یعنی اینکه دیگران معتقدند که یک عامل باید انجام شود یا نشود.
۲- انگیزه رعایت آن باور:
یعنی افراد هنگام ارزیابی یک خرید تا چه حد واکنش مورد انتظار دیگران را در نظر می گیرد(جلالیان و خیری، ۱۳۹۲).
مطابق با تئوری فیشبن و آجزن(۱۹۷۵)، هنجارهای ذهنی، بازتابی از فشار اجتماعی است که توسط شخص ادراک شده است و یک رفتار مشخص را شکل میدهد. به عبارت دیگر، هنجارهای ذهنی بیانگر ادراک شخص در این مورد هست که آیا افراد مهم از نظر فرد، یک رفتار معین را تایید می کنند یا خیر، یعنی ادراک شخص از فشارهای هنجاری اجتماعی یا باورهای دیگران است که مشخص می کند آیا شخص باید آن رفتار را انجام دهد یا نه. از این رو، هنجارهای ذهنی به میزان آگاهی یک شخص از عقیده ی مهم و برجستهی شخص مورد قبولش وابسته می باشد. شمار زیادی از مطالعات حوزه روانشناسی این نظریه را بیان می دارند که هنجارهای ذهنی عامل مهمی در قصد انجام رفتار است. در این راستا، مدل TRA نیز هنجارهای ذهنی و نگرش را به عنوان عوامل تعیین کننده مقاصد رفتاری شناسایی کرده است.
هنجارهای ذهنی تاثیر دیگران بر رفتار را اندازه گیری می کند. اگر انتظارات اجتماعی این باشد که افراد باید رفتار مورد بحث را انجام دهند، در آن صورت احتمال بیشتری وجود دارد که فرد آن رفتار را انجام دهد(نخعی و خیری،۱۳۹۱).
دومین عاملی که روی قصد افراد برای انجام رفتار ویاعدم انجام رفتار تاثیر دارد نرمهای انتزاعی هستند که مربوط به عامل اجتماعی می باشد. نرمهای انتزاعی با فهم یا درک شخص از فشارهای اجتماعی درارتباط می باشد که برشخص وارد می شود تا کاری را انجام بدهد یا انجام ندهد.نرمهای اجتماعی تنظیم کننده استانداردهایی برای اجرا هستند که افراد می توانند بپذیرند و یا آنها را رد کنند. برای مثال باید گفته شود که در ایران در ابتدای تزریق واکسن نگرش بسیاری از مادران نسبت به واکسیناسیون منفی بود و در نتیجه پوشش واکسیناسیون کم بود ولی فشارهای اجتماعی همسر ومسئولین وافراد بانفوذ منجر به رفتار شد و پوشش واکسیناسیون افزایش یافت(جلالیان و خیری، ۱۳۹۲).
فرض بر این است که هنجارهای انتزاعی در نتیجه عملکرد عقایدی هستند که افراد بخصوصی انجام دادن یا ندادن یک رفتار را تائید کنند و یا ممکن است تائید نکنند. عقایدی که پایه و اساس هنجارهای انتزاعی هستند، اصطلاحا عقاید هنجاری نامیده می شوند. زمانی که یک فرد قصد انجام یک رفتار ویژه را داشته باشد هنگامی است که او درک کند که افرادی که برایش مهم می باشند فکر می کنند که او بایدآن رفتار را انجام دهد.افراد مهم برای یک فرد ممکن است همسر، دوستان، پزشکان یا افراد دیگر باشند. هنجارهای انتزاعی بوسیله پرسیدن سوالاتی از مخاطبین ارزیابی می شود تا شخص در باره میزان احتمال تائید یا عدم تائید بیشتر افرادی که برایش مهم هستند، قضاوت کند. به عبارت دیگر می توان گفت: جزء هنجاری با عقیده فرد در ارتباط میباشد، که اوعقیده دارد افرادی فکر می کنندیا انتظار دارند که او باید رفتار مورد نظر را انجام دهد یا آن را انجام ندهد. انگیزه شخص برای تطبیق آمدن با این مراجع تکمیل کننده جزء هنجارهای انتزاعی می باشد. به طور کلی هنجارهای انتزاعی به تاثیر محیط اجتماعی افراد برقصد رفتاری آنها اشاره دارند. مثال زیر تاثیر محیط اجتماعی را بر روی قصد رفتاری نشان میدهد. شما ممکن است دوستانی داشته باشید که عاشق ورزش کردن باشند و به طور دائم شما را تشویق کنند تا برای ورزش کردن به آنها بپیوندید. اما همسرشم ممکن است ترجیح دهد که شما یک زندگی غیرمتحرک داشته باشید.عقائد این افراد بوسیله اهمیتی که به هریک از نظراتشان می دهید وزن داده می شوند و بر قصد شما برای انجام رفتار تاثیر می گذارد، که در نهایت ممکن است منجر به ورزش شود یا ممکن است منجر به ورزش نشود. آیزن و فیش بین فرمول زیر را برای بدست آوردن هنجارهای انتزاعی پیشنهاد کردند:
SN = f [Σ bimi]
در ارتباط با هنجارهای انتزاعی، آیزن و فیش بین بیان می کنند که هنجارهای انتزاعی براساس چندین عقیده می باشد. هریک از این عقاید عملکرد تخمینی ذهنی فرد از آنچه می باشد که دیگران فکر می کنند یا انتظار دارند باید در یک موقعیت ویژه انجام داده شود و همچنین میزان انگیزه فرد برای تطبیق دادن خود با انتظار دیگران .این فرمول را می توان چنین تفسیر کرد که هنجارهای انتزاعی در ارتباط با قصد رفتاری عملکرد مجموع عقاید درباره دیدگاه دیگران درباره رفتار می باشند. این عقاید بوسیله احتمالات ذهنی که دیگران از رفتار حمایت می کنند(bi) و همچنین بوسیله انگیزه فرد برای عمل کردن به آنچه دیگران احساس می کنند که او باید آن رفتار را انجام دهد (mi) بیان می شود(عزیزی و درخشان، ۱۳۹۰).
۲-۵-۴ عادت رسانهای و لذت ادراک شده و سودمندی ادراک شده:
رسانه[۲۳] در لغت به معنی رساندن است و به آن دسته از وسایلی گفته میشود که انتقالدهنده فرهنگها و افکار عدهای باشد، رسانه از تمدنهای جدید بوجود آمده و مورد توجه است. اکنون آنچه که مصداق این تعریف است وسایلی همانند: روزنامهها، مجلات، رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت، CDها، ویدئو و… میباشد.
رسانه در نوع آموزشی آن ﺑﻪ ﻛﻠﯿــﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﯽ گفته ﻣﯽﺷــﻮد ﻛﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ را در ﻣﺤﯿﻂ آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻮﺟﻮد آورﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ آن ﺷﺮاﯾﻂ، ﻓﺮاﮔﯿﺮان، اﻃﻼﻋﺎت، رﻓﺘﺎر و مهارتهای ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﺎ درک ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺪﺳﺖ آورند(گیلوری، ۱۳۸۲). در حدود ۱۶۰ سال قبل با منتشر شدن کاغذ اخبار به مدیریت میرزای شیرازی، ایران وارد جهان رسانهای شد و این در حالی است که در غرب این تاریخ به ۴۰۰ سال پیش برمیگردد(گیلوری، ۱۳۸۲).
۲-۵-۴-۱ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ رﺳﺎﻧﻪ:
رسانهها بستر و مجاری طبیعی تهیه و توزیع اطلاعات در جامعه برای شهروندان هستند و موجب میشوند که نیروهای اجتماعی ضمن وقوف و آگاهی به حقوق خویش، سهم خود را از قدرت طلب نمایند.
نگاهی اجمالی به تلاشهای در حال انجام در حوزه رسانههای منطقهای و جهانی، این واقعیت تلخ را آشکار میسازد که تقریباً تمامی رسانههای مسلط جهان اعم از مکتوب، صوتی و تصویری عملاً به ابزاری برای استکبار جهانی تبدیل گردیده اند؛ در جهت ترسیم سیاستهای بینالمللی و منطقهای و ترویج فرهنگ غربی و لیبرالیسم سکولاریسم و نفی تنوع فرهنگی و تشویق به تمرد از اصول و ارزشهای اسلامی و ملی.
پیدایش انواع رسانههای نوین، شیوه اطلاع رسانی را دگرگون کرده است. به طوری که رسانه در میان رویداد و مردم، مسیری مجازی ایجاد کرده و در مدلهای رسمی، نیمه رسمی یا غیر رسمی که بر خبرگزاریها و سایتهای رسمی، وبلاگها و سایتهای نسبتا معتبر دلالت دارد، ساز و کار خاصی برای امر اطلاع رسانی و اطلاعیابی تعریف کرده است. پیدایش و توسعه رسانههای غیر رسمی یا نیمه رسمی جهانی با عنوان وبلاگ نیز که روزانه بر تعداد آن ها افزوده میشود، تاثیر بسزایی بر امر اطلاع رسانی در مدلهای جدید با محوریت کاربر دارد. این مسئله حجم محتوای تولید شده را در جهان تا حد زیادی افزایش میدهد، از سویی دیگر میزان مشارکت اجتماعی کاربران را بیشتر کرده و به موازات آن آگاهی روزآمد کاربران را نیز ارتقاء میبخشد. در نتیجه ورود به عصر جامعه اطلاعاتی و تولد و گسترش رسانههای الکترونیکی و اینترنتی، مرز میان رویداد و مردم را باریکتر از قبل معرفی کرده است(گیلوری، ۱۳۸۲)
۲-۵-۴-۲ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ:
١- ﺷﻜﻞدﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی دﺳﺖ اول و ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﻪ آن
٢- اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺗﺪاوم آن
٣- ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن آﻣﻮزش
۴- ارﺗﺒﺎط آﺳﺎنﺗﺮ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ
۵- ﺷﻜﻞدﻫﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ، ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ و ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮ
۶- ﺷﻜﻞدﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ(ساروخانی، ۱۳۸۰).
۲-۵-۴-۳ کارکردهای رسانهها:
در دوره گذار از جامعه سنتی به جامعه جدید، آنچه بیش از همه حائز اهمیت است چگونگی رشد رسانهها است. ویژگی اصلی رسانهها، همه جا بودن آنهاست. رسانهها امری فراگیرند؛ آنها میتوانند یک کلاس بیدیوار با میلیاردها مستمع تشکیل دهند. رسانهها وظیفه حراست از محیط را به عهده دارند؛ آنها باید همبستگی کلی را بین اجزاء جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند و مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند. «استوارت هال» جامعه را به صورت مدار بستهای تعریف میکند که رسانههای جمعی به عنوان شاهراه در فرایند هویت بخشی در جامعه نقش پیدا میکنند. رسانهها، هم حرکت و پویائی و سر زندگی را تقویت و تولید میکنند و هم رخوت و تنبلی و سستی را. از یک سو احساسهای عاطفی، محبت و صداقت را برمیانگیزند و از سوی دیگر احساس زشتی، دشمنی، بیاعتمادی، دروغ و خشونت را زنده میکنند. این کارکرد به طور طبیعی موجب پیدایش تضاد درونی-رفتاری در مقیاس فردی و اجتماعی میشود. وظایف خبری و آموزشی نیز یکی دیگر از کارکردهای رسانههاست. مثلاً با دیدن فیلمهای مربوط به زندگی جوانان امروز عقیده شخصی فرد نسبت به اخلاق و شرایط زندگی جوانان دگرگون میشود و حتی ممکن است در خود، گرایش به زندگی آشفته آنها را احساس کند.
رسانهها در شرایط کنونی یکی از مهمترین دستاوردهای پیشرفت بشری و یکی از با ارزشترین وسیله آگاهی رسانی همگانی هستند که پیوسته و با سرعت سر سامآوری به دلیل جایگاه و اهمیت کلیدی و طبق نیازمندی متقاضیان در حال گسترش و فراگیریاند. در اهمیت رسانهها این نکته کفایت میکند که در پرتو آگاهیدهی آنها، موانع جغرافیایی و تا حدودی سیاسی و فرهنگی از میان برداشته شده و زمین با وسعت زیاد و میلیاردها نفر به وسیله رسانهها با هم مرتبط شدهاند و بسیار ساده میتوانند از مناطقی دور دست معلومات و اطلاعات مورد نیاز خود را دست بیاورند(گیلوری، ۱۳۸۲).
۲-۵-۴-۴ ﺗﻮان آﻣﻮزﺷﯽ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ:
ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺻﻮرت ارادی ﯾﺎ ﺑﺪون ﻗﺼﺪ، از ﻫﺮ رﺳﺎﻧﻪای ﻓﺮاﮔﯿﺮی دارﻧﺪ؛ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﻣﺤﺘﻮای آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﺸﺎن را ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ. ﺗﻮان آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﺮ رﺳﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎل ارﺗﺒﺎﻃ آن و ﺗﺎ ﺣﺪی ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع، ﺷﻜﻞ و اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد(گیلوری، ۱۳۸۲).
۲-۵-۴-۵ انگیزههای مردم برای گذراندن وقت با ابزارهای رسانه
۱-سرگرمی و تفریح
۲-آگاهی و دانستن از جهان هستی
۳-ارتباط اجتماعی
۴-هویت شخصی و تعریف خود
برخی پژوهشها نشان دادهاند که تلویزیون گستردهترین و کم تخصصیترین رسانه است، که میتواند این نیازهای چهارگانه را ارضا کند. رادیو نیز دارای همین کارکرد است. در مقابل کتاب به عنوان امری که در اصل به نیازهای هویت شخصی پاسخ میدهد، روزنامهها به عنوان وسیله ارضای نیازهای اطلاعاتی، و سینما به عنوان وسیلهای برای ارضای نیاز سرگرمی عمل میکنند(گیلوری، ۱۳۸۲).
۲-۵-۴-۵ مهمترین رسانهها:
مهمترین رسانهها در عرصههای مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و در راستای فرهنگسازی و هدایت افکار عمومی و جهتدهی رویکرد سایر رسانهها عبارتند از:
۲-۵-۴-۵-۱ رسانههای شنیداری:
رادیو، نوار شنیداری(حلقهای، کاست، سیدی)، صفحه، رادیو، تلفن و کارت شنیداری. امروزه کمتر کسی است که به نقش رادیو در شکلدهی به افکار عمومی و تقابل رسانهای میان کشورها و جمعیتهای سیاسی واقف نباشد برخی صاحب نظران تا آنجا پیش رفتهاند که یکی از دلایل فروپاشی بلوک شرق و شوروی سابق را فعالیت رادیو آزادی دانستهاند.
الف: رادیو:
رادیو را میتوان برحسب پخش و قدرت، طبقهبندی کرد. رادیو رسانهای است صوتی که با بهره گرفتن از امواج به انتقال مطالب میپردازد. رادیو با تمام فایدههایش، که از جمله آن ها دسترسی همیشگی(حتی بدون برق) است، دارای نقایصی است، رادیو از نعمت تصویر بیبهره است و مسؤولان و مجریان رادیو باید تمام توان و نیروی هنری خود را صرف صدا کنند تا از این طریق فضا سازی مناسبی در ذهن شنونده ایجاد شود. شنونده اگر از موسیقی برنامه خوشش نیاید دیگر رادیو کارآیی خود را از دست میدهد. اما همین مسأله اگر در مورد تلویزیون بهوجود آید با قطع صدا همه چیز را از دست نمیدهد، بلکه میتوان کماکان از تصویر استفاده کرد و لذت برد(ساروخانی، ۱۳۸۰).
۲-۵-۴-۵-۲ رسانههای دیداری:
تلویزیون و ماهواره، انواع تصاویر، کتابها، مجلهها، راهنماهای مطالعه، نمودارها، نقشهها، پوسترها، کاریکاتورها، روزنامهها، سینما و فیلم، اینترنت، منبر.
منظور از رسانههای دیداری فرایند انتقال صدا و تصویر است که شامل رادیو و تلویزیون می باشد. مهمترین تفاوت این نوع رسانه با رسانه چاپی در آن است که چاپ، یک رسانه فضایی است که به خواننده اجازه می دهد تا اطلاعات و تصاویر را با سرعت مختص به خود هضم کند درحالی که پخش یک رسانه زمانی است که بر احساسات بیننده برای چند ثانیه تأثیر میگذارد و سپس از بین میرود. ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺮای ﻫﺮ ﻓﺮد اﺳﺖ، ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺮای اﻓﺮاد ﻛﻢﺳﻮاد. ﻧﻘﺶ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎی دﯾﺪاری ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی دﯾﺪاری ﺣﺪود ۴٣ % ﺑﯿﺸﺘﺮ از رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﻏﯿﺮدﯾﺪاری ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. بخصوص ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﯾﻖ اراﺋﻪ ﺑﺼﺮی، آﺳﺎنﺗﺮ ﻓﻬﻤﯿﺪه ﺷﻮﻧﺪ. همچنین اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻫﯿﺠﺎﻧﺎت ﻣﺎ ﺑﺮاﺣﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺣﺲ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(ساروخانی، ۱۳۸۰).
الف: روزنامه:
روزنامه رسانهای است که به صورت روزانه جدیدترین اخبار و اطلاعات را در حوزه های مختلف فرهنگی، هنری، ورزشی، سیاسی و اقتصادی به اقشار مختلف جامعه ارائه میدهد. روزنامه ها زمانی رسانه منتخب بودند اما با ورود به دنیای دیجیتال با رقیبی جدی مواجه شدند و در مقابل سعی نمودند تا با متصل شدن به نظامهای گردش اطلاعات، کتابخانههای الکترونیکی، انتشار پایگاه دادهها و تازه تر از همه، رایانهای شدن مکاتبات از عرصه رقابت دور نمانند(ساروخانی، ۱۳۸۰).
ب: مجلات:
به اعتقاد برخی از صاحبنظران رسانه، امروزه عصر تورق مجلات است. عصری که ۸۰ درصدخوانندگان، اطلاعات خود را از عناوین آن بدست میآورند.
مجله نشریهای است با عنوان مشخص که به صورت شمارهها یا جزوههای پیاپی با فاصله زمانی منظم برای مدت نا محدود منتشر میشود. مقالههای علمی موجود در آن ها می تواند منابع علمی خوبی برای مطالعههای اضافی یادگیرندگان باشد.
این رسانه مکتوب، دارای صفحاتی بیشتر از روزنامه، با اهداف خاص و از پیش تعیین شده است. از جمله مجلات میتوانیم به نشریات زرد اشاره کنیم. مجلات زرد آن دسته از نشریات هستند که با جنجال و هیاهو سعی در جذب مخاطب دارند. هدف در این مجله ها جذب مخاطب (به هر وسیلهای) و به دنبال آن سود اقتصادی است. این نشریات در ارائه مسایل و مشکلات اقتصادی جامعه چند راه پیش می گیرند؛ ۱. بزرگنمایی، اغراق و زیاده روی در بیان مشکلات اقتصادی و … تا این که افکار عمومی مشوش شده و راه تفهیم و تفاهم منطقی و عاقلانه بسته شود. ۲. سطحی سازی و نادیده گرفتن مسایل عمقی و اخذ نتایج سریع و غیر منطقی ۳. رواج مصرف گرایی مثل تبلیغات زیبایی اندام، کالاها و لوازم آرایشی ۴. مطالب وحشتناک و حوادث تلخ همراه با تیترهای دلهره آور که باعث رواج و شکستن قبح و زشتی این اعمال میشود(ساروخانی، ۱۳۸۰).
پ: تلویزیون:
تلویزیون تعریف پیچیده ای یافته و حضور برنامه های ماهوارهای و پیدایش عصر تلویزیون جهانی نیز بر این پیچیدگی افزوده است تا جایی که تلویزیون را همراهی ناگزیر و عضوی از خانواده های جامعه مدرن می نامند. پرمخاطب ترین رسانه در جهان، تلویزیون است این تنوع و کثرت مخاطب به دلیل وجود صدا و تصویر به طور همزمان است و در سال های اخیر پخش مستقیم و زنده نیز بر این جذابیت افزوده است. تلویزیون به علت قابلیت استفاده از تصویر در تمام حیطه ها جذابیت مخصوص به خود دارد. تلویزیون قابلیت تغییر فرهنگ جامعه را داراست همواره نقد و نظر درباره این رسانه بیشتر و پرجنجال تر از بقیه رسانه ها بوده است و حتی رسانه هایی چون روزنامه ها و مجلات برای جذب مخاطبان خود به تلویزیون و جذابیت های آن متوسل می شوند(ساروخانی، ۱۳۸۰).
۲-۵-۴-۳ اینترنت
در اواخر دهه۱۹۶۰ پدیده ای به نام اینترنت جهان را متحول کرد. تأسیس شبکه آرپانت در سال۱۹۶۹ به عنوان منشأ پیدایش اینترنت شناخته شد. در حقیقت اینترنت مجموعه ای از میلیون ها کامپیوتری است که از طریق شبکههای مخابراتی به یکدیگر متصلند. به عبارتی دیگر مجموعه ای از هزاران شبکه ماهواره ای - رایانه ای است که تعداد زیادی از رایانه ها را در یک شبکه پیچیده بزرگ و قابل اطمینان به یکدیگر وصل میکند. اینترنت، هیچ سازمان مدیریتی یا سرپرست حقوقی ندارد و به خودی خود واقعیتی مستقل ندارد و تنها از تألیف تشکیلات مستقل دیگر حیات یافته است. از طریق این فناوری جدید میتوان پست الکترونیکی[۲۴] ایجاد کرد و بدون صرف وقت و هزینههای پستی زیاد می توان عکسها و نامههای متنی خود را برای یک یا چندین نفر به طور همزمان ارسال کرد، همچنین می توان سایت[۲۵] های مختلفی ساخت و از این طریق به شبکه جهانی وب[۲۶] پیوست و از قابلیت های تصویری، صوتی و حتی فیلم در آن استفاده کرد.
فناوری چت[۲۷] یا گفتگو یکی دیگر از راههای ارتباطی جدید در اینترنت است که در آن می توان علاوه بر مکالمه با چندین نفر به طور همزمان تصاویر یکدیگر را نیز چک کرد. شبکههای خبری و موتورهای جستجو نیز از دیگر قابلیت های موجود در اینترنت است(گیلوری، ۱۳۸۲).
۲-۵-۵ وابستگی روانی و اثربخشی فعالیت های تبلیغاتی:
برنامهء تبلیغاتی باید مرتبا آثار ارتباطی و نتایج فروش تبلیغات انجام شده را مورد ارزیابی قرار دهد و ببیند آیا اساسا تبلیغ توانسته است با مخاطب ارتباط برقرار کند؟ متاسفانه موضوع ارزیابی اثربخشی تبلیغات، در کشورها کمتر مورد توجه قرار گرفته و معدود شرکتهایی را میتوان دید که تبلیغات خود را از نظر اثربخشی ارزیابی کنند. شاید اگر تبلیغات کشور ما از نظر اثربخشی ارزیابی میشد، کمتر شاهد تبلیغات غیرفنی، غیرهنری و غیرعلمی بودیم و شاید تقلیدهای کورکورانه کمتر انجام میگرفت و احتمالا اعتماد شرکتهای تولیدی به انجام تبلیغات بیشتر میشد(حمیدی زاده و دیگران، ۱۳۹۳).
جهان بی خاکِ عشق آبی ندارد
همه صاحب دلان را پیشه این است
همه بازی است الا عشقبازی
که بودی زنده در دَورانِ عالم
از مولانا نیز اشعاری مشابه میخوانیم:
عشق امر کل، ما رقعهای، او قلزم و ما جرعهای
از عشق گردم مؤتلف، بی عشق اختر منخسف
او صد دلیل آورده و ما کرده استدلالها
از عشق گشته دال الف؛ بی عشق الف چون دالها
اما نیروی عشق که قادر است جهان را به جنبش درآورد، در نزد مولانا از آنجا که اغلب در رفیق طریق متجلی میگردد، بیشتر در مدح شمس الدین تبریزی یا صلاح الدین زرکوب و یا حسام الدین نمایان میشود. بیت زیر نشان میدهد که حافظ نیز نگاهی مشابه دارد:
جهانِ فانی و باقی فدای شاهد و ساقی
که سلطانیّ عالم را طفیل عشق میبینم
و یا در جای دیگر میگوید:
طفیل هستیِ عشقند آدمیّ و پری
ارادتی بنما تا سعادتی ببری
۳-۱۳-۱. بررسی تجلی عشق در آثار احمد غزالی
از منظر غزالی عشق گوهری است بیبدیل که حق تعالی در وجود همهی پدیدهها قرار داده است. جوهر اصلی آفرینش و بنیادیترین عامل محرک زنجیرهی حیات عشق است. عشق، در قاموس زبانهای جهان یکی از پرتعریفترین و در ادبیات ملّتها پربسامدترین است؛ امّا حقیقت این است که معنای عشق از گفتن بسیار، پنهان مانده است. در مکتب جمال یا زیبایی پرستی که احمد غزالی عارف قرن پنجم پیرو آن بوده است. اصالت عشق به زیبایی است و اگر هستی را از زیبا بدانیم و انسان را موجودی زیباپرست معنا کنیم، آن وقت سرمایهای به نام عشق به دست خواهد آمد که میتواند جهانی نو و انسانی دیگر سازد، زیرا نه تنها انسان، عاشق زیبایی است بلکه همه موجودات نسبت به زیبایی حساسیت نشان میدهد. عشق قانونی است که بر هستی حاکمیت دارد و با این ترتیب ادیان معنایی دیگر یافته و تعالیم آن ها با دیدگاهی دیگر قابل ارائه خواهد بود. تقویت تجلی خداوند در وجود انسان که از شرایط مهم مکتب جمال است، پی بردن به حسن و جمالی است که اصل آن در عالم بالا است. احمد غزالی در این باره میگوید: «اگرچه عاشق با عشق آشناست اما معشوق هیچ آشنایی ندارد».
از منظر غزالی میتوان عشق را مهر و محبّت فراوان نسبت به شخصی دیگر و دل سپردن به او دانست. «عشق، محبّت مفرط را گویند» (فخرالدین عراقی، ۱۳۸۶: ۵۵۵) به عبارتی عشق، حبّ همراه با هوی به همراه آشفتگی و شوریدگی است. در موضوع عشق رسالهها و آثار فراوانی به دست قدما و معاصران نوشته شده است که در آن به جنبههای مختلف عشق پرداختهاند. علاوه بر آن باید به داستانهای عاشقانه در هر فرهنگ و قومی اشاره کرد. در این آثار به گونهای در کشف حقیقت عشق و شرح اسرار آن و شناخت دو قبیله عاشقان و معشوقان، دستاوردهایی ارائه شده است؛ امّا آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده، پندناپذیری عاشق است که از مسائل مهم در موضوع عشق به شمار جان و روان خود بیرون میرود. نکته اساسی که در ارتباط با این مبحث مطرح میشود، رویارویی عاشق با ناصحان و رقیبان و اطرافیان اوست که هرکدام به دلایلی برآنند که عاشق را از عشق و محبّت خود نسبت به معشوق بازدارند تا مگر از میل و شوق خود دست بکشد و یاد و نام محبوب را از ذهن و بکند؛ امّا آویختن عاشق به عشق، یا به واقع پیچیدن عشق همچون عشقه بر وجود عاشق، ستیز او را حتّی تا لحظهی شگرف رهایی از خویش و آرام گرفتن در آغوش مرگ به همراه دارد. عشق محبوب آنچنان در رگ و خون و جان عاشق رسوخ کرده که هیچ چیز چارهساز او نیست؛ حتی گاهی خود عاشق از ورطهای که در آن افتاده و توان بازآمدن ندارد در شگفت است؛ امّا ترک عشق و شیدایی برای او ممکن نیست.
احمد غزالی، فصل هفتاد و چهار رسالهی «سوانح العشاق» را به اختیار نداشتن در عشق اختصاص داده است؛ همچنین در حکایتی نقل میکند که گلخن تابی بر شاهی عاشق میشود. شاه خبردار میشود؛ هنگامی که میخواهد عاشق را تنبیه و مجازات کند وزیرش میگوید:
«تو به عدل معروفی، لایق نبود که سیاست فرمایی؛ چه عشق کاری است که بیاختیار بود و سیاست فرمودن بر کاری که در آن اختیار وی نیست، از عدل دور افتد» (احمد غزالی، ۱۳۸۸: ۱۲۲).
عاشقان شیدایی از بلایی که در آن غوطهورند، شکوه میکنند و نالهها سر میدهند؛ ولی در چنگ عشق و سرنوشت اسیرند و هرگاه که میکوشند تا رهایی یابند و یا دیگران از روی نیکخواهی میخواهند تا عاشق را یاری کنند و او را از غم و غصّه عشق نجات دهند، ناامیدانه سرود جانگداز یأس میخوانند که آنچه بر قلم قضا و قدر رفته، تغییرپذیر نیست. البّته این مطلب میتواند تحت تأثیر عقاید اشعری و جبرگرایی باشد که بر ادبیات فارسی حاکم بوده است. چنان که ابن داوود ظاهری، از نظریهپردازان عشق در قرن سوم، هنوز با قطعیت جبری بودن عشق را نمیپذیرد و به نوعی دوگانگی طبع و کسب را در عشق مطرح میکند؛ (البّته باید اشاره کرد که ابن داوود، معتزلی بوده است) «نمیگویم که عشق گزیرناپذیر است؛ زیرا در آن صورت اعتراف کردهام که خود آن را برنگزیدهام؛ نیز نمیگویم که از راه اکتساب در خود پدیدش آوردهام؛ زیرا
پاشنه های او با زمین تماس داشت و بدن در ناحیه ی زانوها و لگن نباید خم شود بلکه به صورت مستقیم و موازی زمین قرار گیرد. او سپس کشش از بارفیکس را انجام داد. موقع کشش، چانه باید به بالای یک طناب یا کش که سه سوراخ پایین تر از میله بسته شده است برسد. در این حالت ، یک کشش از بارفیکس انجام شده است. آزمودنی تا آن جا که در توان دارد ، این آزمون را تکرار می کند و تعداد تکرارها به حساب رکورد او گذاشته می شد.
شکل ۳-۱۰. اجرای آزمون بارفیکس
۳-۶-۸. اجرای آزمون درازونشست
هدف از اجرای این آزمون، سنجش و اندازه گیری استقامت موضعی عضلات شکم است. ابتدا ورزشکار، در حالت شروع، به صورت خوابیده به پشت با زانو های خمیده با زاویۀ ۹۰ درجه قرار گیرد. پاها می تواند به صورت جفت یا حداکثر با فاصلۀ ۵/۲۹ سانتی متر از یکدیگر قرار گیرند. یک نفر یار کمکی، قوزک پای آزمون شونده را با دست های خودمحکم نگه می دارد. پاهای آزمون شونده باید همواره در تماس با زمین باشند. دست های آزمون شونده باید به یکدیگر قفل شوند و پشت سر قرار گیرند و پشت دست ها باید روی تشک باشد. با کلمه ” رو ” ورزشکار بالاتنه خود را بالا می آورد و پس از آن، بدن خود را تا جایی پایین می آورد که قسمت بالای پشت، با تشک در تماس باشد. سر، دست ها، بازو ها و آرنج نباید زمین را لمس کنند. با انجام هر تکرار، شمارنده با صدای بلند، تعداد انجام صحیح حرکت را شمارش می کند. تعداد حرکات درازونشست در یک دقیقه که به شکلی صحیح انجام شده اند، شمارش و ثبت می شود. اگر ورزشکار به طور کامل بالا نیاید، دست های خود را در پشت گردن به هم قفل نکند، در کمر خود قوس ایجاد کند و باسن خود را برای بلند کردن بالاتنه از تشک جدا نماید (بالا بیاورد)، یا زاویۀ زانوی خود را بیشتر از ۹۰ درجه کند، آن حرکت، جزو حرکات صحیح به حساب نمی آید و شمارش نمی شود (شمارنده، شمارۀ حرکت قبل او را با صدای بلند تکرار می کند) (۱۰).
شکل۳-۱۱. اجرای آزمون درازو نشست
۹-۶-۳. اجرای آزمون استقامت قلبی – تنفسی
برای اندازه گیری استقامت قلبی – عروقی آزمون شونده بدن را گرم می کرد و بعد مسیر ۵۴۰ متر را با علامت “رو” آزمون کننده طی می کرد. کرونومتر با کلمه رو آغاز به کار و با عبور از خط پایان ۵۴۰ متر متوقف می شود. فاصله زمانی از نقطه شروع تا پایان امتیاز فرد محسوب شد.
شکل۳-۱۲. اجرای آزمون استقامت قلبی_ عروقی
۳-۶-۱۰. روش اندازه گیری امتیاز فعالیت بدنی (پرسش نامه RAPA)
برای اندازه گیری میزان فعالیت بدنی از پرسش نامه ای به نامRAPA استفاده شد. برای این کار پرسش نامه RAPA در اختیار دانش آموزان قرار گرفت که در این پرسش نامه به سوالاتی که میزان تحرک آن ها را بصورت بی تحرک، کم تحرک، تحرک متوسط وفعال بودند را پاسخ دادند. در صفحه اول پرسش نامه برای دانش آموزان توضیح داده شده که فعالیت های سبک، متوسط و شدید به چه نوع فعالیت هایی گفته می شود و در صفحه دوم سوالاتی که مربوط به فعالیت های آن ها در طول هفته انجام می دادند جواب داده شد. امتیازدهی هم به این صورت بود که بالاترین سوالی که به آن پاسخ مثبت داده شده بود انتخاب شد. نمره کمتر از ۶ زیر حد مطلوب می باشد و نمرات بالای ۶ در حد فعال محسوب می شود. (پیوست ۳)
شکل۳-۱۳. اجرای پرسش نامه RAPA
۳-۷. روش های آماری
در تحلیل توصیفی پژوهش حاضر، ابتدا برای مشخصات عمومی افراد نمونه مورد مطالعه جداول فراوانی به همراه نمودار آماری رسم شده است. سپس برای سؤالات مربوط به هر فرضیه جداول توزیع فراوانی تشکیل شده که در این جداول، فراوانی پاسخ های مربوط به هر سؤال به همراه میانگین و انحراف معیار درج گردیده است.
از روش های آمار توصیفی برای تعیین میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش استفاده شد. از آزمون کالموگروف اسمیرنف برای بررسی طبیعی بودن توزیع داده ها استفاده شد. چون همه متغیر ها در هر دو گروه ( به غیر از توان هوازی در گروه تیز هوشان) توزیع نرمال نداشتند از روش آماری ناپارامتریک من ویتنی یو استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار۱۹ SPSS و برای رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد سطع معنی داری نیز ۰۵/۰> p در نظر گرفته شد.
فصل چهار
تجزیه و تحلیل یافته ها
۴-۱. مقدمه
داده ها به عنوان آگاهی های خام و پردازش نشده ، ابتدایی ترین شناخت و دستاورد پژوهشگر پیرامون پاسخ های احتمالی هستند که درباره مساله پژوهش مطرح شده اند، لذا پژوهشگر پس از دستیابی به این داده ها با توجه به ماهیت، ساختار و قالب فرضیه ها، با این پرسش روبرو می شود که از چه طریقی این داده ها را طبقه بندی ، پردازش ودرنهایت تحلیل کند تا بتواند تکلیف فرضیه ها را که پاسخ های احتمالی وموقتی برای مساله پژوهش هستند تعیین نماید. برای تجزیه وتحلیل داده ها ، با توجه به ماهیت آنها ، روش های گوناگونی وجود دارد که پژوهشگر باید به شرط کاربرد وتناسب این روشها توجه کند تا درنهایت بتواند استنتاج ها ونتیجه گیری های معتبر و دقیقی را بعمل آورد (۲۲).
تجزیه وتحلیل داده ها برای بررسی صحت و سقم فرضیه در هر نوع تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است وامروزه در بیشتر پژوهشهایی که مبتنی بر اطلاعات جمع آوری شده از موضوع مورد پژوهش می باشد تجزیه وتحلیل اطلاعات از اصلی ترین ومهمترین بخشهای پژوهش محسوب می شود.
پژوهشگر پس از پیشینه یابی وپیشینه کاوی ، آگاهی نظری درباره مساله وگمانه زنی در رابطه با پرسش یا مساله اصلی تحقیق وپیشنهاد پاسخ ها و یا راه حل ( این پاسخها وراه حلها یا همان فرضیه ها حالت موقتی ، احتمالی وغیرتایید شده دارند) وجمع آوری داده ها ازجامعه یا نمونه یا متن ها با ابزارهای لازم، با توجه به نوع ادعاهایی که دارند (ادعای وجود رابطه همبستگی و. . . ) مورد آزمون قرارمی گیرند. این داده ها با توجه به ماهیتی که دارند باید با آزمونهای مناسب، آزموده شوند ونتایج حاصل از این آزمونها تجزیه وتحلیل شوند تا تکلیف فرضیه ها روشن شود که آیا مورد تایید هستند یا نه ؟ (۲۲ ).
در این پژوهش، داده های مربوط به ۶۸۰ نفر از دانش آموزان دختر متوسطه (۱۶-۱۴ ساله) مدارس عادی و تیزهوشان مورد بررسی قرار می گیرد.
۴-۲. توصیف اطلاعات جمعیت شناختی نمونه آماری
جدول ۴-۱ توزیع تعداد دانش آموزان دو گروه دانش آموزان تیزهوش و عادی را نشان می دهد. از مجموع ۶۸۰ نفر دانش آموز شرکت کننده در پژوهش، تعداد ۳۰۰ نفر (۴۴ درصد) در مدارس تیزهوشان و ۳۸۰ نفر (۵۶ درصد) در مدارس عادی مشغول به تحصیل بوده اند. این دانش آموزان دختر و در سنین بین ۱۷-۱۴ ساله بودند.
جدول ۴-۱. توزیع تعداد دانش آموزان به تفکیک نوع آموزشگاه
فراوانی | درصد | درصد معتبر | درصد تجمعی | |
تیزهوشان | ۳۰۰ | ۱/۴۴ | ۱/۴۴ | ۱/۴۴ |
عادی | ۳۸۰ | ۹/۵۵ | ۹/۵۵ | ۱۰۰ |
جمع کل | ۶۸۰ |
نمودار ۴-۱. توزیع تعداد دانش آموزان به تفکیک نوع آموزشگاه
اُریدُ سَطْلاً وَ لیفا
لَکُم وَ أَنتَ مُضیفا
وَ لَمْ اُرِدْ أنْ أحیفا
ترجمه: «از تو گِرده نانی بر سفرهای تمیز میخواهم. مقداری نمک خرد شده، سبزیای دستچین شده. گوشتی تازه، سرکهای تندمزه. بزغالهای شیرخواره، برّهای نرینه. آب یخی که جامی شگفتانگیز و کمیاب را پرکند. سبوی بادهای که از [پای] آن مست برخیزم. ساقیای شیرین رفتار و نرم گفتار که مایۀ آرامش دلها باشد. جامهای و جبّهای و دستاری. شانهای، تیغی، سطلی و لیفی. آفرین بر مهمانی چون من و بر میزبانی چون تو. از تو بدین اندازه خرسندم و نمیخواهم [با بیش از این خواستهها برتو] ستم روا بدارم».
عیسی بن هاشم گوید: درهمی به او دادم و گفتم: به تو خبر میدهم و به زودی [آنچه را که خواستی] آماده میکنیم و خود [برای پذیرایی کردن از تو] آماده میشویم و جهد میکنیم و میکوشیم، پس منتظر باش تا تو را برای مهمانی خبر کنیم. و این درهم نزدِ تو یادآوریای [برای آن نوید] است، پس این سکه را بگیر و منتظر آن نوید باش. او درهم را گرفت و به سوی مردی دیگر رفت. گمان میکردم با آن مرد نیز با همان سخنانی رو به رو شود که با من رو به رو شده بود. [اما او] گفت:
یا فاضِلاً قَدْ تَبَدّی
کَأَنَّهُ الغُصْنُ قَدّا
قَدِ اشْتَهَی اللَّحْمَ ضِرْسی
فَاجْلِدْهُ بِالخُبْزِ جَلْدا
وَامْنُنْ عَلَیَّ بِشَیْءٍ
وَاجْعَلْهُ لِلْوَقْتِ نَقْدا
أَطْلِقْ مِنَ الْیَدِ خَصْراً
وَاحْلُلْ مِنَ الْکیسِِِِِِِِِِ عَقْدا
وَ اضْمُمْ یَدَیْکَ لِأَجْلی
اِلی جَناحِکَ عَمْدا
ترجمه: «ای بخشندهای که رخ نمودی و گویی که اندامت شاخه [درختی استوار و زیبا] است. دندانم گوشت دوست دارد،آن را با نان تازیانه بزن. با چیزی بر من منّت بنه و آن را هم اکنون آماده گردان. دست از کمر بردار و درِ کیسۀ پولت را بازکن. و دستانت را برای من با آهنگی استوار به سوی پهلوی خود [کیسۀ پول] دراز کن».
عیسی بن هشام گوید: هنگامی که این سخن او،گوشم را گشود دانستم در پسِ این سخن دانشی [نهفته] است. او را دنبال کردم تا به کدبانویش رسید. من در جایی ماندم که او را میدیدم و او مرا نمی دید. آن سروران [از ساسان زادگان] دهان بندها را کنار زدند. ناگهان [دیدم] مهترِ آنان ابوالفتح اسکندری است. به او نگریستم و گفتم: وای بر تو این چه ترفند است؟ او چنین سرود:
هذَا الزَّمانُ مَشُومُ
کَما تَراهُ غَشُومُ
اَلْحُمْقُ فیهِ مَلیحٌ
وَالْعَقْلُ عَیْبٌ وَ لُومُ
در این بخش سابقه صادرات به سه منطقه جغرافیایی آسیای شرقی، خاورمیانه و کشور های حوزه خلیج فارس مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش ۲۶٫۷ % از بنگاه های مورد بررسی (۳۲ بنگاه) سابقه صادارت به کشور های آسیای شرقی را داشته اند، ۶۸٫۳% آن ها ( ۸۲ بنگاه) سابقه صادارت به کشور های خاورمیانه را داشته و تنها ۵% از آن ها (معادل ۶ بنگاه) سابقه صادرات به کشور های حوزه خلیج فارس را دارند. در نتیجه بیشتر بنگاه های مورد بررسی به کشورهای خاورمیانه صادرات داشته اند و کمترین میزان مربوط به کشور های حوزه خلیج فار س می باشد. این نتایج در جدول و نمودار ۴-۴ آمده است.
جدول ۴-۴ سابقه صادرات | ||||
متغیر | فراوانی | درصد | درصد ارزش | درصد فراوانی تجمعی |
آسیای شرقی | ۳۲ | ۲۶٫۷ | ۲۶٫۷ | ۲۶٫۷ |
خاورمیانه | ۸۲ | ۶۸٫۳ | ۶۸٫۳ | ۹۵ |
خلیج فارس | ۶ | ۵ | ۵ | ۱۰۰ |
جمع | ۱۲۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰ |
نمودار ۴-۴ سابقه صادرات
۴-۳٫ آزمون بارتلت و ضریب KMO
در انجام تحلیل عاملی، ابتدا باید از این مسئله اطمینان حاصل شود که میتوان داده های موجود را برای تحلیل مورد استفاده قرار داد یا خیر. به عبارت دیگر، آیا تعداد داده های مورد نظر برای تحلیل عاملی مناسب هستند یا نه؟ به این منظور از شاخص KMO و آزمون بارتلت استفاده می شود (مومنی و فعال قیومی،۱۳۸۹: ص ۱۹۳).
اگر sig آزمون بارتلت کوچکتر از ۵ درصد باشد، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار (مدل عاملی) مناسب است، زیرا فرض شناخته شده بودن ماتریس همبستگی رد می شود ( مؤمنی و فعال قیومی، ۱۳۸۹).
نتایج آزمون KMO و بارتلت در جدول ۴-۵ آورده شده است.
با توجه به نتایج به دست آمده برای sig آزمون بارتلت معدل صفر می باشد که بیانگر این موضوع میباشد که تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مناسب است و فرض شناخته شده بودن ماتریس همبستگی رد می شود. شاخص KMO که برابر ۹۴٫۵% می باشد، بیانگر این موضوع می باشد که داده های مورد نظر برای تحلیل عاملی مناسب هستند.