چارچوب نظری از مراحل اساسی علم روش تحقیق است، که بر مبنای نظریه ی خاص پدیده را بررسی می نماید. در واقع محقق بعد ازتعیین موضوع تحقیق و مطالعات اکتشافی با نگاهی فراگیر به اطلاعات جمع آوری شده از منابع اسنادی و غیر اسنادی باید به مهارکردن ایده های نظری مرتبط با پدیده مورد بررسی بپردازد؛ و محورهای اصلی نظری تحقیق خود را مشخص کند و طرح نظری مناسب با مسئله تحقیق را ارائه دهد.
طرح نظری مسئله در نهایت به تلاش های تحقیقاتی شکل و جهت علمی می دهد و محقق را از طریق مشاهده و آزمون پدیده به سمت اکتشاف احتمالی هدایت می نماید؛ و محقق با به کارگیری ابزار و فنون مورد توجه در تحقیق مورد نظرش به اثبات و تائید نظریه پرداخته و آن را نوعی نور چراغ در نظرمی گیرد که او را به سمت واقعیت و شناخت، توصیف و تبیین هدایت می کند.
در بحث روش شناسی تحقیق باید اشاره به شناخت منطقی قواعد و قانون های کلی نمائیم که به صورت مجزا و به هم پیوسته با یکدیگر ارتباط دارند. این شناخت نظری به رابطه علت و معلولی پدیده ها منجر می گردد؛ و همبستگی عناصر تحقیق با قوانین کلی چارچوب نظری در این شناخت بسیار اهمیت دارد؛ زیرا به اثبات و یاعدم اثبات فرضیات و مفروضات تحقیق پرداخته؛ و از طریق استمرار این همبستگی در شرایط زمانی و مکانی می توان به اهمیت نظریه و کاربرد آن در تحقیق پی برد. بر این اساس مساله، نظریه در واقع به معنای اندیشیدن و تحقیق است که باید از طریق تفکر و تخیل رابطه بین پدیده های تحقیق را بررسی کند. محققان از طریق نظریه و مدل نظریه انتخاب شده در تحقیق در پی پاسخ به دو سوال می باشند. « ابتدا اینکه در واقعیت برپدیده مورد مطالعه چه می گذرد که باید به نوعی به تحقیق توصیفی روی آورد و اینکه چرا پدیده در واقعیت به گونه ای خاص است که باید به تحقیق تبیینی در مورد پدیده پرداخت. (دواس:۱۳۷۶: ۲۰)
در چارچوب نظری تحقیق از طریق روش های شناختی به درک جزئیات عناصر نظری پرداخته ایم؛ و آنها را به صورت کمی و کیفی با توجه به ابزار فنون خاص روشی بر روی پدیده، مشاهده و آزمایش و استدلال می کنیم؛ این استدلال منطقی بین پدیده های مورد تحقیق همراه با قواعد منطقی به کشف و درک تبیین واقعیت نائل گردیده است. در بررسی تعامل نظریه و چارچوب نظری با روش تحقیق، باید اشاره به مشاهده و تبیین کنیم؛ که از دو طریق مختلف واقعیت را اثبات می کند.در بحث مشاهده اشاره به استدلال استقرائی باید کرد، که از طریق نظریه پردازی در سطح تجربی پدیده را باید مطالعه کرد.؛ در این سطح از طریق یک رشته مشاهدات باید پدیده را ابتدا توصیف و تشریح کرد؛ و در انتها به ساختن نظریه پرداخت. در بررسی تبیین اشاره به استدلال قیاسی می کنیم، ابتدا کار خود را با نظریه آغاز کرده و با بهره گرفتن از مفروضات، به پیش بینی و استدلال منطقی ( رابطه علت و معلولی) پدیده ها و به نظریه آزمایی پرداخته ایم.
نظریه و چارچوب نظری کارکرد های برای تحقیق دارند:« نخست اجازه نمی دهند که فریب حسن تصادفها را بخوریم .اگرنتوانیم علت موفقیت پدیده را در پیش بینی پدیده دیگر تبیین کنیم خطر حمایت از یک حسن تصادف را به جان خریده ایم. اگر علت این اتفاق را بدانیم می توانیم پیش بینی کنیم که در آینده نیز موفقیت آمیز خواهد بود یا خیر.دوم نظریه از الگو های مشاهده شده معنایی بدست می دهند که می توانند امکان های دیگری را مطرح کنند اگر دلایل این امر را بدانیم که چرا بیشتر جوانان بزهکار متعلق به خانواده های از هم گسیخته است تا خانواده سالم مثلاً این دلیل که خانواده های از هم گسیخته بر فرزندان نظارتی صورت نمی گیرد در این صورت می توانیم اقدامات موثری ازقبیل تدوین برنامه های پس از مدرسه برای جوانان اتخاذ کنیم سوم نظریه ها می توانند تلاشهای تحقیقاتی را شکل و جهت دهند و محقق را از طریق مشاهدات تجربی به سمت اکتشاف احتمالی هدایت کنند. (بَبی: ۹۶:۱۳۸۱)
۳-۵-روش های کتابخانه ای
روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد ، ولی در بعضی از آنها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می شود و در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش، ماهیتاً کتابخانه ای است .در تحقیقاتی که ظاهرا ماهیت کتابخانه ای ندارند نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش های کتابخانه ای در تحقیق خود هستند. در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی ،همبستگی ، تجربی،و غیره. محقق باید ادبیات و سوابق مسئله را مطالعه کند. در نتیجه باید از روش کتابخانه ای استفاده کند و نتایج مطالعات خود را در ابزار مناسب اعم از فیش ، جدول و فرم ، ثبت و نگهداری نماید و در پایان کار نسبت به طبقه بندی و بهره برداری از آنها اقدام کند.
در تحقیقاتی که ماهیت کتابخانه ای دارند تقریبا تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت می پذیرد. حتی در تالیفت و تصنیفات نیز از این روش ، یعنی روش کتابخانه ای ، استفاده می شود. بنابر این با توجه به نقش و سهمی که روش های کتابخانه ای در تحقیقات علمی به طور کلی دارد. لازم است محققان از روش های کتابخانه ای مطلع بوده ، و تجربه لازم را در استفاده از آنها به دست آورند.
گام اول در مهارت تحقیق کتابخانه ای ، آشنایی با نحوه استفاده از کتابخانه است. نکته دوم شیوه جستجوی کتاب یا منبع مورد نیاز در کتابخانه است.برای این کار معمولا کتابخانه ها، برگه دان ها یا کارت های ویژه ای در اختیار دارند که به سه شکل تنظیم شده است: ۱) بر اساس عنوان کتاب ۲) براساس موضوع ۳) براساس نام مؤلف. همچنین این اطلاعات در رایانه های کتابخانه ها ذخیره سازی شده که مرجعان می توانند آنها را بازیابی کنند.
نکته سوم اینکه هر کتابخانه آیین نامه و مقررات خاصی دارد و محقق باید با مفاد این آیین نامه که معمولاً روی دیوار یا تابلوی اعلانات نسب شده ، یا نزد کتابدار است ، آشنا شود و مطابق آن به عضویت کتابخانه در آیدیا از آن بهره برداری کند.
نکته چهارم اینکه کتابخانه ها و کتابداران معمولاً هدفهای خاص کتابداری را بیشتر تعقیب می کنند و کمتر حاضرند به افراد غیر عضو یا غیر مرتبط خدمات کتابداری ارائه نمایند.
نکته پنجم اینکه کتابخانه ها علاوه بر تأمین کتاب ، سرویسها ، خدمات جانبی نیز ارائه می دهند.
نکته ششم اینکه کتابداران مأموریت راهنمایی متقاضیان و تأمین خدمات مورد نیاز را دارند و محقق در هر زمان می تواند از راهنمایی آنها بهره مند شود.
نکته هفتم اینکه محقق ملزم به رعایت آداب و ضوابط حاکم بر کتابخانه است . رعایت سکوت و آرامش فضا ، عدم جابجایی کتابها ، عدم انتقال کتابهای روی میز به قفسه ، همراه نداشتن وسایل شخصی (کیف و کتاب و….) در داخل کتابخانه و نظایر آن برای محقق امری ضروری است.
نکته هشتم اینکه در کتابخانه ها به طور کلی دو دسته منبع وجود دارد: اول ، منابعی که به امانت داده می شود و محقق می تواند آنها را به امانت ببرد. دوم ، منابعی که امانت داده نمی شود و محقق صرفاً مجاز است در محل کتابخانه از آنهااستفاده کند.
نکته نهم اینکه کتابخانه ها از حیث دسترسی محقق به منابع به سه گروه تقسیم می شوند:
اول، کتابخانه های باز که در آنها محقق می تواند آزادانه بینن قفسه ها رفت و آمد کرده و کتابها را مورد وارسی قرار دهد و کتاب مورد نظر خود را انتخاب نماید . دوم ، کتابخانه های بسته که در آنها محقق امکان دسترسی به منابع را به طور مستقیم ندارد و باید تقاضا ی خود را به کتابدار تحویل دهد. سوم ، کتابخانه های نیمه باز که در آنها بخشی از منابع مستقیماً در دسترس محقق قرار دارد ( بخش جراید ، مرجع و….)و بخشی دیگر در اختیار کتابداران است.
۳-۶-انواع سند
در مطالعات کتابخانه ای اسناد گوناگونی مورد استفاده محقق قرار می گیرد . اعم از اینکه تحقیق کلآ به روش کتابخانه ای انجام می شود یا اینکه بخشی از فرایند تحقیق را مطالعات کتابخانه ای تشکیل دهد. اسناد عمده در مطالعات کتابخانه ای عبارتند از:
کتاب ، مقاله ها و مجله ها ، میکروفیلم و میکروفیش ، دیسکها و دیسکهای رایانه ای ، اسناد اصل ، اسناد دولتی ، نشریه های رسمی دولتی ، اسناد شخصی و خصوصی ، مطبوعات ، آمار نامه ها ، اسناد صوتی و تصویری .
۳-۷-ابزار سنجش و گردآوری اطلاعات
ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آنهامی تواند اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه وتحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتاً کشف حقیقت گرد آوری نماید. این ابزارها نقش ظرفهایی را بازی می کنند که مظروف متناسب با خود را می توانند جای دهند. بنابر این باید به گونه ای طراحی و سازمان داده شوند که بتوانند مظروف مورد نظر را که همان اطلاعات مربوط به اندازه گیری و سنجش متغیرهای مورد مطالعه است ، به نحو مطلوب اولاً اطلاعات مرتبط با مسئله تحقیق را گرد آوری کند. ثانیاً این اطلاعات را به خوبی استخراج و طبقه بندی نماید. ثالثاً تجزیه و تحلیل آنها برای او مقدور باشد. اگر محقق به ساختن یا اختیار نمودن ابزار متناسب با اطلاعات مورد نیاز اقدام نکند ، یقیناً نخواهد توانست اطلاعات تهیه شده را به کار گیرد و قادر نخواهد بود بر اساس چنین اطلاعاتی مسئله تحقیق را روشن کند. زیرا اطلاعات پاسخ تحقیق او را نمی دهد و علاوه بر آن باعث مزاحمت در مراحل کار وی و نابه سامانی در تجزیه و تحلیل اطلاعات می شود.
فصل چهارم
( یافته های تحقیق )
۴-۱-شیوه ی شخصیت پردازی بهمن نامه
در این فصل ابتدا شخصیت های بهمن نامه بر اساس منظومه ی بهمن نامه از ایرانشاه ابی الخیر به تصحیح دکتر عفیفی و همچنین استفاده از بهمن نامه منثور دکتر مهرآبادی اطلاعات لازم در مورد شخصیت ها به دست آمد شخصیت های داستان متناسب با موقعیتی که با آن روبرو می شوند، از چهار دیدگاه و ویژگی :۱- قهرمان و ضد قهرمان ۲- تیپ و نوع ۳- ایستایی و پویایی ۴- صفات که شامل (وضعیت جسمانی و ظاهری، خلق و خوی، سکونتگاه) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و بعد از آن با بهره گرفتن از الگوی ریخت شناسی قصه های پریان ولادیمیر پراپ به تجزیه و تحلیل خویشکاری ها و یا کارکرد هایی که در روند داستان بهمن نامه تآثیرگذارند می پردازیم. بنابراین در این تحقیق از دو الگوی تلفیقی برای واکاوی و ریخت شناسی شخصیت های بهمن نامه استفاده شده است که در ادامه به تحلیل و بررسی شخصیت ها با به کار بردن این دو الگو می پردازیم.
برای نشان دادن هر خویشکاری که در داستان شکل گرفته مطالبی به شرح زیر آمده است :

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

چکیده ای از ما حصل آن

تعریفی اختصاری در یک کلمه

نشانه ی قراردادی آن

همه ی خویشکاری های در یک داستان پیوسته جا می افتند. زنجیره ی خویشکاری هایی که در ادامه ی پژوهش می آید بنیاد ریخت شناسی شخصیت های بهمن نامه را ارائه می دارد.
۴-۲-آغاز حرکت اول داستان
هر داستان معمولآ با یک صحنه ی آغازین شروع می شود مثلآ اعضای خانواده ای نام برده می شوند، یا قهرمان آینده با ذکر نام و موقعیتش معرفی می شود . این صحنه با آنکه یک خویشکاری محسوب نمی شود، با وجود این یک عنصر ریخت شناسی بسیار مهم است . در داستان بهمن نامه، داستان با معرفی خانواده ی بهمن و همچنین نیاکان و اجداد او توسط دهقان موبد نژاد صورت می گیرد که از ابتدا چگونه تاج شاهنشاهی از پدر به پسر …تا بهمن رسیده است.
۴-۳-توزیع خویشکاری و تحلیل شخصیت ها
صحنه ی آغازین نشانه ی قراردادی :a ( معرفی اجداد و نیاکان بهمن که همگی پادشاه بوده اند و ابتدا چگونه تاج پادشاهی از پدر به پسر……..تا بهمن رسیده است )
اسفندیار نیز در این راه به دست رستم کشته می‌شود و در آخرین لحظات عمر خویش اسفندیار نامه‌ای به رستم می‌نویسد و از او می‌خواهد که تربیت و نگهداری بهمن را بر عهده گیرد و به او آداب رزم و پهلوانی را بیاموزد. رستم نیز به وصیت اسفندیار جامه‌ی عمل می‌پوشاند و از بهمن شهریاری پهلوان می‌سازد و بهمن بر تخت پادشاهی می‌نشیند.
پس از صحنه آغازین خویشکاری‌های زیر می‌آیند: یکی از اعضای خانواده غیبت می‌کند.(مرگ اسفندیار پدر بهمن) ( غیبت،نوع غیبت: غیبت حاد،نشانه:۲β).
کشته شدن اسفندیار پدر بهمن از نوع غیبت حاد می‌باشد. پس از مرگ و غیبت اسفندیار بهمن بر تخت پادشاهی می‌نشیند و عدل و داد پیشه می‌سازد و همه جا پر رونق و پر نعمت می‌شود روزگار بدین منوال سپری می‌شود.
بهمن
الف) از نظر قهرمان و ضد قهرمان: شاه بهمن به عنوان قهرمان داستان محسوب می شود که همه ی حوادث و شخصیت ها حول محور او می چرخند.
ب) از نظر تیپ و نوع: او از نیای گشتاسب است و فرزند اسفندیار دلیر، بهمن بعد از کشته شدن پدرش به دست رستم بر تخت پادشاهی ایران می شیند و روزگاری فرمانروایی می کند.
ج) از نظر ایستایی و پویایی: شخصیت شاه بهمن شخصیتی پویا است که در هر قسمتی از داستان تغییر و تحول می پذیرد و دارای ثبات نمی باشد.
د) از نظر صفات: شهریاری پهلوان، قوی جثه و جنگاور، سرکش و خود سر، کینه توز و انتقام جو، سکونتگاه و فرمانرواییش کشور ایران.
بهمن، به عنوان یکی از شخصیت های داستان که قهرمان داستان است و منظومه به نام او و برای شرح دلاوری ها و سرگذشت پادشاهی او سروده شده است در این داستان دارای شخصیتی پویا می باشد زیرا با بررسی و تحلیل این داستان نتیجه چنین می شود که بهمن در چندین مورد تحت تآثیر رفتار و گفتار دیگران تغییراتی در رفتارش به وجود می آید ، در ابتدا که با مشورت با جاماسب فرزانه و رستم زال قصد همسر گزیدن می کند رفتاری ساده لوحانه دارد مبنی بر اجابت کردن خواسته های کتایون همسری که از صور کشمیر برمی گزیند. در این جریان بنا به مخالفت تمامی سران و سپاهیان مخصوصآ جاماسب فرزانه و پشوتن اوزمام داری حکومت را به دست لؤلؤ غلام کتایون می سپارد و اختیارات ملک را بدو واگذار می کند، و همان طور که در شرح داستان آمد همین کار باعث شکست اولیه ی او توسط کتایون و لولو می شود.دومین تغییر که در رفتار بهمن به وجود می آید تغییری است که بعد از کشته شدن رستم شکل می گیرد. بهمن که تحت لوای رستم زال آداب پهلوانی را می آموزد و زیر دست او به سفارش پدرش اسفندیار بزرگ می شود، پس از کشته شدن رستم به یک باره رفتارش تغییر می کند و کمر بر انتقام جویی از خاندان زال می بندد و نصیحت هیچ کس را قبول نمی کند.
بعد از گذشت چندی وزیر دانای بهمن(جاماسب فرزانه) نزد بهمن می‌آید و او را از هم بستر شدن با کنیزان و دختران حرمسرا منع می‌کند. (خویشکاری: قهرمان داستان از کاری نهی می‌شود. تعریف: نهی،نشانه: ۱γ)
جاماسب فرزانه
الف) از نظر قهرمان و ضد قهرمان: جاماسپ از یاریگران و مشاورینی است که از ابتدای کار با شاه بهمن بوده و رفتاری پسندیده دارد.
ب) از نظر تیپ و نوع: او دستوری( وزیر ) پاک سرشت و روشن روان است که از زمان لهراسب در دربار پادشاهان و خاندان شاه بهمن بوده و در بسیاری از تصمیم گیری های بهمن نقش راهنما را داشته است.
ج) از نظر ایستایی و پویایی: شخصیت جاماسب از جمله شخصیت های ایستا و ثابت است که دچار هیچ گونه تغییر و تحولی در جریان داستان نمی شود.
د) از نظر صفات: او پیر مردی سالخورده-دانا-باهوش و سخاوت است که سالیان دراز به عنوان شخصیتی دانا و همچنین پیشگویی نیک سرشت در دربار پادشاهان ایران و اباء و اجداد شاه بهمن بوده است، در بسیاری از اموری که بهمن قصد انجام آن را دارد بهمن ابتدا از جاماسب صلاح کار را می پرسد بعد اقدام به انجام آن کار می کند. ولی در ادامه دیده می شود که در بعضی موارد بهمن علی رغم منع جاماسب از کاری بهمن سر خود دست به عملی می زند و در نتیجه با شکست مواجه می شود.
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
در این راستا جاماسب به بهمن پیشنهاد می‌کند که همسری از تخمه‌ی بزرگان برگزیند که شایسته‌ی همسری پادشاه باشد. در این زمینه رستم نیز با جاماسب هم عقیده است. (خویشکاری: شکل وارونه‌ای از نهی به صورت امر یا پیشنهاد ابراز می‌گردد. نشانه:۲ϒ)
رستم
الف) از نظر قهرمان و ضد قهرمان: رستم به عنوان شخصیتی که از ابتدا (کودکی) بهمن را به وصیت پدرش (اسفندیار) بزرگ کرده و پرورش داده و بر تخت پادشاهی نشانده به عنوان یاریگر و حامی قهرمان (شاه بهمن) است.
ب) از نظر تیپ و نوع: رستم جهان پهلوان و فرمانروای سیستان است و دارانده ی سپاهی گران.
ج) از نظر ایستایی و پویایی: شخصیت رستم در روند این داستان دچار هیچ گونه تغییری نمی شود و ثباتی که در رفتار اوست نشانگر ایستایی شخصیت او می باشد.
د) از نظر صفات: پهلوانی نیرومند، نام آوری که نظیر ندارد، تهمتنی که به گاه نبرد تاب و تحمل را از حریفش می برد. او تربیت کننده ی بهمن است. پدرش زال و از نیای سام و نریمان است.سکونتگاهش سیستان است.
جاماسب فرزانه برای انتخاب همسر برای بهمن خصوصیات و روحیات دختران اقلیم‌های گوناگون را به عرض بهمن پادشاه می‌رساند.
جاماسب فرزانه خصوصیات دختران را تک تک بیان می‌دارد به شرح زیر:
دختران عرب
الف) شکل ظاهری: مانند سرو بلند قامت، مهربان، شیرین زبان، بدنشان بدور از انعطاف می‌باشد.
ب) خصوصیات ورود به صحنه داستان: معرفی و شناساندن این گروه برای همسر گزیدن بهمن پادشاه.
ج) سکونتگاه: کشور عربستان.
دختران اقلیم روم
الف) شکل ظاهری: از خوبی مانند ماه و مانند سرو، خوش سخن، چاق – دارای دو نژاد سیاه و سپید- سست عنصر در برابر وسوسه‌های شیطانی.
ب) خصوصیات ورود به صحنه داستان: معرفی و شناساندن این گروه برای همسر گزیدن بهمن پادشاه.
ج) سکونتگاه: کشور روم
دختران ترک
الف) شکل ظاهر: خوب تر از این گروه تا به حال کسی ندیده است جایی است که محل پرورش پهلوانان است، شجاع، قوی جثه و خردمند از لحاظ زیبایی خوش چهره، بلند قامت. از وفا بویی نبرده‌اند و در گفتار و کردارشان شرم و حیایی نیست.