الف- شماره پرونده، شماره و تاریخ دادنامه و تاریخ صدور رأی؛
ب- مشخصات دادگاه و قاضی یا قضات صادركننده رأی و سمت ایشان؛
پ- مشخصات طرفین دعوی و وكلای آنان؛
ت- گردش‌كار و متن كامل رأی.
ماده 379- پیش از امضای دادنامه، اعلام مفاد و تسلیم رونوشت یا تصویر آن ممنوع است. متخلف از این امر، حسب مورد، به موجب حكم دادگاه انتظامی قضات یا هیأت رسیدگی به تخلفات اداری به سه‌ماه تا یك‌سال انفصال از خدمات دولتی محكوم می‌شود.
ماده 380- دادنامه به طرفین یا وكیل آنان و دادستان ابلاغ می‌شود و در صورتی‌كه رأی دادگاه حضوری به طرفین ابلاغ شود، دادن نسخه ای از رأی یا تصویر مصدق آن به طرفین الزامی است. در این صورت، ابلاغ مجدد ضرورت ندارد.
تبصره1- مدیر دفتر دادگاه مكلف است حداكثر ظرف سه روز پس از امضای دادنامه، آن را برای ابلاغ ارسال نماید.
تبصره 2- در جرایم منافی عفت، چنانچه دادنامه حاوی مطالبی باشد که اطلاع شاکی از آن حرام است و همچنین در جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، ابلاغ دادنامه حضوری بوده و ذینفع می ­تواند از مفاد کامل رأی اطلاع یافته و از آن استنساخ نماید.
ماده 381- هرگاه در تنظیم و نوشتن رأی دادگاه، سهو قلمی مانند كم یا زیاد شدن كلمه‌ای رخ دهد و یا اشتباهی در محاسبه صورت گیرد، چنانچه رأی قطعی باشد یا به‌علت عدم تجدیدنظر‌خواهی و انقضای مواعد قانونی، قطعی شود یا هنوز از آن تجدیدنظر‌خواهی نشده باشد، دادگاه خود یا به درخواست ذی‌نفع یا دادستان، رأی تصحیحی صادر می‌كند. رأی تصحیحی نیز ابلاغ می‌شود. تسلیم رونوشت یا تصویر هر یک از آراء، جداگانه ممنوع است. رأی دادگاه در قسمتی كه مورد اشتباه نیست، درصورت قطعیت اجرا می‌شود.
تبصره 1- در مواردی که اصل رأی دادگاه قابل واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام است، تصحیح آن نیز در مدت قانونی، قابل واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام می‌باشد.
تبصره 2- هرگاه رأی اصلی به واسطه واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام نقض شود، رأی‌تصحیحی نیز بی‌اعتبار می‌شود.
فصل سوم – رسیدگی در دادگاه کیفری یک

پایان نامه حقوق

3-1- مقدمات رسیدگی
ماده 382- دادگاه كیفری یک فقط درصورت صدور كیفرخواست و در حدود آن مبادرت به رسیدگی و صدور رأی می‌كند، مگر در جرایمی كه مطابق قانون لزوماً به‌طور مستقیم در دادگاه کیفری یک مورد رسیدگی واقع می‌شود. در این‌صورت، انجام تحقیقات مقدماتی مطابق مقررات برعهده دادگاه كیفری یک است.
ماده 383- در مواردی‌كه پرونده به‌طور مستقیم در دادگاه كیفری یک رسیدگی می‌شود، پس از پایان تحقیقات مقدماتی، چنانچه عمل انتسابی جرم محسوب نشود یا ادله كافی برای انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد و یا به جهات قانونی دیگر متهم قابل تعقیب نباشد، دادگاه حسب مورد، قرار منع یا موقوفی تعقیب و در غیر این‌صورت قرار رسیدگی صادر می‌كند.
ماده 384- پس از ارجاع پرونده به دادگاه كیفری یك، در جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (302) این قانون و یا پس از صدور قرار رسیدگی در مواردی كه پرونده به‌طور مستقیم در دادگاه كیفری یک رسیدگی می‌شود، هرگاه متهم وكیل معرفی نكرده باشد، مدیر دفتر دادگاه ظرف پنج روز به او اخطار می‌كند كه وكیل خود را حداكثر تا ده روز پس از ابلاغ به دادگاه معرفی كند. چنانچه متهم وكیل خود را معرفی نكند، مدیر دفتر، پرونده را نزد رییس دادگاه ارسال می‌كند تا طبق مقررات برای متهم وكیل تسخیری تعیین شود.
ماده 385- هر یک از طرفین می‌تواند حداكثر سه وكیل به دادگاه معرفی كند. استعفاء وكیل تعیینی یا عزل وكیل پس از تشكیل جلسه رسیدگی پذیرفته نمی‌شود.
ماده 386- در صورتی‌كه هریک از اصحاب دعوی وكلای متعدد داشته باشد، حضور یكی از آنان برای تشكیل جلسه دادگاه كافی است.
ماده 387- پس از تعیین وكیل، مدیر دفتر بلافاصله به متهم و وكیل او و حسب مورد، به شاكی یا مدعی خصوصی یا وكیل آنان اخطار می‌كند تا تمام ایرادها و اعتراض‏های خود را ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ تسلیم كنند. تجدید مهلت به تقاضای متهم یا وكیل او برای یک نوبت و به مدت ده روز از تاریخ اتمام مهلت قبلی، به تشخیص دادگاه بلامانع است.
ماده 388- متهم و شاكی یا مدعی خصوصی یا وكلای آنان باید تمام ایرادها و اعتراض­های خود از قبیل مرور زمان، عدم صلاحیت، رد دادرس یا قابل تعقیب نبودن عمل انتسابی، نقص تحقیقات و لزوم رسیدگی به ادله دیگر یا ادله جدید و كافی نبودن ادله را ظرف مهلت مقرر به دفتر دادگاه تسلیم كنند. پس از اتمام مدت مذكور، هیچ ایرادی از طرف اشخاص مزبور پذیرفته نمی‌شود، مگر آن كه جهت ایراد پس از مهلت، كشف و یا حادث شود. در هر حال، طرح پرونده در جلسه مقدماتی دادگاه، پیش از اتمام مهلت ممنوع است.
ماده 389- پس از اتمام مهلت اعم از آن كه ایراد و اعتراضی واصل شده یا نشده باشد، مدیر دفتر، پرونده را به دادگاه ارسال می‌كند. رییس دادگاه، پرونده را شخصاً بررسی و گزارش جامع آن­را تنظیم و یا به نوبت به یكی از اعضای دادگاه ارجاع می‌كند. عضو مذكور حداكثر ظرف ده روز، گزارش مبسوط راجع به اتهام و ادله و جریان پرونده را تهیه و تقدیم رییس می‌كند. دادگاه به‌محض وصول گزارش، جلسه مقدماتی اداری را تشكیل می‌دهد و با توجه به مفاد گزارش و اوراق پرونده و ایرادها و اعتراضهای اصحاب دعوی به‌شرح زیر اقدام می‌كند:‌
الف- در صورتی‌كه تحقیقات ناقص باشد، قرار رفع نقص صادر می‌كند و پرونده را نزد دادسرای صادركننده كیفرخواست می‌فرستد تا پ
س از انجام دستور دادگاه،‌آن را بدون اظهار نظر اعاده كند.
ب- هرگاه موضوع، خارج از صلاحیت دادگاه باشد، قرار عدم صلاحیت صادر می‌كند.
پ- در صورتی‌كه به‌دلیل شمول مرور زمان، گذشت شاكی یا مدعی خصوصی و یا جهات قانونی دیگر، متهم قابل تعقیب نباشد، قرار موقوفی تعقیب صادر می‌كند. در این‌صورت چنانچه متهم زندانی باشد به دستور دادگاه، فوری آزاد می‌شود.
تبصره- دادگاه می‌تواند در صورت ضرورت، دادستان یا نماینده او، شاكی یا مدعی خصوصی یا متهم و یا وكلای آنان را برای حضور در جلسه مقدماتی دعوت كند.
ماده 390- قرار عدم صلاحیت از طرف دادستان و قرارهای مذكور در بند (پ) ماده قبل از طرف دادستان و شاكی یا مدعی خصوصی قابل تجدیدنظر است. درصورت نقض این قرار، پرونده برای طرح مجدد در جلسه مقدماتی و انجام سایر وظایف به دادگاه كیفری یک اعاده می‌شود.
ماده 391- هرگاه دادگاه در جلسه مقدماتی، پرونده را كامل و قابل طرح برای دادرسی تشخیص دهد، بلافاصله دستور تعیین وقت رسیدگی و احضار تمام اشخاصی را كه حضورشان ضروری است، صادر می‌كند.
تبصره- چنانچه در جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (302) این قانون، دادگاه جلب بدون احضار متهم را برای محاكمه لازم بداند، دستور جلب وی را برای روز محاكمه صادر می‌كند.
ماده 392- مدیر دفتر دادگاه مكلف است پس از وصول پرونده به دفتر، حداكثر ظرف دو روز، وقت رسیدگی تعیین و مطابق دستور دادگاه اقدام كند.
ماده 393- در هر مورد كه دادگاه باید با حضور هیأت منصفه تشكیل شود، اعضای هیأت منصفه نیز طبق مقررات دعوت می‌شوند.
ماده 394- هرگاه متهم متواری باشد یا دسترسی به وی امكان نداشته باشد و احضار و جلب او برای تعیین وكیل یا انجام تشریفات راجع به تشكیل جلسه مقدماتی یا دادرسی مقدور نباشد و دادگاه حضور متهم را برای دادرسی ضروری تشخیص ندهد،‌ به تشكیل جلسه مقدماتی مبادرت می‌ورزد و در غیاب متهم، اقدام به رسیدگی می‌كند، ‌مگر آن‌كه دادستان احضار متهم را ممكن بداند که در این‌صورت دادگاه پس از تقاضای دادستان، مهلت مناسبی برای احضار یا جلب متهم به وی می‌دهد. مهلت مذکور نباید بیشتر از پانزده روز باشد.
تبصره 1- در هر مورد كه دادگاه بخواهد رسیدگی غیابی كند، باید از قبل قرار رسیدگی غیابی صادر كند. در این قرار، موضوع اتهام و وقت دادرسی و نتیجه عدم حضور قید و مراتب دو نوبت به فاصله ده روز در یكی از روزنامه‌های كثیرالانتشار کشوری یا محلی آگهی می‌شود. فاصله بین تاریخ آخرین آگهی و وقت دادرسی نباید كمتر از یك‌ماه باشد.
تبصره 2- هرگاه متهمان متعدد و بعضی از آنان متواری باشند، دادگاه نسبت به متهمان حاضر شروع به رسیدگی می کند و در مورد غایبان به‌ترتیب فوق رسیدگی می‌كند.

3-2- ترتیب رسیدگی
ماده 395- در دادگاه کیفری یک و نیز در تمام مواردی كه رسیدگی مرجع قضایی با قضات متعدد پیش‌بینی‌شده باشد، رأی اكثریت تمام اعضاء ملاک است. نظر اقلیت باید به‌‌طور مستدل در پرونده درج شود. در مواردی که دادگاه با حضور تمام اعضاء تشکیل نشده باشد و در صدور رأی نظر اکثریت به شرح فوق حاصل نشود، یک عضو مستشار دیگر توسط مقام ارجاع اضافه می­ شود.
ماده 396- رییس دادگاه پس از تشكیل جلسه و اعلام رسمیت آن، ابتدا در مورد متهم به شرح مواد (193) و (194) این قانون اقدام و سپس به وی اخطار می كند در موقع محاكمه مواظب گفتار خود باشد و پس از آن به دیگر اشخاصی كه در محاكمه شركت دارند نیز اخطار می كند مطلبی برخلاف حقیقت، وجدان، قوانین، ادب و نزاکت اظهار نكنند. پس از آن دادستان یا نماینده او كیفرخواست و منشی دادگاه، دادخواست مدعی خصوصی را قرائت می كند. سپس رییس دادگاه موضوع اتهام و تمام ادله آن را به متهم تفهیم و شروع به رسیدگی می نماید.
ماده 397- قضات دادگاه كیفری یک می‌توانند با اجازه رییس دادگاه از طرفین و وكلای آنان، شهود، اهل خبره و دادستان پرسش كنند.
ماده 398- هرگاه دادستان، متهم، شاكی، مدعی خصوصی یا وكلای آنان تحقیق از اشخاص حاضر در دادگاه را درخواست كنند، دادگاه در صورت ضرورت از آنان تحقیق می‌كند، هرچند از قبل احضار نشده باشند.
ماده 399- پس از رعایت ترتیب مقرر در ماده (359) این قانون، هرگاه دادستان بار دیگر اجازه صحبت بخواهد، به متهم، شاكی، مدعی خصوصی یا وكلای آنان نیز اجازه صحبت داده می‌شود. پیش از اعلام ختم رسیدگی، رییس دادگاه یك‌بار دیگر به متهم یا وكیل او اجازه صحبت می‌دهد، آخرین دفاع را از متهم یا وكیل وی أخذ و سپس رسیدگی را ختم می‌كند. هرگاه متهم یا وكیل وی در آخرین دفاع، مطلبی اظهار كند كه در كشف حقیقت مؤثر باشد، دادگاه مكلف به رسیدگی است.
ماده 400- محاكمات دادگاه كیفری یك، ضبط صوتی و در صورت تشخیص دادگاه، ضبط تصویری نیز می‌شود. انتشار آنها ممنوع و استفاده از آنها نیز منوط به اجازه دادگاه است.
ماده 401- در مواردی كه به جرایم موضوع صلاحیت دادگاه کیفری یک در خارج از حوزه قضایی محل وقوع جرم رسیدگی می‌شود، تمام وظایف و اختیارات دادسرا، از جمله شركت در جلسه محاكمه و دفاع از كیفرخواست برعهده دادسرای محل وقوع جرم است.
ماده 402- در مواردی كه دادگاه كیفری یک حسب مقررات این قانون صلاحیت رسیدگی به جرایم موضوع صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان را دارد رعایت مقررات مربوط به رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان الزامی است.

3-3- صدور رأی
ماده 403- دادگاه كیفری یک با رعایت صلاحیت ذاتی، پس از شروع به رسیدگی نمی‌
تواند قرار عدم صلاحیت صادر كند و به هر حال باید رأی مقتضی را صادر نماید.
ماده 404- اعضای دادگاه پس از اعلام ختم رسیدگی با استعانت از خداوند متعال، تكیه بر شرف و وجدان و باتوجه به محتویات پرونده، مشاوره می‌نمایند و در همان جلسه مبادرت به صدور رأی می‏كنند. درصورتی‌كه بین اعضای دادگاه اتفاق نظر حاصل نشود رأی اكثریت معتبر است. انشاء رأی به‌عهده رییس دادگاه است، مگر آن‌كه وی جزء اكثریت نباشد كه در این‌صورت، عضوی كه جزء اكثریت است و سابقه قضایی بیشتر دارد، رأی را انشاء می‌كند. پس از صدور رأی، بلافاصله جلسه علنی دادگاه با حضور متهم یا وكیل او و دادستان یا نماینده او و شاكی تشكیل و رأی توسط منشی دادگاه با صدای رسا قرائت و مفاد آن توسط رییس دادگاه به متهم تفهیم می‌شود. هرگاه رأی بر برائت یا تعلیق اجرای مجازات باشد، متهم به دستور دادگاه فوری آزاد می‌شود.
تبصره- پس از ختم رسیدگی، اعضای دادگاه تا صدور رأی و اعلام آن در جلسه علنی نباید متفرق شوند. این حكم در مورد اعضای هیأت منصفه نیز جاری است.
ماده 405- سایر ترتیبات رسیدگی در دادگاه كیفری یک همان است كه برای سایر دادگاه­های كیفری مقرر گردیده است.
3-4- رأی غیابی و واخواهی
ماده 406- در تمام جرایم، به استثنای جرایمی كه فقط جنبه حق‌اللهی دارند، هرگاه متهم یا وكیل او در هیچ‌یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد، دادگاه پس از رسیدگی، رأی غیابی صادر می‌كند. در این‌صورت، چنانچه رأی دادگاه مبنی بر محكومیت متهم باشد، ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی، قابل واخواهی در همان دادگاه است و پس از انقضای مهلت واخواهی برابر مقررات حسب مورد قابل تجدیدنظر یا فرجام است. مهلت واخواهی برای اشخاص مقیم خارج از كشور، دو ماه است.
تبصره1- هرگاه متهم در جلسه رسیدگی حاضر و در فاصله تنفس یا هنگام دادرسی بدون عذر موجه غایب شود، دادگاه رسیدگی را ادامه می‌دهد. در این‌صورت حكمی كه صادر می‌شود، حضوری است.
تبصره2- حكم غیابی كه ظرف مهلت مقرر از آن واخواهی نشود، پس از انقضای مهلت­های واخواهی و تجدیدنظر یا فرجام به اجرا گذاشته می‌شود. هرگاه حكم دادگاه ابلاغ واقعی نشده باشد، محكوم­علیه می‌تواند ظرف بیست روز از تاریخ اطلاع، واخواهی كند كه در این صورت، اجرای رأی، متوقف و متهم تحت‌الحفظ به همراه پرونده به دادگاه صادركننده حكم اعزام می‌شود. این دادگاه در صورت اقتضاء نسبت به أخذ تأمین یا تجدیدنظر در تأمین قبلی اقدام می‌كند.
تبصره3- در جرایمی كه فقط جنبه حق­اللهی دارند، هرگاه محتویات پرونده، مجرمیت متهم را اثبات نكند و تحقیق از متهم ضروری نباشد، دادگاه می‌تواند بدون حضور متهم، رأی بر برائت او صادر كند.
ماده 407- دادگاه پس از واخواهی، با تعیین وقت رسیدگی طرفین را دعوت می­كند و پس از بررسی ادله و دفاعیات واخواه، تصمیم مقتضی اتخاذ می کند. عدم حضور طرفین یا هر یک از آنان مانع رسیدگی نیست.

3-5 – رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان
مبحث اول- تشكیلات
ماده 408- رییس دادگستری یا رییس كل دادگاه­های شهرستان مرکز استان هر حوزه حسب مورد ریاست دادگاه­های اطفال و نوجوانان را نیز برعهده دارد.
ماده 409- قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان را رییس قوه قضاییه از بین قضاتی كه حداقل پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند و شایستگی آنان را برای این امر با رعایت سن و جهات دیگر از قبیل تأهل، گذراندن دوره آموزشی و ترجیحاً داشتن فرزند محرز بداند، انتخاب می‌كند.
ماده 410- مشاوران دادگاه‌اطفال و نوجوانان از بین متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، جرم‌شناسی، مددكاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسائل روانشناختی و تربیتی كودكان و نوجوانان اعم از شاغل و بازنشسته انتخاب می‌شوند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
تبصره 1- برای انتخاب مشاوران، رییس حوزه قضایی هر محل برای هر شعبه حداقل هشت نفر مرد و زن را كه واجد شرایط مندرج در این ماده بداند به رییس كل دادگستری استان پیشنهاد می‌كند. رییس كل دادگستری استان از بین آنان حداقل چهار نفر را برای مدت دو سال به این سمت منصوب می کند. انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصره 2- درصورت مؤنث بودن متهم، حداقل یكی از مشاوران باید زن باشد.
ماده 411- هرگاه قاضی دادگاه اطفال و نوجوانان به جهتی از جهات قانونی از انجام وظیفه باز بماند، رییس دادگستری می‌تواند شخصا به‌جای او انجام وظیفه كند یا یكی از قضات واجد شرایط را به جای قاضی دادگاه اطفال و نوجوانان به‌طور موقت مأمور رسیدگی نماید.
مبحث دوم- ترتیب رسیدگی
ماده 412- دادگاه اطفال و نوجوانان وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، وكیل وی و دادستان و شاكی ابلاغ می‌كند.
تبصره 1- هرگاه در موقع رسیدگی سن متهم هجده سال و یا بیشتر باشد، وقت دادرسی به متهم یا وكیل او ابلاغ می‌شود.
تبصره 2- در جرایم تعزیری درجه شش، هفت و هشت و همچنین در جرایم تعزیری كه مجازات قانونی آنها غیر از حبس است، هرگاه متهم و والدین یا سرپرست قانونی او و همچنین درصورت داشتن وكیل، وكیل او حاضر باشند و درخواست رسیدگی نمایند و موجبات رسیدگی نیز فراهم باشد، دادگاه می‌تواند بدون تعیین وقت، رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید.
ماده 413- در دادگاه اطفال و نوجوانان، والدین، اولیاء یا سرپرست طفل و نوجوان، وكیل مدافع، شاكی، اشخاصی كه نظر آنان در تحقیقات مقدماتی جلب شده، شهود، مطلعان و مد
دكار اجتماعی سازمان بهزیستی حاضر می‌شوند. حضور اشخاص دیگر در جلسه رسیدگی با موافقت دادگاه بلامانع است.
ماده 414- هرگاه مصلحت طفل موضوع تبصره (1) ماده (304) این قانون اقتضاء كند، ممكن است تمام یا قسمتی از دادرسی در غیاب او به عمل آید. رأی دادگاه در هرصورت حضوری محسوب می شود.
ماده 415- در جرایمی كه رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است یا جرایمی که مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه كامل است و در جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر، دادسرا و یا دادگاه اطفال و نوجوانان به ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ می کند كه برای او وكیل تعیین كند. در صورت عدم تعیین وكیل یا عدم حضور وكیل بدون اعلام عذر موجه، در مرجع قضایی برای متهم وكیل تعیین می‌شود. در جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، ولی یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان می‌تواند خود از وی دفاع و یا وكیل تعیین نماید. نوجوان نیز می‌تواند از خود دفاع كند.
ماده 416- به دادخواست ضرر و زیان ناشی از جرم كه در دادگاه اطفال و نوجوانان مطرح می‌گردد، طبق مقررات قانونی رسیدگی و حكم مقتضی صادر می‌شود. در هنگام رسیدگی به دعوای ضرر و زیان، حضور طفل لازم نیست، مگر در صورتی‌كه توضیحات وی برای صدور رأی ضروری باشد.
ماده 417- آراء و تصمیمات دادگاه اطفال و نوجوانان علاوه بر شاكی، متهم و محكومٌ‌علیه، ‌به ولی یا سرپرست قانونی متهم و محكومٌ‌علیه و درصورت داشتن وكیل به وكیل ایشان نیز ابلاغ می‌شود.
فصل هفتم- احاله