نقش رسانه های خبری را میتوان چنین برشمرد:
۱- تهیه و تنظیم و ارائه خبرها و گزارشهای صحیح درباره وقایع مهم کشور و جهان:
رسانه های خبری باید کوشش کنند تا تصویر جامع و کاملی از آنچه در دنیا میگذرد در اختیار خوانندگان، شنوندگان و بینندگان خود قرار دهند تا آنان بتوانند با داشتن اطلاعات درست تصمیمهای آگاهانهای در زمینه های مختلف زندگی خود بگیرند.
۲- حمایت از حکومت قانون و ناظر بر اجرای درست و دقیق قوانین:
در انجام این وظیفه، رسانه های خبری به عنوان رکن چهارم حکومت باید خادم مردم و ناظر بر کارها و تصمیماتی که در کشور جریان دارد، باشند و از این راه همواره مسئولان و مردم را از جریان امور آگاه کنند.
۳- ایجاد محیط مناسب برای برخورد عقاید گوناگون:
تنها در محیطی که عقیده ها و نظرهای گوناگون بتوانند با یکدیگر مبادله شوند، امکان رشد و توسعه سیاسی و حکومت مردم بر مردم فراهم میشود. وسایل ارتباط جمعی، باید بستر مناسب این محیط را فراهم کنند.
۴- فراهم کردن زمینه آموزش مداوم برای بزرگسالان:
وسایل ارتباط جمعی میتوانند به بزرگسالان که محیط کلاس و مدرسه را ترک کردهاند، اطلاعات جدید در زمینه های علوم و فنون ارائه دهند. برای بسیاری از مردم، رسانه های خبری به عنوان یک منبع اصلی برای تماس با دنیای عقیده ها، نظرها و کشفیات تازه محسوب میشوند. از طریق وسایل ارتباط جمعی است که مردم میتوانند از نوآوریها آگاه شوند.
۵- کمک به رشد فکری و فرهنگی جامعه:
وسایل ارتباط جمعی، به عنوان مکمل مدارس و دانشگاه ها، میباید در رشد فکری و معنوی افراد جامعه در شناخت مسائل و موضوعات روز، احیای هویت فرهنگی و ایجاد مسئولیت اجتماعی در مردم نقش ویژهای داشته باشند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
۶- فراهم کردن سرگرمیهای آموزنده:
وظیفه رسانه های ارتباطی در انجام این وظیفه یکسان نیست. در انجام این امر، رسانه های ارتباطی میباید همواره جنبه آموزشی را در نظر داشته باشند و از بدآموزی پرهیز کنند.
۷- ایجاد روحیه مشارکت و همکاری با برنامههای توسعه بخش:
با ارائه گزارشهای تحقیقی و انتقادی، رسانه های خبری باید روحیه مشارکت و همکاری مردم را با برنامههای توسعه ایجاد کنند و آنان را در اجرای برنامههای توسعه سهیم بدانند (بدیعی و قندی، ۱۳۸۲، ۴۱۷-۴۲۰).
۲-۱-۴ خبر چیست؟
خبر بنیادی ترین مفهوم در مباحث مربوط به دروازه بانی در رسانه های خبری و دست مایه کار اصلی دروازه بانان در این رسانه هاست.
دروازه بانان خبر در عرصه کار خود به طور مرتب با خبر سروکار دارند و تصمیم گیری درباره انتخاب، چگونگی پردازش، سیاست گذاری، برجسته سازی و ارائه اخبار، اصلی ترین دغدغه روزانه آنها در رسانه های خبری است.
تاکنون تعاریف متعدد و مختلفی از خبر ارائه شده است:
“کاظم معتمدنژاد” استاد دانشگاه علامه طباطبایی خبر را اعلام و بیان وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل عقاید و افکار عمومی می داند (معتمدنژاد، ۱۳۶۸، ۱۹). “نعیم بدیعی” نیز در جزوه آموزشی روزنامه نگاری خبری، خبر را چنین تعریف کرده: “خبر، گزارشی از رویدادهای واقعی و عینی است که می تواند دارای یک یا چند ارزش خبری باشد، چگونگی و نحوه ارائه این گزارش تحت تأثیر عوامل درون سازمانی و برون سازمانی شکل میگیرد” (بدیعی، ۱۳۶۸، ۱).
یونس شکرخواه، در کتاب خبر چندین تعریف از خبر نقل کرده است که در اینجا به چند مورد آن میپردازیم:
خبر، مجموعه ای از لغات و عبارات است که وقوع یا انجام کاری را اطلاع می دهد.
اطلاعات مربوط به آنچه رخ داده است، خبر نامیده می شود.
خبر، گزارش یک رویداد است، آنچه یک گزارشگر می نویسد خبر نامیده می شود (شکرخواه،۱۳۷۰، ۴-۲).
وی در این کتاب به مهمترین عناصر و ارزش های خبری نیز اشاره کرده که شامل عناصر و ارزشهای زیر است:
– عنصر خبری چه کسی (که)، دارای ارزش خبری شهرت
– عنصر خبری چه چیزی (چه)، دارای ارزش خبری دربرگیری، شگفتی و فراوانی
– عنصر خبری کجا، دارای ارزش خبری مجاورت
– عنصر خبری چه وقت (کی)، دارای ارزش خبری تازگی
– عنصر خبری چرا
– عنصر خبری چطور (چگونه) (همان، ۲۵).
۲-۱-۵ تاریخچه خبر:
انتشار خبر از طریق وسایل ارتباط جمعی، در واقع از زمان اختراع و ساخت آن وسایل آغاز شد چراکه مهمترین هدف ساخت، اطلاع رسانی و آگاه کردن افراد جامعه از وقایع و رویدادهای روز بود. قبل از تولید انبوه مطبوعات و رادیو و تلویزیون، انتشار خبر در سطح جامعه و حتی در سطح بینالمللی جریان داشت و از اهمیت ویژه ای برخوردار بود.
به عبارت دیگر، آنچه از اخبار و رویدادهای معاصر به موقع به گوش افراد نمی رسید منجر به یک فاجعه می شد به طوری که قبل از اختراع تلگراف (۱۸۴۰) در سال ۱۸۱۵ دوهزار سرباز آمریکایی و انگلیسی در نبرد نیواورلئان یکدیگر را کشتند، زیرا خبر پیمان صلحی که دوهفته پیش از آن در بروکسل به امضا رسیده بود به موقع به دستشان نرسید (تافلر، ۱۳۷۲).
قبل از ابداع وسایل ارتباط جمعی، مردم از لحاظ خبری، متکی به مسافران، کشیش ها و منادیان شهری بودند و تنها عده ای از سیاستمداران و پادشاهان، پیام های مهر و موم شده دریافت می کردند که این پیام ها نیز خالی از شایعه نبودند (آلپورت). بنابراین می توان گفت انگیزه اساسی ساخت و تولید روزافزون وسایل ارتباط جمعی قبل از هرچیز رساندن خبر بود که تاقبل از آن تنها عده ای از سیاستمداران و پادشاهان پیام های مهم و استراتژیک را دریافت میکردند، در پی چنین تحولاتی سایر افراد جامعه از نعمت خبر برخوردار شدند به طوری که اطلاعات نادر، دیررس و پرهزینه و نامطمئن بیش از اندازه ارزان و تا حدی مطمئن شد (خلیفه، ۱۳۸۶، ۴۸).
۲-۱-۶ اهمیت اخبار و اطلاع رسانی:
اساسا رسانه های جمعی با خبر تولد یافتند. نخستین روزنامه های دنیا صرفاً برای انتقال اخبار منتشر شدند. به همین دلیل، در برخی از زبان های دنیا، نام نشریه از ترکیب واژه خبر و یک واژه دیگر درست می شود. به عنوان مثال در زبان انگلیسی به آن “کاغذ اخبار” اطلاق می شود که یادگاه همان کار انحصاری رسانه های مکتوب ادواری اولیه است (شکرخواه، ۱۳۷۴).
دنیای امروز دنیای ارتباطات است. در سطح بین المللی، همه مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین کشورها براساس اطلاعات و اخبار تازه و قابل اعتماد تنظیم می شود و در داخل یک کشور، سیاست ها و اقدامات دولت ها و نظرات و واکنش های مردم، بر مبنای خبرها و آگاهی ها از مسائل شکل می گیرد و رابطه مردم و مسئولان در کل دستگاه دولتی برقرار می شود (خلیفه، ۱۳۸۶، ۴۹). که این خود گواهی است بر اهمیت اخبار و اطلاعات. هرچه بر اهمیت اخبار و اطلاع رسانی افزوده شد، هم خود رسانه ها و هم فرایند ارتباط جمعی (آنچه رسانه ها انجام می دهند) بیشتر مورد مطالعه منظم قرار گرفته است.
عکس مرتبط با اقتصاد
۲-۱-۷ تاریخچه بی بی سی:
«بی بی سی» در ۱۴ نوامبر سال ۱۹۲۲ میلادی یعنی ۲ سال بعد از تأسیس رادیو در جهان با نام «بنگاه سخن پراکنی بریتانیا» با مسئولیت محدود تأسیس شد. بودجه بخش جهانی بی بی سی توسط دولت و وزارت خارجه انگلیس تامین می شود. بخش فارسی رادیو بی بی سی از ۸ دی ۱۳۱۹ آغاز به کار کرد. بخش “وب سایت فارسی بی بی سی” نیز از سال ۱۳۷۹ در اولین سال های گسترش اینترنت در ایران، آغاز به کار کرد. این تلویزیون، بخشی از سرویس جهانی بی بی سی است و سومین شبکه تلویزیونی بعد ازشبکه تلویزیونی انگلیسی و عربی به شمار میرود.
شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی، فارسی زبانان آسیای مرکزی، خاورمیانه و اروپا را تحت پوشش خود قرار میدهد. خبر، بخش عمده و مهمی از برنامههای این تلویزیون است. شبکه تلویزیونی فارسی بی بی سی به صورت رایگان از طریق ماهواره (هات برد و تل استار ۱۲)، تلویزیون کابلی و نیز آنلاین از طریق سایت bbcpersian.com قابل دریافت است. این شبکه برنامه های روزانه خود را هر روز از ساعت ۱۷ آغاز میکند و تا ۱ بامداد ادامه میدهد. اما به روشنی نشان داد که در شرایط بحران ساعات برنامه های خود را افزایش میدهد. به طوری که در جریان انتخابات ریاست جمهوری و درگیری های خیابانی پخش خود را تا حدود ۲۴ ساعت افزایش داد و از این ظرفیت بسیار موثر ارتباطی خود برای هدایت افکار عمومی بهره گیری کرد. تا پایان اغتشاشات تهران این ظرفیت پخش برنامه ها ادامه داشت و امروز با احتساب تکرار برنامه ها به حدود روزی ۱۲ ساعت رسیده است.
(http://www.afghanews.ir/ShowDetails.aspx?NewsId=48047)
۲-۱-۸ شبکه خبر:
شبکه خبر جمهوری اسلامی ایران (IRINN) که در تداول عامه با نام شبکه خبر و یاکانال شش شناخته میشود، یکی از شبکههای تلویزیونی دولتی کشور ایران است که در مجموعه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مدیریت میشود. این شبکه به سبک شبکههای خبری مشهور جهان به پخش اخبار کوتاه و مشروح و برنامههای تحلیل خبر میپردازد. شبکه خبر در تابستان ۱۳۹۲ پخش شبانه روزی خود را آغاز کرده است. شبکه خبر توسط معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اداره میشود، اما از واحد مرکزی خبر صدا و سیما مجزاست. با این وجود گزارشها و تصاویر ارسالی توسط خبرنگاران واحد مرکزی خبر در شهرستانها و کشورهای خارجی توسط شبکه خبر نیز پخش میشود. به همین دلیل این شبکه به جز خبرنگار مستقر در لندن، در خارج از شهر تهران فاقد دفتر نمایندگی است. خبرنگاران این شبکه برای پوشش برخی رخدادهای مهم به مأموریتهای خارج از تهران نیز اعزام میشوند.