در چنین فضایی، سواد رسانه ای کمک می کند تا چگونگی استفاده از رسانه ها و منابع اطلاعاتی آن ها را یاد بگیریم. اینکه از بین اطلاعات ارائه شده توسط رسانه ها چه مطالبی را کنار بگذاریم به دانش رسانه ای ما برمی گردد. این فرایند مستلزم دستیابی به سطح معقولی از مهارت ها و دانشی است که بر پایه آن بتوان رابطه فعال تری در ارتباط با رسانه ها در پیش گرفت و از حالت رابطه انفعالی و یک سویه با رسانه ها خارج شد. سواد رسانه ای این امکان را می دهد تا با آموزش و افزایش آگاهی مخاطبان به چارچوب شناختی و انتقادی برسیم که موجب افزایش قدرت مخاطب در تجزیه و تحلیل پیام های رسانه های مختلف همراه با نگاه انتقادی به محتوای آنها دانست(طلوعی، ۷:۱۳۹۰ ).
پیش از مطرح شدن مفهوم سواد رسانه ای، ما تنها توان مطالعه مطالب چاپی را ارزیابی کرده ایم تا بتوانیم به عنوان شهروندانی آگاه و تحصیلکرده در امور جامعه مشارکت جوییم. امروز، خانواده، مدرسه و همه نهادهای جامعه در به دوش کشیدن مسئولیت آماده سازی جوانان برای زندگی در دنیایی از تصویر و واژه و آوا، سهیم هستند و این چیزی است که «سواد رسانه ای» خوانده می شود.
موضوع تحقیق حاضر، بررسی سطح سواد رسانه ای فرهنگیان شهر تهران در مقطع متوسطه است که با روش پیمایش در سال ۱۳۹۲ صورت گرفته است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

طرح موضوع

اهمیت سواد رسانه ای در دنیای امروز کمتر از سواد خواندن و نوشتن نیست. به همان اندازه که سواد خواندن و نوشتن از ضروریات زندگی اجتماعی افراد به حساب می آید سواد رسانه ای نیز در عصر پر تلاطم اطلاعات که هر روز خود را در مواجهه با رسانه های گوناگون شنیداری ، دیداری و نوشتاری می یابیم از اهمیت دو چندان برخوردار می باشد. چرا که بدون این سواد نمی توان گزینش های صحیح از پیام های رسانه ای داشت و خود را در برابر پیام های رسانه ها بیمه کرد و این خود زمینه سازی برای آموزش این نوع سواد را در کنار سواد خواندن و نوشتن در نظام آموزشی کشور ایجاب می کند. در این بین نهادهای اجتماعی ـ آموزشی همچون آموزش و پرورش ، دانشگاه ها و مراکز آموزشی به عنوان متولیان امر آموزش و تربیت انسان نقش عمده ای بر عهده دارند. نهاد آموزش و پرورش به عنوان اولین نهاد آموزشی که فرد به عنوان عضوی از جامعه با آن آشنا می شود نقش اصلی را بر عهده دارد.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
اهمیت آموزش و پرورش در عصر کنونی غیرقابل انکار است و این فرهنگیان هستند که به عنوان تربیت کنندگان نسل آینده متناسب با نیازهای کشور در همه زمینه ها نقش اول را بر عهده دارند و به دلیل ارتباط تنگاتنگ این قشر با دانش آموزان و تسلط آنها بر علوم متناسب روز از جمله سواد رسانه ای، موجب انتقال این علوم و مهارت ها به آینده سازان کشور خواهد شد. خروجی این سیستم می تواند به عنوان نیروی کار آینده، خود نیرویی فعال و آشنا با مسائل روز جامعه و مهارت های سواد رسانه ای باشد. برای تحقق این هدف، دانش آموزان باید مهارت های ضروری برای تفکر، رابطه هوشیارانه با رسانه ها، استفاده ازتفکر انتقادی و تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای نوشتاری، سمعی و بصری را فرا بگیرند(خدامرادی، ۱۳۹۱: ۳).
نتیجه تصویری برای موضوع هوش
امروزه ارتباط مخاطبان با رسانه‌ها پیچیده‌تر شده و به همان میزان و شاید هم بیشتر، روش‌های تأثیرگذاری رسانه‌ها روی مخاطبان ظریف‌تر و غیرقابل فهم‌تر و پوشیده‌تر شده است، به طوری که انسانی که براساس تعریف سابق، واجد شرایط داشتن سواد رسانه‌ای بود، امروزه با فرض اینکه میزان درک و سواد رسانه‌ای‌اش تغییری نکرده، از نظر علم ارتباطات باسواد محسوب نمی‌شود و نیاز به بازآموزی و به‌روز کردن اطلاعات و بالابردن دانش خود در مورد کارکرد رسانه‌ها دارد تا حداقل در زمره اشخاص عامی و صرفاً تأثیرپذیر در دنیای امروز رسانه‌ها به حساب نیاید. به واقع در دنیای امروز، به کسی می‌توان باسواد رسانه‌ای، گفت که شاخص‌های سواد رسانه‌ای را دارا باشد و امروزه این شاخص‌ها نه‌تنها قدرت تفکیک و شناسایی رسانه‌ها و تولیدات و خوراک‌های فکری آن‌ هاست، بلکه توانایی تأثیرگذاری متقابل و خط‌دهی و جهت‌دهی به عنوان یک مخاطب فعال را نیز شامل می‌شود.
این تحقیق درپی سنجیدن سطح سواد رسانه ای فرهنگیان شهر تهران در مقطع متوسطه بر اساس شاخصهای اصلی سواد رسانه ای می باشد تا بدین طریق به تعیین سطح سواد رسانه ای آنها پرداخته و راهکارهای لازم برای ارتقای این شاخص ها را ارائه کند.
۲-۱ بیان مسئله
رسانه تأثیر بسیار زیادی بر زندگی امروز دارد. دیروز و روزگاری نه‌چندان دور، نظام آموزش (مکتب، مدرسه، مسجد) و نهاد خانواده، اکثر مطلق آموزش‌های لازم فرزندان و نسل‌های نو را برعهده داشتند، اما با ظهور ابزارهای رسانه‌ای جدید، و پیچیده ‌شدن روابط اجتماعی در انبوه ‌شدگی مراکز اسکان بشر و به وجود آمدن سازمان‌های متنوع با وظایف مختلف به ویژه با خلق «دنیای وب» و رونق پرسرعت آن در جوامع مختلف بشری، تأثیرپذیری از رسانه و ایفای نقش آن در جایگاه یک عامل مؤثر در تربیت کردن و جهت دهی به بینش و رفتار انسان ها انکارناپذیر است که این خود موجب شکل‌گیری نیازی جدید به نام سواد رسانه‌ای شده است.
واقعیت‌های موجود ایجاب می‌کند که در تحکیم پایه‌های درک و شناخت و آگاهی روی موضوع سواد رسانه‌ای تأکید جدی داشته باشیم و به روش‌های تحقق آن بیندیشیم که اگر امکان عبور از آن برایمان فراهم نبود، لااقل آسیب‌های آن را کاهش داده باشیم.
با توجه به شتاب روزافزون پیشرفت فناوری، باید در زمان کنونی که جهان به تعبیر اندیشمندان ارتباطات، به دهکده ای کوچک تبدیل شده است، شهروندانی را برای زندگی در این شرایط تربیت کنیم و بهترین زمان و بهترین مکان آن کلاس های درس و محیط امن آموزش و پرورش است.
اگر چه روش‌های مختلفی در آموزش سواد رسانه‌ای مطرح است، یکی از مؤثرترین روش‌های آن آموزش در قالب برنامه‌های آموزشی رسمی در مدارس است. آندره بِره، متخصص آموزش سواد رسانه‌ای و نویسند کتاب سواد رسانه‌ای در مدارس، معتقد است که آموزش سواد رسانه‌ای باید آمیزه‌ای از سه حوزه وابسته به هم باشند: ۱- فرهنگی: در این حوزه، افراد شکل‌ها و محتواهای مختلف فرهنگ رسانه‌ای را تجربه می‌کنند؛ ۲- خلاقانه: در این قسمت، مهارت‌های خلاقانه افراد نظیر مهارت‌های بیانی، ارتباطی، مشارکت‌جویانه در استفاده از رسانه در حوزه عمومی مطرح می‌شود؛۳- انتقادی: در این بخش نیز افراد مهارت‌های انتقادی را در تحلیل و ارزیابی خروجی‌های رسانه (پیام) کسب می‌کنند و در نهایت به تصمیم‌گیری عاقلانه‌ای مبنی بر اینکه چه باوری از رسانه داشته باشند، می‌رسند.
در دنیایی که اطلاعات رسانه ای می تواند برای دانش آموز گنگ و گیج کننده باشد این وظیفه معلم است که با ترکیب مهارت های سواد رسانه ای در فعالیت های کلاسی روزمره آموزش این مهارت ها را شروع کند، توجه دانش آموزان را به عدالت و انصاف و چگونگی عملکرد رسانه ها معطوف سازند، آگاهی آنها را از روش های تولید یک پیام رسانه ای و اثرات مالکیت رسانه های متمرکز بالا ببرند. بنابراین واضح است که معلم برای انجام چنین وظایف خطیری خود نیازمند داشتن سواد رسانه ای و درک عمیقی از مهارتهای این دانش حیاتی است تا بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد. اینجاست که به نظر می رسد فرهنگیان که چنین مسئولیت سنگینی را بر عهده دارند باید سطوح سواد خود را تا بالاترین سطح افزایش داده و به مهارتها و توانایی های مورد انتظار در تمامی سطوح به صورت مستمر و به روز شده، مسلط باشند تا قادر باشند دانش آموزان را با توجه به سطح سواد خود مورد آموزش قرار دهند. از آنجایی که این امر هنوز جدی تلقی نشده است نیاز به برآورد سطح سواد رسانه ای فرهنگیان ضروری به نظر می رسد تا براین اساس برنامه ای مدون برای ارتقای سطح سواد رسانه ای فرهنگیان و در نتیجه نسل آینده ما فراهم شود(خدامرادی،۱۳۹۱: ۵).
این تحقیق درپی سنجیدن سطح سواد رسانه ای فرهنگیان شهر تهران در مقطع متوسطه بر اساس شاخصهای اصلی سواد رسانه ای می باشد تا بدین طریق به تعیین سطح سواد رسانه ای آنها پرداخته و راهکارهای لازم برای ارتقای این شاخص ها را ارائه کند.
۳-۱ اهداف تحقیق
۱-۳-۱ هدف کلی
بررسی سطح سواد رسانه ای فرهنگیان مقطع متوسطه شهر تهران در سال ۱۳۹۲
۲-۳-۱ اهداف جزئی تحقیق
۱- بررسی رابطه بین میزان تحصیلات فرهنگیان با سطح سواد رسانه ای آنان
۲- بررسی رابطه بین رشته تحصیلی فرهنگیان با سطح سواد رسانه ای آنان
۳- بررسی رابطه بین سن فرهنگیان با سطح سواد رسانه ای آنان
۴- بررسی رابطه بین جنس فرهنگیان با سطح سواد رسانه ای آنان
۵- بررسی میزان استفاده فرهنگیان شهر تهران شاغل در مقطع متوسطه از تلویزیون نسبت به سایر رسانه ها
۶- بررسی رتبه ای مولفه های سواد رسانه ای در بین فرهنگیان
۷- بررسی میزان شناخت فرهنگیان نسبت به مفاهیم تفکر انتقادی
۴-۱ ضرورت و اهمیت تحقیق
این تحقیق بر آن است تا سطح سواد رسانه ای فرهنگیان شهر تهران در مقطع متوسطه را با شاخص های سطوح سواد رسانه ای اندازه گیری کرده و سطح سواد رسانه ای فعلی فرهنگیان شهر تهران را تعیین و راهکارهای لازم برای ارتقا این شاخص ها را ارائه کند تا از سویی از تاثیرات منفی رسانه ها بر فرهنگیان بکاهد و از سویی دیگر با توجه به این که در یک محیط رسانه ای و در یک سپهر اطلاعاتی به سر می بریم و تحت نفوذ امواج مختلف رسانه ای قرار داریم لذا دغدغه آسیب رسانی رسانه ها و آسیب پذیری مخاطبان و دنبال کردن راهی برای کاهش اثرات مخرب رسانه ها به ویژه برای مخاطبان جوان و نوجوان که بیشترین مصرف کنندگان رسانه ها هستند همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است.
۱-۴-۱ ضرورت علمی یا نظری
پیشینه تحقیقاتی در مورد سواد رسانه ای در ایران دارای قدمت طولانی نیست بلکه به جرات می توان گفت در این زمینه هیچ پارامتر و معیار علمی مشخصی برای اندازه گیری آن وجود ندارد. به عبارت دیگر همه از سواد رسانه ای صحبت می کنیم اما متاسفانه هیچ منبع بومی برای پاسخ به سوالاتی از قبیل اینکه این پدیده چیست؟ چه مختصاتی دارد؟ چگونه سنجیده می شود؟ پرسشنامه استانداردی دارد یا ندارد؟ و… وجود ندارد(طلوعی، ۷:۱۳۹۰).
تاکنون در کشور، پژوهش همه جانبه و کاملی درباره سواد رسانه ای فرهنگیان انجام نشده است. برای شناخت جایگاه سواد رسانه ای فرهنگیان و برنامه ریزی برای توسعه و آموزش این علم به دانش آموزان، به یافته های علمی و پژوهشی نیاز است تا مبنای برنامه ریزی ها قرار گیرد. دستیابی به نتایج علمی در زمینه سطح سواد رسانه ای فرهنگیان، مهمترین ضرورت علمی انجام پژوهش حاضر است. بدین وسیله تلاش می شود تا حدودی جای خالی یافته های پژوهشی در زمینه وضعیت سواد رسانه ای فرهنگیان پر شده و در این راستا به تولید علم کمک شود.
سواد رسانه ای توانایی دسترسی به پیام رابرای مخاطبان فراهم می کند. این مهارت شامل توانایی در رمزگشایی پیام ها ، مکان یابی برای دسترسی به اطلاعات و توانایی استفاده از تکنولوژی های نوین ارتباطی نظیر کامپیوتر و اینترنت می باشد. ممکن است ما ساعتها وقت خود را در اینترنت صرف و یک کارت اینترنتی ده ساعته را یک روزه تمام کنیم و در طی این مدت فقط از لینکی به لینک دیگر پریده و در نهایت چیزی چندان به دردبخوری عاید ما نشود و به تعمیق اگاهی ما منجر نمی شود. در اینجا ما فقط وقت و هزینه خود را تلف کرده ایم. حال در صورتی که شخص از سواد رسانه ای مناسبی برخوردار باشد می تواند با کمترین هزینه و وقت به مطالب مورد نظر خود در اینترنت دسترسی پیدا کند.
نشان دادن اضافه بار اطلاعاتی در دنیای اشباع شده اطلاعات نیز یکی دیگر از مزایای سواد رسانه ای است. درشرایط اشباع رسانه ای و در فضای موجود افراد درمعرض حجم بالایی از اطلاعات هستند که به برخی از این اطلاعات به هیچ وجه نیازی ندارند. به عنوان مثال امروزه بسیاری از نوجوانان مارک ها و علایم تجاری جهان را به خوبی می شناسند اما این اطلاعات در هیچ زمینه ای به کار انها نمی آید، نه قدرت خریدی که آنها را خریداری کنند و نه قدرت مصرف ولی چون درمعرض آگهی های پیاپی قرار دارند در این زمینه اطلاعات دارند. پس باید از پیام ها و اطلاعات اطرافمان بر اساس نیازهایمان استفاده کنیم تا دچار سردرگمی نشویم و این امر محقق نمی شود مگر از طریق آموزش سواد رسانه ای. پس در جامعه ای که مردمانش سواد رسانه ای بالایی دارند می دانند که به چه رسانه هایی مراجعه کنند و نیازهای خود را از کدام رسانه بر طرف کنند و این خود باعث می شود که از سردرگمی و بی هدفی مخاطب جلوگیری کند.
همزمان با ورود به قرن حاضر، سیستم های اطلاعاتی و ارتباطاتی به طور فزاینده ای دچار پیچیدگی و همه جانبه گرایی شده اند. این پیچیدگی ها موجب شده اند تا پیام های تولید شده توسط رسانه ها جمعی، مخاطبان خود را در گوشه و کنار جهان دچار نوعی سردرگمی و تردید در انتخاب پیام ها کنند، بنابراین ضرورت شناخت مهارت سواد رسانه ای برای درک تولیدات رسانه جمعی بسیار ضرورت دارد.
به نظر «باری دونکان[۱]» عضو انجمن سواد رسانه ای کانادا، مهمترین ضرورت های سواد رسانه ای از سوی رسانه های جمعی عبارت است از:

رسانه‌ها بر حیات فرهنگی و سیاسی ما سلطه دارند.

تقریباً همه اطلاعات، جز مواردی که آنها را بطور مستقیم تجربه می‌کنند، رسانه‌ای شده‌اند.

رسانه‌ها قادرند مدل‌های ارزشی و رفتاری پرقدرتی خلق کنند.

سواد رسانه‌ای می‌تواند مصرف رسانه‌ای ما را لذت‌بخش‌تر کند و یک رابطه انفعالی را به یک رابطه فعال تبدیل نماید.

رسانه‌ها بدون آن که فعال کردن خودآگاه، بر ما اثر می‌گذارند( کرباسیان،۱۳۸۹: ۳ ).

«دن بلیک» یکی دیگر از پژوهشگران عرصه سواد رسانه‌ای، دلایل دیگری را برای ضرورت مندی سواد رسانه‌ای بیان می کند:
الف) ما در یک محیط میانجی و با واسطه زندگی می‌کنیم.
ب) سواد رسانه‌ای بر تفکر انتقادی تأکید می‌کند.
ج) وجود سواد رسانه‌ای، بخشی از حیات یک شهروند فرهیخته و تحصیل‌کرده است.
د) سواد رسانه‌ای، مشارکت فعال را در یک محیط اشباع‌شده رسانه‌ای ترویج می‌دهد.
هـ) آموزش رسانه‌ای به ما کمک می‌کند تا فن‌آوری‌های ارتباطی را درک و فهم کنیم( قاسمی،۱۳۸۶: ۹۵ ).
۲-۴-۱ ضرورت عملی یا اجتماعی
قدمت ادبیات سواد رسانه ای در کشور ما به بیش از ۳ یا ۴ سال نمی رسد و همچنان از آن به مفهوم جدیدی یاد می شود که به دلیل نگاه رسانه های مکتوب و ملی به آن برمی گردد. با تحصیل سواد رسانه ای مخاطب می آموزد هر آنچه از رسانه ها انتشار می یابد دلیل مطابقت آن با واقعیت نمی شود. تحصیل سواد رسانه ای به همراه پیدایش نگاه و تفکر انتقادی در افراد است بنابراین فرد می آموزد که عمیق و دقیق به ذات برنامه ها و نوشته ها و شنیده ها بیندیشید و به نقد آنها نیز بپردازد از طرفی به نوعی رویارویی پیچیده با خروجی رسانه ها نیز دست یابد.
از آنجا که مدارس متولی آموزش به خصوص آموزش سواد رسانه ای محسوب می شوند، برای به دست آوردن وضعیت سواد رسانه ای سکانداران این نهاد، به انجام پژوهش های علمی نیاز است و نمی توان بر پایه دستاوردهای خارج از جامعه فرهنگیان و یا نتایج پژوهش های خارجی که از لحاظ ویژگی های مختلف فرهنگی، اقتصادی و فناورانه با کشور ما فاصله دارند، برای آموزش سواد رسانه ای برنامه ریزی کرد. همچنین تا اطلاعات و یافته های علمی متناسب و بر پایه پژوهش های داخلی و معتبر در دسترس نباشد، ضرورت پرداختن به سواد رسانه ای و آموزش آن نیز چندان احساس نمی شود و همه اینها ضرورت هایی است که انجام این پژوهش را در عمل نشان می دهد.
عکس مرتبط با اقتصاد
در جوامع امروزی سواد رسانه ای اهمیت بیشتری یافته است چرا که با پیشرفت جوامع و توسعه تکنولوژی های نوین و روش های انتشار پیام، یک نوع پیچیدگی زبانی در رسانه ها به وجود می آید که به تناسب ان باید شهروندان توانایی بهره گیری از این رسانه ها را داشته باشند. از این رو اگر دولت ها نسبت به توانمند سازی در مقابل زبان رسانه ای جدید بی تفاوت باشند جامعه به دو گروه تقسیم می شود که یک گروه توانایی درک پیام ها را دارند و گروه دیگر از غافله عقب می مانند. این مدرس ارتباطات با اشاره به اینکه درکشورهای پیشرفته اموزش رسانه ای از دبیرستان اغاز می شود تصریح می کند در این جوامع سواد رسانه ای جزوی از اموزش های اجباری است تا شهروندان از جامعه جدید عقب نمانند.
در سالهای گذشته از طرف مسولین کشورمان صحبت های در این زمینه مطرح شد اما هیچ گاه جنبه عملی به خود نیافت و در حد شعار باقی ماند. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در سال ۸۵ در گزارشی ضمن انتقاد از وضعیت آموزش سواد رسانه ای در کشورمان اعلام کرد که ایران با وجود دارا بودن شرایط خاص درونی و بیرونی چون رشد شهرنشینی، گسترش تحصیلات عالیه، افزایش جمعیت جوان و فعالیت هدفمند گروه های برانداز، اقدام مؤثری در زمینه سواد رسانه ای انجام نداده است. دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش خود با عنوان «سواد رسانه ای، رویکردی نوین به نظارت رسانه ای»، پیشنهادهایی برای توسعه سواد رسانه ای در کشور در سه بخش راهکارهای سیاستی، تقنینی و اجرایی اعلام کرد . بر اساس اعلام مرکز پژوهشها، در بخش راهکارهای سیاسی، تحقیقات و مطالعات تطبیقی برای ارائه الگوی مطلوب ممکن، وارد کردن سواد رسانه ای در نظام آموزشی رسمی کشور، آموزش این که خشونت در دنیای حقیقی عواقب شدیدی به دنبال دارد، ایفای نقش دیدبانی و نظارت دایم بر توسعه سواد رسانه ای و ارزشیابی منسجم و همه جانبه برای فراهم کردن مستندات مربوط به اثر بخشی آموزش سواد رسانه ای در کشور ضرورت دارد.این مرکز در زمینه راهکارهای تقنینی نیز نگاه قانونگذارانه به سواد رسانه ای به عنوان یک ابزار نظارتی و دفاعی در برابر پروژه های ارتباطی هدفمند و اختصاص ردیفهای بودجه ای به آموزش سواد رسانه ای در قوانین بودجه سالهای آینده را توصیه کرد. اما هنوز اقدام موثری در این زمینه صورت نگرفته است.
در این بین انجام پژوهش هایی نظیر پژوهش حاضر به منظور تهیه و تنظیم کتابهای درسی مناسب و برنامه های دیداری – شنیداری قابل دسترسی، بکارگیری مشاوران خبره و متخصص در امور سواد رسانه ای توسط مدارس، تشکیل و راه اندازی تشکلهای غیردولتی سواد رسانه ای متشکل از معلمان مدارس، استادان و پژوهشگران دانشگاهی و نیز کارگزاران و دست اندرکاران صنعت رسانه ای کشور و هماهنگی و مشارکت میان نهادهای آموزشی رسمی و غیررسمی کشور نظیر رسانه، مدرسه و خانواده در این زمینه، می تواند مثمر ثمر واقع شود.
۵-۱ سوال اصلی تحقیق
سطح سواد رسانه ای فرهنگیان شهر تهران در مقطع متوسطه چه اندازه است؟
۱-۵-۱ سوالات فرعی تحقیق
۱- آیا بین میزان تحصیلات فرهنگیان شهر تهران شاغل در مقطع متوسطه و سطح سواد رسانه ای آنان رابطه معناداری وجود دارد؟
۲- آیا بین رشته تحصیلی فرهنگیان شهر تهران شاغل در مقطع متوسطه و سطح سواد رسانه ای آنان رابطه معناداری وجود دارد؟
۳- آیا بین جنس فرهنگیان شهر تهران شاغل در مقطع متوسطه و سطح سواد رسانه ای آنان رابطه معناداری وجود دارد؟
۴- آیا میزان استفاده فرهنگیان شهر تهران شاغل در مقطع متوسطه از تلویزیون بیشتر از سایر رسانه هاست؟
۵- آیا از نظر مولفه های سواد رسانه ای بین پاسخگویان تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۶- آیا از نظر شناخت مفاهیم انتقادی بین پاسخگویان تفاوت معنی داری وجود دارد؟
۶-۱ فرضیه های تحقیق