح فردا به ابراهیم نامه نوشتند که باید بروی و گل قهقهه را بیاوری. ابراهیم این موضوع را با زن پریزادش مطرح کرد. زن به او نامهای داد و به او گفت: «این را به فلان چشمه ببر. دستی بیرون میآید، نامه را به او بده. بعد از چند لحظه صندوقی پیدا میشود، آن را بردار و بیار». ابراهیم همین کار را کرد. وقتی در صندوق را باز کرد، دختر زیبایی را با گل قهقهه و یک دست لباس شاهانه دید. گل قهقهه و لباس شاهانه را برای شاه فرستاد و آنها را برای شام دعوت کرد. شب که شاه و وزیر آمدند، وزیر چشمش به زن سوم ابراهیم افتاد. این بار پادشاه را ترغیب کرد که ابراهیم را از سر راه بردارد، به همین دلیل به او گفتند: «باید بروی آن دنیا و مهر پدران ما را بیاوری.» ابراهیم که از درخواستهای شاه عصبانی شده بود، نامه را به زن پریزادش نشان داد. زن او را راهنمایی کرد و با یاری دیگر پریان نقشهای کشیدند و پادشاه و وزیر را در آتش انداختند تا به نزد پدرانشان بروند. آنها سوختند و ابراهیم پادشاه شد.
■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
____________
¨ کنشهای اساطیری
–آیندهبینی
آیندهبینی و اطلاع از آینده از کنشهای اساطیری است که معمولا قهرمان با خواب دیدن آینده خویش را میبیند (رجوع شود به قصهی۱۹). در این قصه قهرمان در پی خوابی که دیده، سفری را آغاز میکند که طی آن با همسرش و دختری پری‌زاد آشنا و در نهایت نیز پادشاه می‌شود.
¨ موجودات و پدیده های اساطیری
-پری
(رجوع شود به قصهی ۲۸)
- تبدیل شدن قطرههای خون به جواهر
در قصههای عامیانه، بسیار اتفاق افتاده که قطرهای از خون قهرمان یا فرد بیگناهی تبدیل به گل،گیاه یا جواهر میشود. در این قصهها آنچه که خون به آن مبدل میشود، هم‌رنگ خون یعنی سرخ است. ظاهراً سرچشمهی اینگونه حکایتها به هزاران سال پیش، به دوران نخستین جوامع کشاورزی بر پهنهی زمین مربوط است.
میدانیم که باران و گیاه برای جوامع کشاورزی مهمترین ارکان زندگی است، خاصه اگر این کشاورزان در سرزمینی مانند ایران زندگی کنند که آب و باران در آن کم باشد، چنان که گاه فقدان آب همهی سرمایه و هستی کشاورزان را تهدید به نابودی میکند. انسان ابتدایی هنگامی که میدید با فروباریدن قطرههای باران بر زمین، گیاه از زمین میروید، مجذوب و محسور نیروی اعجازآمیز قطرههای باران شد و دربارهی آن افسانهها سااخت. او تصور کرد که اگر باران نبارد یا باریدن آن به تأخیر افتد، با ریختن خون قهرمانی بر زمین حتماً گیاه خواهد رویید (افشاری،۱۳۸۲: ۵۶۰).
افشاری در ادامه چنین بیان می‌کند که این موضوع، یعنی تبدیل خون به گیاه، را در اسطورههایی مانند اسطورهی اینین و دموزی در آسیای میانه، اسطورهی راماین در هند و اسطورهی سیاوش در ایران شاهدیم. نکته‌ی قابل توجه در این قصه، این است که خون دختر پری‌زاد تبدیل به جواهر می‌شود، این موضوع نیز به نوعی به همان اسطوره‌های ایزد نباتی مربوط می‌باشد.
شاید از آنرو که طلا و جواهر نیز جزء مال و نعمت انسان محسوب میشود و خون ایزد نباتی درواقع برای فراوانی نعمت و افزایش برکت ریخته میشد، در برخی قصهها ذکر شدهاست که خون قهرمان قصه به جواهر مبدل گردیدهاست. حضور آب در این قصهها نیز پیوند آنها را با اساطیر باروری تأیید میکند (افشاری ۱۳۸۲: ۵۶۳).
نکته‌ی دیگری که در مورد این قصه، قابل توجه است این است که قهرمانها در اسطورهها معمولا مردان هستند؛ اما در قصهها دختر هستند و گاه دختری از جنس پری، بهرحال باید در نظر داشت که قصه با اسطوره متفاوت است و لزومی ندارد که قصهها دقیقاً مطابق با اسطورهها باشند. آنچه در این میان مهم است وجود پارهای از نشانه های این اسطوره‌ها در قصههاست هرچند که با تغییر و تحولی همراه باشد.
-دیو
(رجوع شود به قصهی ۱۲)
■ عناصر اجتماعی
¨ طبقات اجتماعی، شخصیتها و روابط بین آنها
این قصه روایت دیگری از خوشبخت شدن یک کچل فقیر با بهره گرفتن از کمک پریزادها است. دو طبقهی اجتماعی در قصه به چشم میخورد، ابراهیم، کچل فقیری که با دیدن خوابی زندگیاش متحول میشود. وی نمایندهی مردم فقیر و یکی از شخصیتهای مطرح قصههای عامیانهی فارسی است(رجوع شود به قصهی۲۷). طبقهی دیگری که از آن نام برده میشود، طبقهی حاکم است که قاضی، وزیر و شاه هر سه متعلق به این طبقه هستند. قاضی فردی طماع است که در ازای گرفتن گوسالهی ابراهیم حاضر به تعبیر خواب وی میشود. در مورد شخصیت قاضی به قصهی ۲۶ رجوع شود. شخصیت بعدی، وزیر که طبق معمول شخصیتی مکار، چشمچران و تأثیرگذار بر شاه است. نفر آخر این طبقه، شاه است که شخصیتی منفعل و تسلیم نظر اطرافیان دارد (رجوع شود به قصهی۵). مکرهای وزیر و تلاش ابراهیم برای حل آن‌ ها موجب ارتباط بین آنها میشود. از دیگر شخصیتهای قصه، زنان ابراهیم هستند که تنها زن اولش آدمیزاد است و دو زن دیگر پریزاد هستند ولی در مورد روابط آنها با هم و رابطهشان با ابراهیم صحبتی در میان نیست.
¨ آداب و رسوم
________
¨ وضعیت اقتصادی و رابطه با قدرت و ثروت
در این قصه و قصههای مشابه، شخصیت اصلی قصه جوان فقیری است که از قضای روزگار به ثروت میرسد و در نهایت با مجازات شاه و وزیر، پادشاه میشود؛ اما نکتهی قابل توجه در این قصه دعوت نخستین از شاه و وزیر به انگیزهی شناخته شدن در شهر است. البته این موضوع امروزه و در دنیای کنونی نیز وجود دارد. وابستگی و ارتباط با بزرگان و سرشناسان یک شهر، اولین راه برای شناخته شدن در آن شهر است.
■ عناصر روانشناسی
در این قصه، قهرمان به واسطهی دیدن خوابی سفری را آغاز میکند که در پایان آن به ازدواج و پادشاهی میانجامد. در قصهی ۱۹ در مورد ارتباط خواب و ناخودآگاه گفته شد، در این قصه هم نقطهی شروع کمال قهرمان خواب دیدن است. قهرمان در ادامهی سفرش با دختری آشنا شده و با وی ازدواج میکند، این امر به معنای اتصال هشیاری و ناهشیاری فرد است. بعد از ازدواج با دختر، قهرمان با چند پری آشنا و به کمک آن‌ ها موفق میشود خواسته های نامعقول پادشاه را برآورده کند و درنهایت نیز به پادشاهی برسد. پریان بنا به نوشته های سرکاراتی در کتاب سایههای شکار شده، ناخودآگاه وجود آدمی هستند. به این ترتیب در این قصه قهرمان با ازدواج، قوهی ناخودآگاهش فعال شده و با بهره گرفتن از آن میتواند راه رسیدن به کمال روانی را برای خود هموار کند.
■ باورهای عامیانه وخرافی
یکی از باورهای خرافی که در قصه به چشم میخورد، دعا خواندن پری است. همان‌گونه که در قصه‌ی ۲۸ نیز اشاره شد، نام پری هم در اوستا و هم در قصه‌های عامیانه بارها تکرار شده است. در اوستا نام پریان در کنار جادوان به کار رفته و همین امر در قصه‌ها به شکل ورد خواندن یا جادوگری پری، البته به نفع قهرمان قصه نمود یافته است. در این قصه نیز پری با خواندن وردی از خون خود جواهر درست کرده و به قهرمان می‌دهد تا خواسته‌ی پادشاه را اجابت کند. به طور کلی دعا و ورد خواندن برای ایجاد تغییری در شرایط طبیعی، یکی از مواردی است که در میان مردم وجود دارد.
■ سایر عناصر
_________
۳-۴۱- ابنملیح
* خلاصهی قصه
روزی، مردی تصمیم گرفت به دیدن ابنملیح برود. مرد زیر درختی خوابیده بود. بالای درخت عقاب بزرگی لانه داشت. مرد دید ماری از درخت بالا میرود تا جوجههای عقاب را بخورد. مار را کشت و جوجههای عقاب را از مرگ نجات داد. عقاب به مرد کمک کرد تا به نزد ابنملیح برود. عقاب مرد را در جزیرهای که ابنملیح درآن زندگی میکرد، پیاده کرد. مرد رفت تا به کاخ ابنملیح رسید. در آنجا جوان زیبایی را دید که بردهی سیاهی نزد او قدم میزد. مرد از ابنملیح خواست تا قصهاش را تعریف کند. ابن ملیح چنین آغاز کرد: «این خانم دختر عموی من است. ما با هم زندگی خوشی داشتیم. روزی به من گفت: «بیا خودمان را مقطوعالنسل کنیم تا بعد از مرگ هر کدام، دیگری هرگز ازدواج نکند. من این کار را کردم؛ اما او نکرد. بعد از مدتی طلاق گرفت و چون در این قصر به جز ما و این غلام سیاه کس دیگری نبود. از من اجازه گرفت تا زن این غلام شود». وقتی قصهی ابنملیح تمام شد، میخواست مرد را بکشد. مرد یکی از پرهای عقاب را آتش را زد. عقاب حاضر شد، او را بر پشت خود سوار کرد و به پرواز درآمد.
■ عناصر اساطیری
¨ شخصیتهای اساطیری
_____________
¨ کنشهای اساطیری
____________
¨ موجودات و پدیده های اساطیری
-عقاب (سیمرغ)
یکی از معانی واژهی سَئِنه که در اوستا به معنی سیمرغ به کار رفته، عقاب است (رجوع شود به قصهی۳۰). در این قصه، عقابی که مرد جوجههایش را نجات میدهد، همان سیمرغ با همان ویژگیهای یاریگری به قهرمان و پر اسرارآمیز است.
■ عناصر اجتماعی
¨ طبقات اجتماعی، شخصیتها و روابط بین آنها
در این قصه از طبقات اجتماعی صحبتی به میان نیاورده است؛ اما زندگی ابنملیح در قصر میتواند بیانگر این مطلب باشد که ابنملیح، شخصیتی مرفه است. زندگی وی در محیطی دور از اجتماع. به گونه‌ای که مرد برای یافتن ابنملیح با کمک عقابی از هفت دریا میگذرد و هم‌چنین زندگی مرفه وی باعث شده که دیگران تصور کنند وی فردی بیغم است، اما وقتی مرد به آنجا میرسد متوجه میشود که آن کس که همه او را بیغم و رنج تصور میکنند، به رغم داشتن زیبایی و ثروت به دلیل زندگی محبوبش با غلام سیاه، غمگینترین موجود است.
در این قصه همچنین به بیوفایی زنها اشاره میکند. آنچه نباید از نظر دور بماند، تأثیر محیط و اقلیم خوزستان بر قصه است. این تأثیر را در نام ابن ملیح و محل سکونت وی که جزیرهای دور است، می‌توان دید.

شرکت به اوران پارس

۴

شرکت زرین لوح

۵

شرکت زرین نگار رسانه

۶

شرکت لوح ابگینه

۷

شرکت برادران توفیقی

۳-۴- روش گردآوری داده‌ها

در این پژوهش از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی جهت گرداوری اطلاعات استفاده شده است.
- روش کتابخانه ای: هر محققی قبل از شروع پژوهش و هنگامی که به موضوعی ویژه برای پژوهش علاقه مند شده است، ناگزیر از مراجعه به کتابخانه خواهد بود. با مطالعه کتابها، مقاله‌ها و تحقیقات دیگران که در حوزه موضوع مورد علاقه اوست، موضوع پژوهش خود را خالص تر و رساتر سازد. برای پیشینه و ادبیات پژوهش از کتابخانه و مراجعه به اینترنت استفاده شده است.

- روش میدانی: در این روش با مراجعه به شرکت‌های توزیع کننده‌ی محصولات، اطلاعات لازم در مورد متغییر های مورد نظر جمع آوری شده و نهاده ها و ستاده ها مشخص گردیدند ودر نهایت از نرم افزار تحلیل پوششی داده ها) برای تحلیل داده ها استفاده شده است.
۳-۵- متغیر های تحقیق
متخصصین و صاحب نظران همواره در مورد یک تعریف استاندارد درباره نهاده ها وستاده ها در فعالیتهای خدماتی، دچار اختلاف بوده اند. به عنوان مثال، برخی از آنها معتقدند که سپرده مردم نزد بانکها را می توان ستاده در نظر گرفت، زیرا هدف بانک جذب سپرده های بیشتر است و هر بانکی سپرده های بیشتری جذب کند به معنی آن است که ستاده بیشتری ایجاد کرده و موفق تر است. از نظر دیگر، برخی معتقدند که این گونه سپرده ها را می توان به عنوان نهاده در نظر گرفت، زیرا این گونه سپرده ها باعث ایجاد توانمندی بانکها برای ارائه خدمات بیشتر به مردم می شود.
پس از مطالعه و گردآوری داده ها، ورودی و خروجی‌های زیر جهت سنجش کارایی کانال‌های توزیع فروش شرکت کرانه تجارت بین الملل در نظر گرفته شد:
ورودیها (نهاده ها) شامل:
تعداد پرسنل ( افراد شاغل در هر شرکت اعم از اداری و خدماتی)
خرید سبد کالا
نام و نشان تجاری
خصوصیات واسطه از نظرمساحت انبار
خصوصیات واسطه از نظرتعداد دفعات معامله
خصوصیات واسطه از نظرتعداد حجم معامله
خصوصیات واسطه از نظرتعداد مرجوعی
ب) خروجی ها (ستاده ها) شامل:
میزان فروش
حجم معاملات
تعداد دفعات معامله
رضایت مشتریان
امکان جذب عاملین فروش جدید
پس می توان به صورت خلاصه ورودی ها و خروجی ها را در جدول۳-۲ مشاهده کرد.
جدول۳-۲- ورودی و خروجی های تحقیق

خروجی

ورودی

۹-۵٫ ناکامی نظریات درون گرا از پاسخ گویی به مشکل جدایی
تا کنون به این نتیجه رسیدیم که مشکل جدایی در تقریرهای مختلف خویش- غیر از عدم لحاظ تجارب ادراکی در نظریات صدق و توجیه- مبتنی بر یک پیش فرض است و آن هم اینکه می­توان نشان داد که باورها با واقعیت مرتبط اند. تنها راهی که برای اثبات ارتباط باورها با واقعیت وجود داشت، تأثیر علی بود، اما نشان دادیم که انسجام گرا می ­تواند نشان بدهد که نمی­ توان از نظام باورها بیرون رفت و با واقعیت ارتباط برقرار کرد و از این رو نمی­ توان این ارتباط را احراز کرد. پس به نظر می­رسد ایشان به مشکل جدایی که مبناگرایان مطرح کرده ­اند می­توانستند با رد پیش فرض ایشان پاسخ گویند. به نظر می­رسد این استدلال هیچ دلیلی برای ما نمی­گذارد که بر طبق آن قبول کنیم که مبناگرایی موفق تر از انسجام گرایی است؛ چرا که این اشکال بر هردوی این نظریه ­ها وارد می­گردد. اگر این اشکال را در نظر نگیریم در آن صورت می­توانیم بگوییم نظریه انسجام گرایی دچار گسست با واقعیت نیست؛ چرا که نشان دادیم می ­تواند با واقعیت در ارتباط باشد؛ چرا که دست کم این نظریه به نحو روانی امکان ندارد که منعزل از واقعیت باشد، اما توجیه را منوط به صرف باورها می­ کند که لازمه­ی این سخن گسست از واقعیت نیست. پس نظریه مبناگرا یا باید خویش این اشکال را قبول کند یا آن را به عنوان اشکالی بر انسجام گرایی تلقی نکند؛ چرا که پاسخ وی به تأثیر علی نیز از سنخ پاسخ­های روانی است که هر دو در این پاسخ مشترک هستند.

البته نشان دادیم که می­توانیم مراد از واقعیت را به معنای اعم بگیریم که در این صورت واقعیات نفسانی و حالات ذهنی نیز گونه ­ای واقعیت تلقی می­شوند. در این صورت می­توانیم بگوییم استدلال ایشان مبنی بر اینکه از نظام باورهای خویش نمی­توانیم بیرون برویم، برای اشکال گسست باور با واقعیات ذهنی کافی نیست؛ چرا که شناسا می ­تواند به حالات ذهی­اش دستیابی پیدا کند. البته بیان کردیم که انسجام گرا می ­تواند در اینجا بگوید گسست باور از این واقعیات هیچ مشکلی ندارد؛ چرا که این­ها هیچ ارزش معرفتی ندارند، اما نشان دادیم که این سخن درست نیست. پس اگر مراد از واقعیت را به نحوی بگیریم که حالات ذهنی را شامل شود، این اشکالِ مبناگرایان وارد است. البته در فوق نشان دادیم که در توجیه این باورها مبناگرایی صرف نیز کافی نیست و برای حل مشکلات باید طریقی دیگر پیمود که ما آن را بیان کردیم. البته می­توان نظریه انسجامی صورت بندی کرد که این تجارب را در بر بگیرد اما لازمه­ی چنین صورت بندی دست شستن از اینکه صرف باور علت توجیه باورهای دیگر است، هست که اصلی­ترین مدعای انسجام گرایان است.
پس اگر مراد از واقعیت عالم خارج باشد این اشکال به انسجام گرایان بخصوصه وارد نمی­گردد، اما اگر مراد از واقعیت به معنای اعم از عالم خارج باشد - به نحوی که واقعیات درونی شناسا را هم شامل بشود- در این صورت این اشکال به انسجام گرایان در مورد واقعیات درون ذهنی وارد است. به نظر نگارنده اصلی­ترین مشکل نظریه انسجام گرایی همین مطلب است.
به نظر می­رسد باید تأمل کنیم ببینیم چه خصوصیت ویژه­ای در این مشکل وجود دارد که هم انسجام گرا و هم مبناگرا از حل آن ناکام مانده­اند. به نظر می­رسد شاید کسی بگوید که این اشکال ناشی از درون گرایی این دو نظریه است. این دو نظریه از آنجا که عوامل موجِه باور را منحصر در تجارب و باورها می­ کنند، نمی ­توانند به این اشکال پاسخ دهند؛ چرا که بنا بر درون گرایی ما راهی نداریم که از ذهن خویش بیرون رویم تا بتوانیم تأثیر علی جهان خارج بر تجارب و باورهای خویش را احراز کنیم تا از این رو بتوانیم عدم گسست خویش با واقعیت و طرد نظام­های بدیل و… را احراز کنیم. پس انحصار عوامل معرفتی ما به عواملی که امکان توجیه در این باور را از ما می­گیرند، سبب شده است این اشکال وارد گردد. از این رو، به نظر می­رسد این اشکال اولاً و بالذات اشکالی به درون گرایان در توجیه باشد. این اشکال به نظریات انسجام گرفته شده است؛ چرا که به نظر گسست ایشان با واقعیت روشن­تر بوده است. لکن با توجه به تحقیقی که در این فصل انجام دادیم، نشان دادیم که اگر بدرستی این اشکال واکاوی شود، به نظریه مبناگرایی نیز وارد می­گردد و در نهایت پی می­بریم که موصوف حقیقی این اشکالات درون گرایی در توجیه است. پس انسجام گرا از این حیث که انسجام گراست و مبناگرا از این حیث که مبناگراست، از این اشکال در مرتبه ذات مبرا اند، اما ثانیاً و بالعرض از این حیث که درون گرایند، به این اشکال دچار می­گردند. اینکه گفتیم انسجام گرا پیش فرض اشکال آنها را پاسخ می­گوید و بدین سبب اشکال را منحل می­ کند، منحصر در طرح این اشکال از جانب نظریه­ دیگری مبتنی بر درون گرایی بوده است؛ چرا که یک نظریه درون گرا نباید این اشکال را مستقلاً به نظریه دیگر کند؛‌ چرا که خود به آن گرفتار است. اما نظریه­ای برون گرا چون اعتماد گرایی می ­تواند این اشکال را در حق انسجام گرا وارد بداند. لذا انسجام گرا مکلف است به این اشکال برای دفاع از خود پاسخ دهد مگر اینکه از ویژگی صدق رسان بودن توجیه دست بشوید و ما به همین دلیل این فرض را نیز بررسی می­کنیم.
بونجور متأخر گفته است که شاید ممکن باشد که برخی از این اشکالات را با طراحی نظریه انسجامی برون گرا پاسخ بگوییم یا حداقل این اشکالات را کمتر کنیم.^[۳۵۷] اما فومرتون می­گوید در صورتی که بخواهیم نظریه انسجام برون گرا طراحی کنیم با مشکلات جدی روبرو خواهیم شد و نمی­توانیم مفهوم معقولی از انسجام عرضه کنیم. (Fumerton, 1993, p 243 ). به نظر نگارنده می­رسد که می­توان نظریه­ای طراحی کرد که در عین انسجام گرایی برون گرا نیز باشد. در ذیل راه حلی برای ارائه چنین دیدگاهی ارائه می­دهیم که بنابر نظریه درون گرایان علی القاعده باید معقول باشد. سپس علاوه بر بررسی خودِ چنین نظریه­ای، تحقیق می­کنیم که آیا برون گرایی به طور کلی راه حل مناسبی برای این مسئله می ­تواند باشد یا نه و در صورت اخیر به این مطلب می­پردازیم که آیا درون گرایان راهی برای حل این مشکل ندارند یا دارند.
۱۰-۵٫ حل مشکل جدایی از طریق تقریر نظریه انسجامی برون گرا در توجیه
اما آیا هیچ راهی ندارد که مشکل جدایی به صورت منطقی حل شود؟ به نظر کسی شاید برسد می­توان این مسئله را با قائل شدن به نوعی برون گرایی در توجیه حل کرد. اگر بتوان نظریه­ای مبتنی بر انسجام تقریر کرد که برون گرا باشد، می­توان این مشکل را پاسخ گفت^[۳۵۸]. به نظر می­رسد می­توان نظریه­ای از انسجام گرایی تقریر کرد که در عین پایبندی به شروط انسجام در ساختار توجیه، برون گرا نیز باشد.
ادعای نگارنده دو قسمت دارد: ۱٫ امکان ارائه دیدگاهی برون گرا وجود دارد ۲٫ نظریه انسجامی برون گرا نیز می­توان داشت. در ذیل این دو ادعا را مستدل می­سازیم.
۱-۱۰-۵٫ اثبات برون گرایی
آنچنان که در فصل سوم اشاره کردیم، نزاع درون گرایان و برون گرایان بر سر عواملی است که دخیل در توجیه معرفتی­اند. برون گرایی در توجیه قائل به این است که عواملی که منجر به توجیه معرفت می­گردند منحصر به عواملی که از طریق تأمل در دسترس شناسا اند، نیستند. مثلاً برطبق نظریه اعتماد گرایی^[۳۵۹] که نظریه­ای برون گرا است توجیه یک باور دست کم تاحدی وابسته بر این است که آن از رهگذر فرایند شناختی قابل اعتمادی^[۳۶۰] فراهم آمده باشد. اما اعتماد پذیری فرایندهای شناختی شخص نیازی به اینکه از طریق تأمل در دسترس وی قرار داشته باشند، ندارند.
از دلایل مهم برای درون گرایی شهود ما از آن است. ما شهوداً بر این نظر صحه می­گذاریم که آنچه باور را موجه می­ کند، صرفاً وابسته بر عواملی است که در دسترس تأمل شناسا هستند و وی می ­تواند به نحو شناختی بر آنها اطلاع یابد.
به نظر می­رسد می­توان این شهود را در مقابل شهود دیگری قرار داد. ما شهوداً افرادی که قوای معرفتی و ابزارهای ادراکی ایشان درست کار نمی­کند را واجد معرفت و توجیه به خاطر باورهایی که از این طریق کسب نموده ­اند نمی­دانیم و لازم می­دانیم که باید شخص برای معرفت از ابزارهای ادراکی صحیحی برخوردار باشد. سالم بودن این قوا و ابزارهای ادراکی در دسترس تأمل شخص قرار ندارد. وقتی دو شهود با هم تعارض کردند، دیگر اعتمادی بر هیچ کدامشان نیست و باید سراغ دلیل رفت. علاوه بر اینکه شهود تا آنجایی می ­تواند دلیل تلقی شود که ما دلیلی بر خلاف آن نداشته باشیم. البته اگر بتوانیم میان این دو شهود جمع کنیم و تعارض ظاهری میانشان را حل کنیم باید هر دوی آنها را حفظ کنیم. در ذیل ما در طراحی نظریه انسجام برون گرا این دو شهود را با هم جمع می­کنیم.
اما مهمترین دلیل ایشان بر درون گرانی ناشی از تلقی تکلیف گرایانه ایشان از توجیه است. این تلقی می­گوید شناسا باید هنجارهای معرفتی را رعایت کند؛ یعنی وی در رابطه با باورهایش وظیفه معرفتی دارد. او وظیفه دارد که باورهای موجه را اخذ کند و از باورهای غیر موجه پرهیز کند و الا سزاوار سرزنش است؛ از این رو قضاوت درباره موجه بودن یا نبودن شناسا در اخذ باور، امری است که به ایفای این تکلیف معرفتی یا اهمال درباره آنها مربوط است. اگر این چنین باشد، تنها اموری می­توانند، در توجیه مدخلیت داشته باشند که شناسا بتواند آنها را در نقض یا ابرام باورها به کار ببرد. اگر شناسا نتواند به این امور دسترسی پیدا کند، نمی­تواند آن موجِّه­ها یا ناقضها را در موجه یا ناموجه دانستن یک باور مدخلیت دهد. پس تنها اموری که در دسترس شناسا هستند، می­توانند در توجیه مدخلیت داشته باشند و این همان درون گرایی در توجیه است. استدلال ایشان را اینگونه می­توان تقریر کرد:

1. 1. شناسا در باور به گزاره P از لحاظ معرفتی موجه است اگر و تنها اگر وی در کسب گزاره P به تکالیف معرفتی خویش عمل کرده باشد. [ تلقی تکلیفی از توجیه]

1. 1. عمل بر تکلیف مستلزم توانایی برآن است.

1. 1. شناسا در کسب گزاره P تنها بر اموری که از لحاظ معرفتی در دسترس تأمل وی قرار دارند، توانایی دارد.

1. 1. اگر شناسا بر طبق اموری که در دسترس تأمل وی­اند، عمل کند، در کسب گزاره P به تکالیف معرفتی خویش عمل کرده است. ( از، ۱، ۲و ۳)

1. 1. شناسا در باور به گزاره P از لحاظ معرفتی موجه است اگر و تنها اگر وی در کسب گزاره P بر طبق اموری که از لحاظ معرفتی در دسترس تأمل وی هستند، عمل کرده باشد. ( از ۱و ۴)

1. 1. تنها اموری که از لحاظ معرفتی در دسترس تأمل شناسا هستند، توانایی موجِه کردن دارند. [ درون گرایی در توجیه] ( از ۵)

برخی از معرفت شناسان از طریق اینکه حصول باور امر اختیاری نیست، به تلقی تکلیفی اشکال گرفته­اند و دسته­ای دیگر با مثال­های نقض صدق رسان نبودن تلقی تکلیفی را مورد هدف قرار داده­اند. به نظر اشکالات دسته اول قابل پاسخ از منظر درون گرایان بوده باشد و به نظر برخی از مثالهای نقض نیز قابل پاسخ اند.^[۳۶۱]
به نظر می­رسد این استدلال ناتمام است اما می­توان با تدقیق آن از آن استفاده کرد. این تدقیق مؤثر در تقریر نظریه­ انسجام گرایی برون گرا است. برخی برون گرایان با این اشکالاتی که به این استدلال کرده ­اند، دست به کلی از درون گرایی شسته­اند و در ساختار توجیه­ای که بر اساس برون گرایی شکل داده­اند به کلی تکلیف معرفتی را نادیده گرفته­اند.^[۳۶۲] البته نگارنده قصد دفاع از تلقی تکلیفی از توجیه ندارد. تمام آنچه مد نظر نگارنده است این است که معرفت شناسانی که از تلقی تکلیفی از توجیه دفاع می­ کنند، می­توانند با تدقیق این استدلال قائل به نظریه انسجامی برون گرا شوند^[۳۶۳] و این چنین تقریری از نظریه انسجام معقول است.
به نظر می­رسد که شاید کسی بگوید که اشکال این استدلال در مقدمه­ی اول آن (تلقی تکلیفی از توجیه) است. این تلقی هرچند درست است اما به نظر مختص جایی است که تکلیف معرفتی معنا داشته باشد. شکی نیست که شناسا از آنجا که موجودی عقلانی است، باید هنجارهای معرفتی را رعایت کند و در قبال باورهایش وظیفه معرفتی دارد. اما این وظیفه در آن جایی معنا دارد که وی توانایی به کار بردن قوای عقلانی خویش را داشته باشد. تلقی تکلیفی از توجیه بر اساس این بود که اگر شناسا وظیفه معرفتی خویش را انجام ندهد، به جهت برخورداری از موهبت قوای عقلانی سزاوار سرزنش است اما این در جایی معنا دارد که قوای عقلانی وی قدرتی دراختیار وی بگذارند تا از آن طریق بتواند عمل به این وظیفه کند. پس باید در توجیه گزاره­های شناسا قائل به تفصیل شویم و بگوییم اگر توجیه این گزاره با توجه به قوای عقلانی وی بالقوه امکان­ پذیر باشد، تلقی تکلیفی به توجیه صحیح است اما اگر توجیه این گزاره با توجه به قوای عقلانی وی بالقوه امکان­ پذیر نباشد، این تلقی نمی­تواند درست باشد؛ چرا که دلیل ما برای پذیرش این اصل به خاطر این بود که وی باید وظیفه معرفتی خویش را با توجه به قوای عقلانی خویش انجام بدهد، اما این دلیل در این فرض امکان­ پذیر نیست. پس مقدمه­ی اول ایشان کاذب است؛ چرا که دلیل ایشان بر آن اخص از مدعا است. لکن این سخن سبب طرد دلیل ایشان نیست و ما می­توانیم در آن حوزه­ای که عمل به تکالیف معرفتی در مورد گزاره­ها معنا دارد، این استدلال را برای الزام به مفاد درون گرایی در آن قسمت ایراد کنیم. پس مقدمه­ی اول را این طور باید تدقیق کنیم اگر گزاره P گزاره­ای بود که تکلیف معرفتی در توجیه آن قابلیت ورود داشت، شناسا باید بر اساس تکلیف معرفتی نسبت به اخذ یا عدم اخذ آن اقدام کند. اما اگر گزاره P گزاره­ای بود که تکلیف معرفتی در مورد آن بی معنا بود از مورد این استدلال تخصصاً خارج است. پس به نظر می­رسد که رد این دلیل سبب نمی­ شود که یکسره تلقی تکلیف گرایانه از توجیه را نادیده بگیریم و به نظریه­ای برون گرایانه همچون گلدمن اعتقاد بورزیم و مانند وی معتقد شویم باور شناسا به همه گزاره­ها در ساختمان باورهایش موجه است اگر و تنها اگر باورهای شناسا محصول فرایند باورساز قابل اعتمادی باشد ولو اینکه وی توجهی به هیچ کدام از این فرآیندها در هیچ کدام از باورهایش نداشته باشد و اهمال در تکالیف معرفتی­اش بورزد.
نگارنده در این دیدگاه قید « بالقوه» را از این جهت وارد نمود که گاهی توجیه گزاره با توجه به قوای عقلانی شناسا امکان­ پذیر نیست اما امکان اینکه قوای عقلانی وی دلیلی بر آن بگذارند وجود دارد، در این گونه از گزاره­ها بنابراین تحلیل نمی­ توان برون گرا بود بلکه باید ملتزم به مفاد درون گرایی شد. مثلاً گزاره موجود فضایی وجود دارد را فرض کنید. شناسا هرچند در زمان حاضر با توجه به قوای عقلانی خویش دلیلی برای صدق این گزاره ندارد، اما امکان اینکه در آینده شواهد تجربی برای این امر برای وی مهیا شود وجود دارد. لذا باید فقط در حال حاضر به امکان صدق این گزاره باور داشته باشد. اما در مواردی مثل قابل اعتماد بودن منابع معرفت، شناسا امکان احراز آنها را ندارد. شناسا امکان احراز اینکه شهود عقلانی وی قابل اعتماد است ندارد، لذا می ­تواند در باور به قابل اعتماد بودن آن موجه باشد.
اگر کسی به نگارنده اشکال کند که در زمان تعارض میان این دو دسته باور چه می­کنید، خواهیم گفت که آنچنانکه در ذیل بنابر نظریه انسجام خواهیم گفت، شرط انسجام برای توجیه کلیه باورها از هر دو سنخ لازم است، لذا اگر باوری از هر کدام از دو دسته با سایر باورها از منظر شناسا ناسازگار بود، شناسا در باور به آن گزاره ناسازگار موجه نیست و از آنجا که از منظر شناسا یا یک باور منسجم با سایر باورهای وی است یا نیست، فرض تعارض دامن گیر دست کم نظریه انسجام در این تقریر نیست.
پس به نظر در باب آن دسته باورها که دلیل تکلیف معرفتی در آنها جریان ندارد، می­توانیم قائل به نوعی برون گرایی شویم و بگوییم اگر آن باورها معلول فرآیندهایی باشند که آن فرآیندها در جهان واقع اعتماد پذیر باشند، موجه­اند به شرطی که از منظر شناسا با باورهای دیگر وی منسجم باشند.^[۳۶۴]
از منظر نگارنده می ­تواند کسی بگوید که علت اصلی قائل شدن به چنین نگرشی همان است که در تبیین توجیه معرفتی به آن اشاره کردم و آن عبارت از این است که توجیه معرفتی ما دو ویژگی اصلی دارد و ما باید هر دوی آنها را مورد توجه قرار بدهیم: ویژگی منظر گرایانه و ویژگی صدق رسانی. به نظر می­رسد در آنجایی که تکلیف معرفتی معنا دارد باید وجهه نظر بیشتر بر ویژگی منظر گرایانه توجیه باشد و توجیه باید مبتنی بر شواهدی باشد که شناسا بر اساس قوای ادراکی و معرفتی خود بدست می­آورد. اما توجیه در اموری که تکلیف معرفتی معنا ندارد، بیشتر براساس ویژگی صدق رسانی توجیه است؛^[۳۶۵] یعنی توجیه بر اساس این ویژگی در صدد دستیابی به حاق واقع و صدق می­باشد و ما در این گونه باورها برون گرا شدیم؛ چرا که می­توانیم با این دیدگاه صدق رسانی توجیه را در این باورها را محقق سازیم. به نظر می­رسد بنابراین تبیین معرفت شناسان مختلف در توجه به هرکدام از این ویژگی­ها دچار افراط و یا تفریط شدند^[۳۶۶] و آنچه را که گفته شد می­توان وجه جمعی برای این دو دیدگاه به حساب آورد.^[۳۶۷]
مطالب فوق مقدمه­ی توجیه این سخن بود که شاید ما بتوانیم بگوییم می­توان با دیدگاه برون گرایانه مشکل جدایی را که دامن گیر نظریات درون گرا هست را حل کرد. با توجه به بیانات فوق روشن گردید که به نظر مانعی وجود ندارد که موجهاً قائل شویم باورهای ما به نحو علی با جهان خارج در ارتباط اند و از طریق تأثیر علی از جهان خارج در ما به وجود آمده­اند. دست کم باور ما به ایجاد باورهای ادراکی ما از جهان خارج از آن دسته باورهای ­اند که می­توانیم در توجیه آن برون گرا باشیم؛ چرا که تکلیف معرفتی در مورد این باور بالقوه حتی معنا ندارد. دلیل این سخن را در نقد نظریات دیگر آوردم: به نظر شناسا توانایی این را ندارد که بداند باورهای ادراکی وی به طریق علی از جهان خارج به وجود آمده­اند؛ چرا که منطقاً این باورها می­توانند حاصل توهم، خواب و یا کامپیوتر دانشمند دیوانه­ای باشند و وی راهی برای اینکه بداند باور ادراکی­اش به P حاصل کدام یک از این­هاست، ندارد. اما با برون گرایی می­توانیم بگوییم باور وی به P موجه است؛ اگر حاصل فرایند قابل اعتمادی باشد و روشن است اگر وی مغز در خمره باشد باوری وی اگر از طریق دانشمند دیوانه ایجاد شده باشد، قابل اعتماد نیست و لذا موجه نیست.
بنابر درون گرایی از آنجا که توجیه از سنخ دلیل است؛- یعنی اگر شناسا باور صادقی را با دلایل و شواهد خوبی به دست آورده باشد، وی واجد معرفت است- نمی­ توان به مشکل جدایی پاسخ گفت؛ چرا که بنا به این دلایل شناسا هیچ دلیلی ندارد که بر طبق آن بگوید باورهای او با جهان خارج در پیوند هستند و لذا وی از جهان گسسته است. ایشان نمی­توانستند پل بین صدق و انسجام بزنند؛ از این رو که تنها دلیل شان برای صدق، تجارب و باورها بود و بنابر آن دلیلی برای توجیهِ صدقِ پیوستگی علی با جهان نداشتند و لذا توجیه آنان صدق رسان نبود. اما بنابر برون گرایی تأکید بر علت باور می­باشد نه دلایل و شواهدی که شناسا به آنها دسترسی دارد. لذا با توجه به اینکه شناسا به فرایند علی دسترسی شناختی ندارد، اموری خارج از شناسا می­توانند سبب معرفت وی به عدم گسستگی با جهان خارج شوند و قضاوت در باب گسسته بودن او ازجهان خارج و عدم آن از طریق اعتماد پذیری یا عدم اعتماد پذیری فرایند باورساز او انجام می­گیرد، ‌نه آگاهی وی از این تأثیر علی.
پس خلاصه جواب این شد که شاید کسی بگوید که ما با برون گرایی و ایجاد لزوم ارتباط اعتماد پذیر با جهان خارج این مشکل را حل می­کنیم؛ چرا که با این دلیل فرض نظام­های بدیل امکان ندارد، از این رو که یکی از آنها به نحو اعتماد پذیری – علی – با جهان خارج مرتبط اند و ما به نحو علی با جهان خارج مرتبط می­باشیم و مشکل گسست نداریم ؛ چرا که باورهای ما با واقع از طریق تأثیر علی پیوند خورده­اند. صدق رسان بودن این نظریه به جهت این ارتباط علی- که فرآیندی اعتماد پذیر است- محقق می­گردد و باورهای ادراکی که از دریچه آن ایجاد شده ­اند، دچار مشکل جدایی نیستند. هرچند خود شناسا نداند که کدام یک از باورهای وی این شرط را محقق ساخته­اند.
اگر فردی بتواند برون گرایی که آن را تبیین کردیم یعنی قبول شروط برون گرایی در حوزه­ای که تکلیف راه بدان ندارد را زیر سؤال ببرد، این پاسخ رد می­ شود. می­توان گفت معرفت شناسان اتفاق نظر بر این نظر دارند که بنا بر برون گرایی این اشکال پاسخ داده می­ شود. به نظر می­رسد از منظر ایشان اصلاً جمع بین این اشکال و برون گرایی معقول نیست.^[۳۶۸]
امکان دارد که فردی بگوید در حقیقت شما به مشکل جدایی پاسخ ندادید؛ چرا که این اشکال اساساً به نظریه­ های انسجام با پیش فرض درون گرایی آنها وارد گردیده بود. شاید کسی بگوید که این سخن درست است ولی نمی­ توان این سخن را اشکالی بر ما تلقی کرد؛ چرا که بنای ما بر این بود که نشان دهیم این اشکال به نظریه انسجام از حیث نظریه انسجام بودنش وارد نیست بلکه این اشکال به این نظریه از حیث درون گرا بودنش وارد است لذا مبناگرا نمی­تواند این اشکال را بر نظریه انسجام وارد بکند و ما می­توانیم نظریه انسجامی تقریر کنیم که برون گرا باشد.
۲-۱۰-۵٫ اثبات نظریه انسجام برون گرا
همچنانکه گفتیم برای ارائه یک چنین تقریری باید دو امر را ثابت کنیم یکی اینکه می­توان برون گرا بود و دیگر اینکه در عین برون گرایی می­توان قائل به نظریه انسجام گردید. در ذیل نشان می­دهیم که این دو مانعه الجمع نیستند.
انسجام گرایی را باید در تقابل با مبناگرایی فهمید. در ذیل نشان می­دهیم که انسجام برون گرا امکان دارد؛ چرا که هنوز تفاوت­های خویش را با نظریه مبناگرایی حفظ کرده است. به نظر نظریه انسجام در دو جهت از نظریه مبناگرایی متمایز می­ شود: ۱٫ طرد باورهای پایه ۲٫ نحوه توجیه نمودن باورها
۱-۲-۱۰-۵٫ طرد باورهای پایه
نظریه انسجام قائل به این است که هیچ باور پایه­ای نداریم که توجیه آن مستقل از باورهای دیگر امکان­ پذیر باشد. ایشان توجیه همه باورها را منوط به انسجام با باورهای دیگر می­کردند. اما مبناگرایان قائل به باورهای پایه بودند که برای توجیه خویش نیازمند به باورهای دیگر نیستند، آنان به توجیه غیر مبتنی بر باور یعنی حالات غیر باوری مثل تجارب قائل هستند. در نظریه برون گرایی که در فوق تصویر کردیم از آنجا که تلقی تکلیفی در این باورها معنا و جریان دارد باید وجه نظر منظر گرایانه توجیه حفظ گردد، لذا علاوه بر اینکه هیچ مشکلی نداریم که در توجیه این باورها قائل به انسجام گرایی گردیم، بلکه بنا بر آنچه که گفتیم بنابراین نظریه، شناسا برای توجیه این باورها حتماً باید دارای شواهد و دلایل باشد؛ براساس دلیلی که بر حجیت درون گرایی در چنین باورهایی بیان نمودیم و روشن است که این شواهد را می­توانیم با توجه به نظریه انسجام گرایی بدست دهیم.
۲-۲-۱۰-۵٫ نحوه توجیه
توجیه در نظریه مبناگرایی خطی است؛ بدین معنا که باورهای غیر پایه توجیه خویش را از باورهای دیگر می­گرفتند و در نهایت به باورهای پایه می­رسیدند. این نحوه توجیه در مثال ساختمان ایشان روشن می­گردد. هر باوری توجیه خویش را از باور دیگر می­گیرد و این سیر تا باورهای پایه ادامه پیدا می­ کند. اما توجیه در نظریه انسجام کل گرایانه است؛ بدین معنا که توجیه یک باور مبتنی بر انسجام آن با کل باورهای شناسا است. استعاره کلبه سرخ پوستی این مدعا را روشن می­سازد. حال می­گوییم بنا بر نظریه­ای که در فوق ارائه کردیم نظریه انسجام گرایی باید این نحوه توجیه خاص خویش را در عین برون گرایی حفظ کند؛ چرا که تلقی تکلیفی در نحوه توجیه این باورها نیز جریان دارد، پس باید بر اساس دلایل این چنین باورهایی توجیه گردند و بنا بر انسجام گرایی نحوه این توجیه را می­توانیم بر حسب انسجام با سایر باورهای شناسا تعیین کنیم.
۱۱-۵٫ ارزیابی حل مشکل جدایی از طریق تقریر نظریه­ های برون گرا در توجیه
۱-۱۱-۵٫ اشکال به نظریه انسجام برون گرا
به نظر نگارنده می­رسد که این نظریه به نحوی که در فوق ارائه گردید، بهترین تقریری است که از نظریه انسجام با پیش فرض برون گرایی می­توان بدست داد. اما به نظر می­رسد که برون گرایی نیز در این مسئله راهگشا نیست. قبل از اینکه به دلیل این سخن بپردازیم، باید بگوییم به نظر می­رسد که این تقریر فی نفسه خود اشکال دارد.
اولاً اینکه اشکال چنین تقریر برون گرایانه­ای از نظریه انسجام این است که همه آنچه نظریه انسجام گرایی در پی بدست دادن آن بود، ارائه نظریه­ای در باب توجیه معرفتی بود که شرط کافی توجیه باورها باشد اما بنابر نظریه­ای که در فوق مطرح شد، این نظریه شرط کافی توجیه باورها نیست؛ چرا که بنابر نظریه­ای که ارائه کردیم، شرط توجیه هر باوری انسجام نشد بلکه باورها دو قسم شدند برخی باورها توجیه آنها از طریق درون گرایی و به یاری انسجام موجه شدند و برخی دیگر از باورها به خاطر اینکه از فرایند قابل اعتمادی سرچشمه گرفتند در حالی که نظریه انسجام قصد آن این بود که بگوید هر باوری اگر منسجم با سایر باورهای شناسا بود، موجه است. پس این نظریه را نمی­ توان نظریه انسجام گرایی حقیقی دانست.
شاید کسی بگوید می­توان این اشکال را چنین حل نمود که بگوییم ما شرط انسجام را نیز برای این باورها لازم دانستیم پس شرط توجیه همه باورها انسجام گردید اما این سخن از این جهت درست است که شرط کافی توجیه همه باورها حتی در همین دسته از باورها صرف انسجام نشد بلکه عوامل خارج از دسترس شناسا نیز در توجیه باورهای وی مدخلیت گرفتند اما این مطلب از این جهت مشکل خاصی برای این نظریه مهیا نمی­کند؛ چرا که اولاً اصلاً لازمه­ی تقریر نظریه­ای برون گرا همین است و اگر بخواهیم قائل به چنین امری نشویم نظریه ما برون گرا نخواهد بود و ثانیاً اینکه به فرض این مشکل نیز باشد، می­توان این نظریه برون گرا را انسجام نام نهاد؛ چرا که اصلی­ترین ویژگی­های انسجام گرایی را – در برابر مبناگرایی- حفظ کرده است و می­توان این مقدار مسامحه را از این نظریه با توجه به اینکه دلیل درون گرایی در مورد باورهایی که ما برون گرایی را در توجیه آنها شرط نمودیم، ناتمام دانستیم قبول نمود.
اما بالاخره هر چقدر که همدلی با این تقریر از این نظریه داشته باشیم، باز این نظریه انسجام گرایی خالص نیست و با مسامحه در شرط کافی بودن توجیه در این گونه باورها همراه است.
ثانیاً اینکه شاید این تفکیک اساساً درست نباشد؛ چرا که در آن دسته از گزاره­ها که گمان شده است که عمل به تکالیف معرفتی در مورد آنها معنا ندارد، نیز می­توان گفت تکلیف معرفتی معنا دارد. گفته شد اگر توجیه گزاره با توجه به قوای عقلانی شناسا بالقوه امکان­ پذیر نباشد، از آنجا که وظیفه معرفتی برای شناسا با توجه به قوای عقلانی خویش در این صورت نیست، تکلیف معرفتی جریان ندارد. اما به نظر می­رسد که در اینجا نیز تکلیف معرفتی جریان دارد؛ چرا که در این گونه گزاره­ها هرچند توجیه گزاره به نحو خطاناپذیر برای شناسا امکان­ پذیر نیست، مانند این باور که به نحو علی فلان باور تجربی من با خارج مرتبط است اما می­توان گفت شناسا بر اساس قوای عقلانی و معرفتی خویش وظیفه دارد که در این گونه باورها به بهترین دلیل و شاهد خویش تکیه کند و مدعی بیش از آن نباشد. اگر شناسا در جایی وظیفه معرفتی برای تصدیق به گزاره­ای نداشت، دلیل بر این نیست که باید حتماً آن گزاره را تصدیق کند و با برون گرایی چنین کاری را انجام بدهد بلکه بر اساس وظایف معرفتی خویش باید بر اساس بهترین شواهدش عمل کند که بر این اساس گاهی تصدیق به عدم علم در برابر آن گزاره و سکوت در برابر آن باید بکند؛ - چرا که دلیلی بر له وعلیه آن ندارد- و گاهی تصدیق به توجیه خطاپذیر راجع به آن. در مورد ارتباط توجیه­ای شناسا در باورهای ادراکی خویش با واقعیت خارجی نیز در ذیل نشان می­دهیم که شناسا براساس تکلیف معرفتی باید قائل به توجیه خطاپذیر خویش در ارتباط با واقعیت خارجی در پرتوی این باور ادراکی بشود.
۲-۱۱-۵٫ اشکال به نظریه­ های برون گرا برای حل مشکل جدایی
اما به نظر نه این نظریه برون گرا و نه سایر نظریات برون گرای دیگر نیز این مشکل را حل نمی­کنند. بیان نمودیم که علی الادعا با برون گرایی مشکل جدایی به وجود نمی­آید؛ چرا که بنابراین نظریه باور شناسا به اینکه میز قرمزی پیشاروی وی است زمانی موجه است که این باور محصول فرایند قابل اعتمادی باشد و این فرایند وقتی قابل اعتماد است که محصول فرایند ادراک حسی باشد که از واقعیت خارجی به نحو علی پدید آمده است و از آنجا که امکان ندارد این باور موجه باشد ولی از جهان خارج نشأت نگرفته باشد پس مشکل جدایی در این نظریه ­ها پدیدار نمی­گردد؛ چرا که هر وقت این رابطه علی محقق باشد، این باور موجه است؛ پس باور موجه­ای که با واقعیت در ارتباط نباشد، بنا بر برون گرایی دیگر نداریم. وقتی شناسا در توهم و یا مغز در خمره باشد دیگر شناسا موجه نیست. وی زمانی موجه است که با واقعیت در ارتباط باشد و توجیه بنابراین نظریات برون گرا با واقعیت در ارتباط است. تقریری که نگارنده از نظریه انسجام برون گرا ارائه داد نیز چنین پاسخی به این اشکال می­دهد.
اما به نظر نگارنده می­رسد که در حقیقت برون گرایان با این پاسخ صورت مسأله را پاک می­ کنند. همچنانکه فومرتون و دیگران به این مطلب توجه داده­اند که ایشان در حقیقت با برون گرایی موضوع بحث را تغییر می­ دهند؛ ^[۳۶۹]چرا که از منظر شناسا قرار بود که با توجیه باورها، دلیلی برای اطمینان از صدق باورها پیدا کنیم و آنها را از محدوده­ حدس و گمان خارج کنیم. در حالی که بنابر نظریات برون گرا، همه آنچه ما برای توجیه نیاز داریم، تحقق برخی شروط است که حتی ممکن است که در دسترس تأمل شناسا قرار نداشته باشند. به نظر می­رسد توجیه برون گرایانه مربوط به فهم ما در مورد چگونگی معرفت ما به اینکه ما می­دانیم که به برخی امور معرفت داریم نیست و این دیدگاه ­ها دلیلی برای اطمینان ما به صدق باورهایمان دراختیار نمی­گذارند. ( Vahid, 2011, p 151)^[370]
اگر بخواهیم با بیانات برون گرایان به این مسئله پاسخ بدهیم دیگر اشکال شکاکان و پاسخ معرفت شناسان در تاریخ به آنها از اساس بی معنا است^[۳۷۱] در حالی که اینگونه نیست. فیلسوف عهده دار تبیین و بیان دلیل بر مدعایات خویش است که این نظریات آن را نادیده می­گیرند. ما در توجیه در پی این هستیم که باورهای خویش را مستدل نماییم اما بنابراین نظریات اصلاً دلیل برای باورها اهمیتی ندارد. در نظریات برون گرا که تکیه بر فرآیندهای قابل اعتماد می­ کنند، نیازی به دلیل برای قابل اعتماد بودن خود این فرآیندها نیست. هرچند که به نظر نگارنده نمی­ توان اصلاً دلیل معقولی برای اعتماد پذیر بودن این فرآیندها ارائه کرد.^[۳۷۲] آیا واقعاً تکیه بیش از حد به برون گرایی، باعث طی طریق معرفت شناسی، در مسیر غلط نمی­ شود؟ پرسش ما در این پایان نامه این بود که آیا در توجیه باورهای ادراکی با واقعیت در ارتباط هستیم یا نه، اما برون گرایان پاسخ و تضمینی برای صدق این مطلب دراختیار ما نمی­گذارند، درحالی که مقصود ما از توجیه تنها همین بود.^[۳۷۳] تنها چیزی که این نظریه می­گوید این امر شرطی است که اگر این باور قابل اعتماد بود، موجه است. اما مشکل ما در بحث توجیه بر سر این نبود. قصد ما از قید توجیه این بود که بفهمیم تحت چه شرایطی می­دانیم که این باورهای ما موجه هستند اما برون گرا می­گوید که در چنین فرضی باور موجه است اما در مورد اینکه شناسا این باورش چگونه قابل اعتماد و واجد این شرط می­گردد، ما پاسخی از ایشان دریافت نمی­کنیم در حالی که ما می­خواستیم بالاترین احتمال صدق این باور را با بهره گرفتن از قید توجیه دراختیار شناسا قرار دهیم.
اگر بخواهیم دقیق تر سخن بگوییم، باید بیان بداریم که برون گرایان در حقیقت یا به این مسئله نپرداخته اند یا اصلاً دشواری این مشکل برای نظریه ایشان مطرح نمی­گردد که بخواهند پاسخ به این مشکل بدهند؛ چرا که روشن است فرض یک چنین مشکلی بر اساس دیدگاه ایشان بی معنا است. نگارنده در اینجا قصد بیان این نکته را داشت که اگر بخواهیم راجع به دیدگاه ایشان در این مسئله سخن بگوییم، نهایت می­توانیم بگوییم نظریه ایشان به نحوی است که راه ورود به این اشکال را اساساً منتفی می­ کند اما این شیوه نمی­تواند پاسخ مطلوب برای مشکل ما تلقی شود؛ چرا که اساساً صورت مسأله ما در این فرض عوض می گردد و لذا پاسخ ایشان – اگر سخن ایشان را پاسخ تلقی کنیم – ، پاسخِ پرسش ما نخواهد بود.

با توجه به دو عامل فوق، در عمل باید به نکات زیر توجه نمود:
-تعیین کردن سرعت خشک شدن یک ماده با انجام دادن آزمایش ها ممکن است و بدست آوردن آن از لحاظ تجربی بسیار سخت می باشد.
-آزمایش ها باید بر اساس نوع خشک کن مورد استفاده، انجام شوند[۵].
۱-۳-۱-انتقال حرارت در فرایند خشک کردن
حرارت موردنیاز در خشک کردن مواد ممکن است از طریق تابش، همرفت ، هدایت و یا بوسیله جذب حجمی انرژی الکترومغناطیسی و یا بسامد موج رادیویی تامین شود. شیوه خشک شدن موادجامد، به مکانیزم انتقال حرارت به ماده خشک شونده و اینکه کدامیک از حالت های هدایت، همرفت و تابش موثرند، بستگی دارد. در بیشتر خشک کن های حرارت مستقیم، مکانیزم اصلی انتقال حرارت معمولاً همرفت است که در طی آن بوسیله عبور جریان گاز داغ از بین و یا از روی مواد، عمل خشک کردن صورت می گیرد. در خشک کن های حرارت غیرمستقیم، مکانیزم اصلی انتقال حرارت، هدایت است که در آن حرارت از طریق جداره به مواد منتقل می شود. در هر دو حالت امکان دارد بخش قابل توجهی از حرارت بطریق تابش منتقل شود.
همچنین هنگامیکه انتقال حرارت بطریق همرفت است، هدایت حرارتی نیز تا حدی تاثیر خواهد داشت و بالعکس. به ندرت اتفاق می افتد که مکانیزم انتقال حرارت در یک خشک کن فقط تابش باشد؛ بنابراین می توان خشک کردن موادجامد را بر مبنای همرفت و یا هدایت بررسی کرده و سپس اثرات انتقال حرارت به روش های دیگر را در روابط مربوط وارد نمود.

۱-۳-۲-انتقال حرارت به طریق همرفت
در این حالت موادجامد مرطوب بر اثر عبور جریان گاز داغ از میان و روی سطح بستر مواد، خشک می شوند. گاز داغ هم به عنوان عامل انتقال حرارت از طریق همرفت و هم به عنوان عامل خارج کننده بخارات حاصل، عمل می کند. فرایند خشک کردن در دو مرحله مجزا صورت می گیرد. در ابتدا شدت خشک شدن ثابت بوده و سپس در مقداری مشخص از رطوبت، به تدریج کاهش می یابد تا هنگامی که مواد کاملاً خشک شوند. مقدار رطوبتی که در آن شدت خشک شدن شروع به تنزل می کند، مقدار رطوبت بحرانی نامیده می شود. در بعضی موارد، امکان دارد مقدار رطوبت اولیه کمتر از مقدار رطوبت بحرانی باشد، در این صورت عمل خشک کردن تماماً در مرحله شدت نزولی بوده و در هیچ مرحله ای ثابت نیست. منحنی های شدت نزولی نیز امکان دارد مقعر، محدب و یا بطور تقریبی خط راست باشند. انحنا در منحنی خشک شدن، بعلت تغییر شکل فیزیکی مواد است.
مرحله خشک شدن با شدت ثابت، در حالتی اتفاق می افتد که سطح مواد جامد بوسیله مایع مرطوب شده و خشک شدن در سطح مواد صورت پذیرد. در این حالت شدت خشک شدن بطور کامل توسط شرایط خارجی کنترل می شود که این شرایط شامل سرعت، دما و مقدار رطوبت گاز خشک کننده می باشد؛ بنابراین اگر این عوامل ثابت باشند، شدت خشک شدن نیز ثابت است. همچنین در این مرحله شدت انتقال مایع از درون مواد جامد به سطحی که درآن تبخیر صورت می گیرد به نحوی است که تداوم عمل مانعی ایجاد نمی کند. در مرحله خشک شدن با شدت نزولی میزان انتقال مایع به سطح کاهش یافته، بطوریکه به عامل تعیین کننده زمان خشک شدن تبدیل می شود. در این حالت سطح مواد دیگر کاملاً مرطوب نیست. در حالیکه شدت انتقال مایع به سطح کاهش می یابد، تاثیر شرایط خارجی به تدریج نقصان یافته و کاهش شدت خشک شدن صرفاً مربوط به کاهش شدت انتقال مایع به سطح می باشد[۲].

شکل (۱-۱). منحنی سرعت خشک شدن نسبت به رطوبت آزاد به طریق همرفت در شرایط خارجی ثابت[۲].
شکل (۱-۲). منحنی سرعت خشک کردن بطریق همرفت (رطوبت آزاد نسبت به زمان)[۲].
۱-۳-۳-انتقال حرارت بطریق هدایت
در خشک کردن به طریق هدایت، موادجامد از طریق جداره حرارت داده می شوند و بدین ترتیب رطوبت آن تبخیر شده واز سیستم خارج می شود. این خشک کن ها غالباً در فشارهای پایین عمل می کنند و این موضوع موجب کاهش نقطه جوش مایع شده و در نتیجه اختلاف دمای بین منبع حرارتی و مواد افزایش می یابد[۲].
دمای جامد به نقطه جوش مایع رسیده و در آن ثابت می ماند. در پایان، دمای جامد تا دمای جداره افزایش می یابد وامکان دارد توزیع درجه حرارت در رابطه با بسترهای ساکن و ضخیم موادی که دارای ضریب هدایت حرارتی پایینی می باشند، یکنواخت نباشد؛ بنابراین نظیر خشک کردن از طریق همرفت در این حالت نیز می توان دو مرحله در نظر گرفت، یک مرحله خشک شدن سریع در ایتدا و سپس مرحله خشک شدن کندتر می باشد.
شباهت موجود تصادفی است و در واقع در این حالت تفاوت محسوسی بین دو مرحله نظیر حالت همرفت وجود ندارد و مراحل، بیشتر به شرایط عمل و طرح دستگاه بستگی دارد تا به مواد خشک شونده. بطور کلی شدت خشک شدن بگونه ای یکنواخت کاهش می یابد.
۱-۳-۴-انتقال حرارت بطریق تابش
در بعضی موارد، تابش، مکانیزم اصلی حرارت دهی در خشک کن هاست ولی معمولاً در مقایسه با انتقال حرارت هدایتی و یا همرفت بخش کوچکتری از انتقال حرارت را تشکیل می دهد؛ بنابراین تابش را می توان بعنوان یک عامل اصلاحی برای همرفت و یا هدایت در نظر گرفت. اثر تابش بر روی سطح مواد در حال خشک شدن سبب افزایش شدت خشک شدن می شود بطوریکه شدت خشک شدن از آنچه که بر اثر مکانیزم های همرفتی و یا هدایتی محاسبه می شود، زیادتر می گردد [۲].
۱-۴-عوامل موثر در خشک کردن
عوامل موثر در خشک کردن را می توان بصورت زیر دسته بندی کرد:
الف-انتقال حرارت
انتقال حرارت از منبع حرارتی به سطح مایع
انتقال حرارت در لایه بین مایع و جامد
انتقال حرارت از جامد به مایع
انتقال حرارت از جامد به مایع از طریق لایه سطحی و از لابه لای منافذ و خلل و فرج توده جامد
ضریب هدایت حرارتی مایع
ضریب هدایت حرارتی موادجامد مرطوب
ضریب هدایت حرارتی موادجامد تقریباً خشک
گرمای نهان تبخیر مایع
گرمای هیدراسیون (هنگامیکه بایستی آب تبلور تبخیر شود)
رابطه بین دمای عمل و نقطه ذوب ماده مرطوب، برخی از مواد قبل از اینکه تمام رطوبت آن تبخیر شود ذوب می شوند
اثرات الکترولیت موجود در مایع، بر روی مشخصات خشک کردن مواد.
ب- محیط خشک کن
فشار و دمای محیط خشک کن
ترکیب گاز محیط خشک کن
سرعت نسبی محیط مجاور بستر خشک کن
درجه اشباع محیط خشک کن نسبت به بستر مواد جامد
فشار بخار موثر مایع با در نظر گرفتن تغییرات در افزایش نقطه جوش مایع در طول فرایندخشک کردن
ج-خواص فیزیکی سیستم های جامد-مایع
کشش در سطح مشترک بین جامد و مایع
ضخامت لایه سطحی بین جامد ومایع
نسبت سطح به حجم مایع در داخل منافذ
ضریب نفوذ بخار بین منافذ
مکش مویین مایع در منافذ
اختلاف غلظت مایع در منافذ
وجود مواد رشته ای یا کلوخه ای در مواد جامد
اندازه مولکول مایع در رابطه با بعضی از مایعات آلی
حداکثر مقدار ناخالصی مایع در ماده خشک
د-خواص مواد جامد
اندازه ذرات
سطح موثر موادجامد

رضایی اقدم(۱۳۹۰) در پژوهشی به بررسی تاثیر منابع قدرت مدیران در اثربخشی ارتباطات سازمانی پرداخت و نتایج نشان داد رابطه بین برقراری ارتباطات اثر بخش سازمانی کارکنان و بهره گیری مدیران از منابع قدرت مرجعیت، قدرت تخصص، قدرت پاداش و قدرت قانونی به طور مثبت و میزان بهره‌گیری مدیران از قدرت اجبار به طور منفی می‌باشد.
افشاریان (۱۳۹۲) در تحقیقی به بررسی تاثیر مدیریت تحول آفرین بر میزان پاسخگویی منابع انسانی دولت در ادارات آموزش و پرورش پرداخت و با توجه به نتایج به دست آمده بیان کرد که مولفه های تحول آفرین می تواند میزان پاسخگویی را افزایش دهد. وهمچنین باعث بهبود عملکرد کارکنان می شود.

۲-۴-۲- تحقیقات خارجی

در تحقیقی که توسط گروه تحقیقات مدیریت، در پرتلند بر روی ۳۵۰۰ نفر از مدیران صنایع دولتی و خصوصی انجام گرفت نشان داد که مدیران اثر بخش از شش ویژگی زیر برخوردارند.
ارتباط و انتقال: این مدیران با ایجاد ارتباط صحیح و شایسته باز زیر دستان دیدگاه ها و انتظاراتشان را به وضوح برای آنان مشخص می‌کنند، آرامش و تسلط و اعتماد به نفس ،توجه به اقدامات و اهداف سازمان، در تحقیق دیگری که در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه (بت) در مورد نمونه کوچکی از ادارات اثر بخشی یکی از شهرهای انگلستان در سال ۱۹۹۴ انجام گرفت نشان داده است که مدیریت اثر بخش شامل توجه به جو تغییر سبکهای علمی‌مدیریت، مدیریت صحیح منابع انسانی سیستم کنترل و ارزشیابی موثر، برنامه ریزی متناسب با نیازها،سازماندهی نیرو شده و تاکید بر آموزش و یادگیری می‌باشد.

پیرو تحقیقات برنز در سال ۱۹۸۵‏, که در مقدمه به آنها اشاره شد، بس مدلی از رهبری ارائه کرد که برای موقعیت های ثبات و تحول سازمانی، به ترتیب رهبری مراوده ای و تحول آفرین را تجویز می کرد .
بس وآولیو در سال ۱۹۹۵‏, این مدل را گسترش دادند و ابعاد رهبری تحول آفرین و رهبری مراوده ای را مشخص کردند و حتی این مدل را در قالب پرسشامه ای با نام «پرسش نامه چند عاملی رهبری» به صورت عملیاتی درآوردند. بس، رهبر تحول آفرین را کسی می داند که به منظور تقویت عملکرد کارکنان و سازمان، رابطه مثبتی با زیر دستان برقرار و کارکنان را تشویق می کند که از نیاز های شخصی فراتر بروند و در زمینه تمایلات گروه و سازمان کار کنند. رهبران تحول آفرین زیر دستان خود را بر می انگیزانند تا آنچه را در توان دارند انجام دهد. (‏یعقوبی و همکاران،۱۳۸۹)
بکمن^[۲۹]، (۱۹۹۹)، در تحقیقی توزیع و پخش دانش (مولفه­های موثر مدیریت دانش) در جابجایی سازمان را توام با افزایش بازده و عملکرد در حیطه وظایف مدیریت دانش به حساب می­آورد.
موهرمان^[۳۰]، (۲۰۰۱)، در تحقیقی کاربردی در خصوص ارتباط بین مدیریت دانش و اثر بخشی سازمانی با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون به ارتباط مثبت و معنی­دار بین مدیریت دانش و اثر بخشی سازمانی دست یافت ( ابطحی و صلواتی ،۱۳۸۵، ۳۹).
انگونی و همکارانش در سال ۲۰۰۶ در پژوهشی، تاثیر رهبری تحول آفرین و تبادلی بر رعایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتار های شهروندی سازمانی معلمان ابتدایی در کشور تانزانیا را بررسی کردند. تحلیل رگرسیون نشان داد ابعاد رهبری تحول آفرین تاثیری قوی بر رعایت شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی معلمان دارد. همچین نشان داده شد اگر چه رهبری تبادلی هم با متغییر های مذکور مرتبط است، ولی‏نسبت به رهبری تحول آفرین پیش بینی کننده ضعیف تری برای این متغییر هاست.(یعقوبی و همکاران،۱۳۸۹)
بررس رابطه میان رهبری تحول آفرین، کفایت نفس، انسجام گروهی،تعهدوعملکرد‏این پژوهشی توسط پیلای و همکاراش در سال ۲۰۰۴ ‏بر روی ۳۰۳‏نفر از کارکنانآتش نشانی انجام پذیرفت ونشان داد که در گروه های کاری، فرایند رهبری تحول آفرین ضمن تاثیر گذاری بر کفایت نفس و انسجام گروهی، موجب افزاش تعهد وبهبود عملکرد پیروان خواهد شد. (‏میردریکوندی،۱۳۸۸)
بررسی آثار رهبری تحول آفرین بر تعهد وتلاش معلمان در مدارس‏این پژوهشی در سال‏انجام پذیرفت و نتایج حاصل از آن نشان داد که ابعاد رهبری تحول آفرین بر میزان تعهد معلمان تلاش فوق العاده آنان تاثیر دارد. همچین در این مطالعه روشن گردید که خلق چشم اندازی از ‏آینده و تحرک ذهنی پیروان در این فرایند اثر چشم گیری دارند.(‏یعقوبی و همکاران،۱۳۸۹) .
هامبورگ و همکارانش در سال ۲۰۰۳ به بررسی نقش بازاریابی در اجرای استراتژی تمایزسازی محصول، پرداختند .اجرای استراتژی دلالت بر سازگاری متغیرهای سازمانی با استراتژی و هموارسازی آن برای افزایش عملکرد دارد . متغیرهای سازمانی نقش تسهیل بخش در اجرای استراتژی و بهبود ارتباط بین استراتژی و عملکرد دارد . بازاریابی ، متغیر سازمانی تسهیل بخش ، جهت اجرای استراتژی است.

شکل ۲-۲-مدل هامبورگ و همکاران در رابطه با استراتژی، بازاریابی و عملکرد

در این مدل فرض محققان براین است که :
- استراتژی تمایزسازی محصول تأثیر مثبت بر ایجاد هوشمندی دارد.
- استراتژی تمایزسازی محصول بر توزیع هوشمندی تأثیر مثبت دارد.
- استراتژی تمایزسازی محصول بر پاسخگویی سازمان تأثیر مثبت دارد.
- ایجاد هوشمندی تأثیر مثبت بر توزیع هوشمندی دارد.
- توزیع هوشمندی تأثیر مثبت بر پاسخگویی دارد.
- پاسخگویی سازمان تأثیر مثبت بر اثربخشی دارد.
- پاسخگویی سازمان تأثیر م
ثبت بر کارایی دارد Homburg, 2003)).

شکل ۲-۳- مدل هامبورگ و همکاران

بررسیها نشان داد که پویایی سازمان به عنوان پیش مقدمه تحول وپاسخگویی و مشتری گرایی داخلی و بازاریابی است . هماهنگی بین بخشی و کاهش تضاد و تعارض در بین بخش ها منجر به توسعه پاسخگویی می شود تأثیر این متغیرها برپاسخگویی از طریق تحول سازمانی بسیار قوی است. تضاد بین بخشی تأثیر منفی بر پاسخگویی دارد . مدیران ارشد باید علاقه ها و منافع بخشی زیردستان را محدود کند و هدف ارضای نیازهای ذینفعان بیرونی را در اولویت قرار دهد. ایجاد و توزیع اطلاعات براساس ذینفعان خارجی و دادن اجازه به کارکنان جهت فهم عمیق تر نیازهای ارباب رجوع منجر به مشتری گرایی برتر و هماهنگی بین بخشی می شود.
فقدان ارتباط بین تعهد سازمانی و تکریم ارباب رجوع در نتیجه شکست مدیریت در برقراری ارتباط مضاعف بین این دو مفهوم است . بطور کلی فرآیندهای مدیریت داخلی و پویایی سازمان جهت توسعه پاسخگویی امری ضروری است و ذینفعان داخلی به عنوان متغیر تسهیل بخش در اجرا و توسعه بازاریابی محسوب می شود.
بس وآولیو (۲۰۰۷‏)در تحقیقی ابعاد رهبری تحول آفرین و رهبری مراوده ای را مشخص کردند و حتی این مدل را در قالب پرسشامه ای با نام «پرسش نامه چند عاملی رهبری» به صورت عملیاتی درآوردند. بس، رهبر تحول آفرین را کسی می داند که به منظور تقویت عملکرد کارکنان و سازمان، رابطه مثبتی با زیر دستان برقرار و کارکنان را تشویق می کند که از نیاز های شخصی فراتر بروند و در زمینه تمایلات گروه و سازمان کار کنند. رهبران تحول آفرین زیر دستان خود را بر می انگیزانند تا آنچه را در توان دارند انجام دهد.
شریزهایم(۲۰۰۹) در تحقیقی به بررسی میزان اعتبار پرسشنامه مدیریت تحول پرداخت و روایی و پایایی آنرا تایید کرد.و نظریه بس و الیو را در باره تحقق اهداف سازمانی تحت تاثیر مدیریت تحول پذیرفت.
پینکات^[۳۱](۲۰۱۰) در مقاله‌ای تحت عنوان «کارآفرینی سازمانی» پیرامون تأثیر نظام تصمیم‌گیری سازمانی به تشریح تفاوتهای موجود بین مدیران سنتی و کارآفرینان سازمانی پرداخته و مدیران سنتی را افرادی سازگار با مراکز قدرت دانسته و تصمیم‌گیری گرفته شده از سوی این مدیران را مطابق با خواست رؤسا می‌داند، در حالی که کارآفرینان سازمانی را افرادی می داند که در تصمیم گیری به سازگاری و همکاری با دیگران تمایل دارند ، به عبارتی وی معتقدی است که که کارآفرینی در سازما نها را می توان با تصمیم‌گیری به سبک مشارکتی تحریک و تشویق کر د. وی همچنین اظهار داشته که کارآفرینی درون‌ سازمانی یک هنر و فضیلت ذاتی نیست و می توان آن را از طریق آموزش مناسب توسعه داد و در این زمینه اظهار می دارد که پرورش وآموزش کارکنان در زمینه ی کارآفرینی می‌تواند باعث پیشرفت خارق العاده‌ای در سازمان شود . این آموزش‌ها نه تنها باعث افزایش درآمد، از طریق نوآوری سازمانی می شود بلکه افزایش و بهبود نگرش کارکنان را نیز به دنبال خواهد داشت. از این رو پیشنهاد می‌دهد که مدیران باید زمینه‌ی لازم برای این آموزش‌ها را درون سازمان فراهم کنند.
گل(۲۰۱۱) در تحقیقی به بررسی رابطه سبک های رهبری تحول آفرین و رفتار شهروندی سازمانی پرداخت و نتایج حاکی از متوسط بودن میزان رهبری تحول آفرین مدیران و رفتار شهروندی سازمانی کارشناسان سازمان بود. همچنین ضریب همبستگی نشان داد که سبک های رهبری تحول آفرین رابطه معنی داری با رفتار شهروندی سازمانی دارند. تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد رهبری تحول آفرین پیش بینی کننده قوی تری برای رفتار شهروندی سازمانی است. مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که رهبری تحول آفرین تاثیر بیشتری بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دارد. با توجه به اینکه رهبری تحول آفرین پیش بینی کننده قوی تری برای رفتار شهروندی سازمانی است، بهتر است مدیران سازمان ها از این شیوه رهبری استفاده کنند.
گلمن (۲۰۱۱) در تحقیقی به بررسی بین هوش هیجانی و سبک رهبری تحول آفرین در بهره وری پرداخت و نشان داد توانایی رهبران دردرک و مدیریت هیجانات خود ودیگران سبب افزایش مشارکت و تعهدکارکنان بهره وری و درنهایت رضایت بیشتر میشود از این رو ازهوش هیجانی به عنوان عاملی اساسی موفقیت یاد میکنند همدلی انگیزش بالا و اعتماد بنفس ازجمله ویژگیهای هوش هیجانی و سبک رهبری است که باعث بالا رفتن میزان عزت نفس و رضایت شغلی کارکنان میشود. نقش قابل ملاحظه هوش هیجانی دررهبری سازمان ها ست بطوریکه هوش هیجانی را با اهمیت ترازبهره هوشی برای یک رهبر می دانند
اسداله یوسفی (۲۰۱۲)به بررسی رابطه بهره وری و بهبود مستمر و سیستم مدیریت عملکرد پرداخت.ارزیابی عملکرد و بررسی کیفیت و اثربخشی مدیریت و عملکرد مدیران در راستای استقرار مدیریت عملکرد نقش تعیین کننده ای در تحقق برنامه های دستگاه ها  در سطح کلان دارد. ارائه خدمات و تولید محصولات متعدد با کیفیت مناسب، حساسیت کافی را برای تحقق اهداف ایجاد کرده است. در صورتی که ارزیابی عملکرد با دیدگاه فرآیندی و به طور صحیح و مستمر در دستگاه ها صورت گیرد، منجر به کارایی و اثربخشی دستگاه و به تبع آن موجب ارتقا و پاسخگویی دستگاه های اجرایی می شود.
در خصوص عوامل وعناصر تشکیل دهنده نظریه تحول آفرین وابعاد آن ، نویسندگان ومحققان مختلفی اظهار نظرهایی داشته اند که در جدول ذیل ارائه شده است:

جدول۲-۱:خلاصه تحقیقات قبلی خارجی