۱-۱۱- تعریف عملیاتی مفاهیم و واژه های کلیدی تحقیق
وجه نقد: عبارت است از موجودی نقد و سپردههای دیداری نزد بانکها و مؤسسات مالی اعم از ریالی و ارزی (شامل سپردههای سرمایهگذاری کوتاهمدت بدون سررسید) به کسر اضافه برداشتهایی که بدون اطلاع قبلی مورد مطالبه قرار میگیرد(استانداردهای حسابداری ایران).
حسابداری
جریـان وجه نقد: عبارت است از افزایش یـا کاهش در مبلـغ وجه نقد ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شخصیت حقوقی واحـد تجـاری و ناشی از سایـر رویدادها (استانداردهای حسابداری ایران).
مدیریت جریان وجوه نقد: مدیریت گردش وجوه نقد مجموعه اقدامات مدیریت برای دستیابی به جریان وجوه نقد مورد نظر می باش. مدیریریت گردش وجوه نقد برای دستیابی به دو هدف انجام می شود اولا؛ شرکت ها می توانند با دستکاری جریان های نقدی عملیاتی به سود مورد هدف خود دست یابند و ثانیا؛ شرکت ها ممکن است با دستکاری به جریان وجوه نقد هدف خود دستیابند(امیلی جیل،۲۰۰۷).
اندازه شرکت: اندازه شرکت نشان دهنده حجم و گستردگی فعالیتهای یک شرکت است. جهت تعیین اندازه شرکت از معیارهای متفاوتی همچون لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارایی های
۱٫AMELI GEL
شرکت، لگاریتم طبیعی ارزش دفتری دارایی ثابت ناخالص، تعداد کارکنان، حجم فروش شرکت و لگاریتم طبیعی فروش سالانه شرکت مورد استفاده قرار می گیرد(حلمی حمامی، ۲۰۰۹). که در این تحقیق از لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارایی های شرکت استفاده می شود.
اهرم مالی: یکی از مهمترین اهرم هایی است که در بخش مدیریت سرمایه، جایگاه خاصی دارد؟ ساختار سرمایه یک شرکت رابطه بین بدهی و حقوق صاحبان سهام است که نیاز مالی برای تهیه داراییها را تامین می کند. درجه اهرم مالی نشان دهنده ریسک مالی واحد تجاری است که عبارتست از ریسک مازادی که صاحبان سهام عادی در اثر تصمیم به تامین مالی ازطریق گرفتن وام متحمل می شوند. بنابراین می توان با بهره گرفتن از آن میزان ریسک و بازدهای ساختار های مختلف سرمایه را مورد ارزیابی قرار داد( وکیلی فر، ۱۳۸۸).
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
کیفیت اطلاعات مالی: ویژگیهای کیفی ویژگیهایی است که سبب می شود اطلاعات ارائه شده در راستای ارزیابی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری مفید واقع شود. این ویژگیها به دو دسته کلی تقسیم می شود(نوروش و همکاران، ۱۳۸۷).
قابلیت اتکا: اطلاعاتی قابل اتکاء است که منصفانه و بیطرفانه بوده و به شکل کامل و صحیح تهیه شده و در آن به رجحان محتوا بر شکل توجه شده باشد.(همان منبع)
به موقع بودن:چنانچه صورتهای مالی ظرف مدت معقولی بعد ازتاریخ ترازنامه در اختیار استفاده کنندگان قرار نگیرد،مفید بودن آن کاهش می یابد واحد تجاری باید صورتهای مالی خود را حداکثر ظرف مهلت مقرر در قوانین و مقررات مربوط منتشر کند،عواملی نظر پیچیدگی عملیات واحد تجاری دلیل کافی برای خودداری از گزارشگری به موقع محسوب نمی شود(استاندارد های حسابداری (
۱٫HALMI HAMAMI
۱-۱۲- ساختار کلی تحقیق
در فصل اول: کلیات تحقیق شامل تعریف مسئله و بیان سؤال اصلی تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، فرضیه ها، اهداف تحقیق، روش تحقیق، تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی ارائه شده است.
در فصل دوم: ضمن بیان مقدمه دربخش اول مروری بر ادبیات تحقیق بیان شده است و در بخش دوم خلاصهای از تحقیقات انجام شده در داخل و خارج ایران در زمینه تحقیق ارائه می گردد.
در فصل سوم: ابتدا روش تحقیق بکار گرفته شده در پژوهش حاضر، اهداف تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، فرضیات تحقیق و متغیرهای تحقق مورد مطالعه معرفی شده است. در نهایت روش گردآوری اطلاعات و روش آماری بکار گرفته شده جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بطور کامل تشریح می شود.
در فصل چهارم: به چگونگی طبقه بندی اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها از طریق بکارگیری روشها و مدل های آماری مورد استفاده اشاره می شود و در نهایت نتایج آزمون فرضیات ارائه می گردد.
در فصل پنجم: خلاصه ای از تحقیق ارائه می شود و سپس نتیجه گیری و طبقه بندی نتایج حاصله بیان می گردد. در پایان پیشنهادها، محدودیت ها و توصیه هایی برای تحقیقات آتی ارائه می گردد. فهرست منابع و مأخذ نیز، در بخش آخر گزارش ارائه خواهد شد.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۱-۱- مقدمه:
حسابداری یک سیستم پردازش اطلاعات است که بهمنظور شناسایی، اندازهگیری و طبقهبندی رویدادهای مالی موثر بر سازمان و واحدهای تجاری و گزارش پیامدهای اینگونه رویدادها برای تصمیمگیرندگان، طرحریزی شده است(ابراهیمی،۱۳۹۰،ص:۲۸).
مفاهیم، اصول، قواعد و رویههای حاکم بر عملکرد کنونی حسابداری، در واقع بازتاب نیازهای گروههای مختلف استفادهکننده از اطلاعات حسابداری در طول زمان است.انتظارها، نیازها و خواستههای استفاده کنندگان بسیار متنوع و معمولاً تعیینکننده نوع اطلاعاتی است که باید ارائه شود تا مبنای قضاوت، ارزیابی و تصمیمگیری قرار گیرد.گروه های مختلف استفادهکننده از اطلاعات مالی بهدلیل مناسبات متفاوتی که با واحد تجاری دارند، بیشتر اوقات نیازمند انواع متفاوت اطلاعات هستند که در آن کیفیت اطلاعات مالی در حد مطلوبی رعایت شده باشد(ثقفی، ۱۳۷۷).
بررسی گزارشهای سالانه شرکتها نشان میدهد کیفیت اطلاعات افشاشده در گزارشهای مالی متفاوت است و تفاوت در کیفیت اطلاعات افشا شده شرکتها به احتمال زیاد در نتیجه تفکر مدیریت و فلسفه فکری آنان و همچنین صلاحدید آنان در مورد افشای اطلاعات برای مقاصد سرمایهگذاری است.ترکیب منابع ارتباطی، کمیت و کیفیت اطلاعات افشاشده، تحت تاثیر عوامل زیادی است. نظریهپردازی و ارزیابی تجربی آثار متغیرهای موثر بر بهبود کیفیت اطلاعات مالی کمک میکند (نوروش، ۱۳۷۷).
پژوهش حاضر نیز در راستای همین امر گام بر می دارد.اگر چه اطلاعات حسابداری از مهمترین منابع اطلاعاتی است که بهعنوان محصول اصلی سیستم حسابداری نقش اساسی در تصمیمگیریهای گروه های مختلف بازار سرمایه ایفا میکند اما این اطلاعات طی یک فرایند محاسباتی و براساس اصول و استانداردهای مراجع ذیصلاح اندازهگیری و ارائه میشوند و اگر از شفافیت لازم برخوردار نباشد، احتمال تصمیمگیریهای نادرست بهوسیله گیرنده اطلاعات افزایش مییابد. برابر بند ۶ استاندارد شماره یک حسابداری ایران (ترجمه استاندارد بینالمللی شماره یک)، هدف از گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی طبقهبندیشده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف وسیعی از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمهای اقتصادی مفید واقع میشود. این اهداف زمانی قابل دستیابی است که استانداردهای بینالمللی حسابداری در شرایط موجود و مربوط بهکار گرفته شود. وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه، یکی از ارکان مهم پاسخگویی و تصمیم گیریهای آگاهانه بوده و در رشد و توسعه اقتصادی اثرگذار است. اگرچه اطلاعات مالی از منابع مختلف قابل استخراج است، اما در حال حاضر صورتهای مالی هسته اولیه منابع اطلاعات مالی را تشکیل میدهد. حسابداران مسئول تهیه و ارائه این صورتها هستند و حسابداری بهعنوان یک نظام اطلاعاتی، مبتنی بر پردازش و تحلیل اطلاعات مالی است.هر نظام تحلیلی لازم است بر سلسلهای از قواعد و اصول مشخص استوار باشد. بنابراین، اطلاعاتی که از نظر حسابرس شرکت مربوط و قابل اتکا تشخیص داده شده است، باید تا حد زیاد، اما نه بهطور کامل، کیفیت مقرراتی تعریفنشده حاکم را تامین کند. تعیین اینکه آیا صورتهای مالی شرکت با استانداردهای تصریحشده کیفیت مطابقت دارد یا نه، حاکی از آن است که سازوکاری وجود دارد که این استانداردها را عملی کند. از سویی دیگرموجودی نقد دارایی مهمی برای شرکت ها است. میزان نگهداری وجه نقد کافی و یا مازاد با توجه به تصمیمات مدیریت و به منظور مواجه نشدن با مخاطرات عدم تقارن اطلاعاتی است. افشای اطلاعات مالی شرکتها به طور شفاف که از طریق صورت های مالی اساسی منتشر می شود، عامل مهمی در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و مالکان است. عدم تقارن اطلاعاتی منجر به افزایش صرف ریسک و بازده مورد انتظار سرمایه گذاران می شود. از این رو شرکت ها به منظور جلوگیری از افزایش هزینه های خود به اجبار وجه نقد بیشتری نگهداری می کنند(قائمی وعلوی،۱۳۹۱).
عکس مرتبط با اقتصاد
امروزه تصمیم گیران به ناچار نیاز به اطلاعات مفید، مربوط و قابل اتکا دارند و چنانچه سیستم اطلاعاتی ( که وظیفهی اطلاعا رسانی را به عهده میگیرد) نتواند اطلاعات لازم و ضروری را به استفاده کنندگان اطلاعات برساند، به نظر میرسد تصمیمات اتخاذ شده نه تنها مشکلی را برطرف نمیکند چه بسا برمشکلات واحد اقتصادی بیافزاید.
در این پژوهش تاثیر کیفیت اطلاعاتی را بر مدیریت وجه نقد طی سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می کنیم ودر این فصل به تعریف اصطلاحات و واژه های موجود در تحقیق و بیان ادبیات نظری و پیشینه تحقیق می پردازیم.که در آن مدیریت وجه نقد متغیر وابسته و کیفیت اطلاعات مالی متغیر مستقل می باشد.
۲-۲-تعریف اصطلاحات و واژه ها:
۲-۲-۱- وجه نقد
در بیانیه ۹۵ هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا ، وجه نقد شامل پول نقد و معادل های آن (شبه پول ) تعریف شده است.شبه پول عبارت از سرمایه گذاری های کوتاه مدت با قابلیت تبدیل بسیار زیاد به وجه نقد که احتمال خطر کاهش در ارزش آن ناچیز بوده و به آسانی و بدون اطلاع قبلی قابل تبدیل به مبلغ معینی وجه نقد می باشد.
بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۲ ایران ، وجه نقد صرفاً شامل موجودی نقد و سپرده های دیداری نزد بانک ها و موسسات مالی اعم از ریالی و یا ارزی ( شامل سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت بدون سررسید ) می باشد.
در مواردی که اضافه برداشت در حسابجاریمجاز باشد (مثلاً اضافهبرداشتدرحسابهای بانکی خارج از کشور توسط واحد تجاری)،مانده اضافهبرداشتهایی که بدون اطلاعقبلی مورد مطالبه قرار گیرد باید از مبلغ مذکور کسر گردد. ویژگی دیداری بودندر مورد اقلام تشکیلدهنده وجه نقد بدین معنی است که این اقلام بدوناطلاع قبلی قابل برداشت یا مطالبه باشد.سپردههای سرمایهگذاری بلندمدت وجه نقد تلقی نمیشود،زیرا هدف از نگهداری آنها تحصیل سود است.هرگاه برای تسویه اضافه برداشتهای بانکیمهلتی تعیین شده باشد درصورتی میتوان آنها را در محاسبه وجه نقد منظور کرد که مهلت مزبور از یک روز کاری تجاوز نکند، تعریف مذکور در بند ۱۲دربرگیرندهاقلامی از سرمایهگذاریها و استقراض کوتاهمدت که معمولاًدرصورت جریان وجوه نقد سایر کشورها تحتعنوانمعادل وجه نقداز آنها یادمیشود،نیست.
معادل وجه نقد
بنابر تعریف رایج عبارت است از سرمایهگذاریهای کوتاه مدت سریعالتبدیلبه وجه نقد که احتمال خطر کاهش در ارزش آن ناچیز بوده و به آسانی وبدون اطلاع قبلی قابل تبدیل به مبلغ معینی وجه نقد باشد و موعد آن درزمان تحصیل تا سررسید حداکثر سه ماه باشد به کسر وامها و قرضالحسنههایدریافتی از بانکها و سایر اشخاص که ظرف سه ماه از تاریخ تحصیل قابلبازپرداخت است.عدم شمول معادل وجهنقد در تعریف وجه نقد در این استاندارد به دلایل زیر صورت گرفته است:
الف. تشخیص اقلام معادل وجه نقد از سایر سرمایهگذاریهای کوتاهمدتواحد تجاری یا استقراضهای کوتاهمدت براساس یک مرزبندی اختیاری صورت گرفتهاست.این نحوه عمل موجب میشود اولاًنقش صورتجریان وجوه نقددر کمک به استفاده کنندگان صورتهای مالیجهت ارزیابی نقدینگی و انعطافپذیری مالی تضعیف گردد و ثانیاً تصویریمصنوعی از نحوه عمل واقعی مدیریت مالی واحدهای تجاری که اغلب بهچنینتفکیکی بین اقلام معادل وجه نقد و سایر فعالیتهای سرمایهگذاری یا تأمینمالی اعتقاد ندارند،ارائه شود.
ب . تعریف وجه نقد بدون شمول اقلام معادل وجه نقد تطابق بیشتریباتفکر حاکمبر مدیریت فعالیتهایاقتصادی و فرهنگ رایج تجاری کشور دارد.
ج . انعکاس جریانهای نقدی مرتبط با اقلام معادل وجه نقد تحتعنوان جریانهای نقدی ناشی از سرمایهگذاریهای کوتاهمدت یا جریانهای نقدیناشی از فعالیتهای تأمین مالی درصورت جریان وجوه نقد،هماهنگی بیشتری بین این صورت و طبقهبندیاقلام مربوط در ترازنامه فراهم میآورد.
د . عدم شمول اقلام معادل وجه نقد در تعریف وجه نقد، قابلیتمقایسه جریانهای نقدی واحدهای تجاری مختلف را افزایش میدهد.
رابطه جریان وجوه نقد و درآمد (سود) خالص شرکتها
پابلو فرناندز[۳]اعتقاد دارد یک اصل حسابداری و مالی وجود دارد که اگر چه نمیتوان آن را بهطور مطلق صحیح دانست، اما میتوان آن را بهعنوان دیدگاهی خوب به شمار آورد. آن اصل، این است که «سود خالص فقط یک عقیده، اما جریان وجوه نقدیک واقعیت است (فرناندز،۲۰۰۲).
امروزه تجزیهوتحلیلهای زیادی درباره سود خالص بهعنوان عامل اصلی و تنها عامل معتبر برای تشریح عملکرد شرکتها وجود دارد. براساس این رویکرد ساده، شرکت با افزایش سود خالص، بهتر و با کاهش آن، بدتر کار میکند. بهطور کلی، چنین گفته میشود شرکتی که در سال قبل سود خالص بیشتری داشته، نسبت به شرکتهای دارای سود خالص کمتر، ثروت و رفاه بیشتری را برای سهامداران خود خلق کرده است. همچنین، براساس همین منطق، شرکتهای دارای سود خالص مثبت، موجب افزایش و شرکتهای دارای زیان، باعث کاهش ارزش (سهامداران) شرکتها میشوند. البته، همه این نظریهها ممکن است اشتباه باشد. در بسیاری از تجزیهوتحلیلها با افزودن استهلاک به سود خالص، اغلب رقمی بهدست میآید که جریان نقدی حسابداری یا جریان نقد حاصل از عملیات نامیده میشود. اما نکته مهم در این است که بسیاری از افراد، با این که از این مسائل آگاهند، اما جریان وجوه نقد را بهجای سود خالص در نظر میگیرند.
از سوی دیگر، امکان دارد که سود خالص بهعنوان معیار عینی بهکار رود که محدود به معیارهای خاصی نیست. بین جریان وجوه نقد ورودی و جریان وجوه نقد خروجی، تفاوتی وجود دارد. معنای دقیق این تفاوت،آن است که پول وارد شده به درون شرکت، کمتر از پولی است که از آن خارج میشود. در مورد جریان وجوه نقد، دو مفهوم اساسی دیگر شامل جریان نقدی حقوق صاحبان سهام و جریان نقدی آزاد وجود دارد. همچنین، جریان نقدی سرمایهای نیزاز واژههایی است که مورد استفاده قرار میگیرد. همواره گفته میشود با بهبود جریان وجوه نقد، شرکت بهتر کار میکند و ثروت سهامداران آن افزایش مییابد.اغلب در متون مالی، تعریف زیر برای جریان نقدی حسابداری بیان میشود:
جریان نقدی حسابداری
استهلاک+ سود خالص پس از کسر مالیات =جریان نقدی حسابداری
در این پژوهش، سه تعریف متفاوت دیگر از جریان وجوه نقد به این شرح ارائه میشود:
جریان نقدی حقوق صاحبان سهام:
جریان نقدی است که پس از تامین نیازهای سرمایهگذاریهای انجام شده، نیازهای سرمایه در گردش، پرداخت هزینههای مالی، هزینههای کارکنان و ایجاد بدهی جدید، در شرکت باقی میماند.جریان نقدی حقوق صاحبان سهام، جریان نقدی در دسترس سهامداران در داخل شرکت را نشان میدهد که برای تقسیم سود یا بازخرید سهام بهکار میرود. جریان نقدی حقوق صاحبان سهام در هر دوره مالی بهسادگی، تفاوت بین جریان وجوه نقد ورودی و جریان وجوه نقد خروجی درآن دوره را نشان میدهد.
جریان نقدی حقوق صاحبان سهام= جریانهای وجوه نقد ورودی دوره – جریانهای وجوه نقد خروجی دوره
در زمان انجام پیشبینیها، پیشبینی جریان نقدی حقوق صاحبان سهام در یک دوره باید با سود قابل تقسیم پیشبینی شده بهعلاوه بازخرید سهام در آن دوره، برابر باشد.
جریان نقدی آزاد
جریان نقدی حاصل از عملیات بعد از کسر مالیات بدون احتساب بدهیها و هزینههای بهره شرکت است. بنابراین، جریان نقدی آزاد، وجوه نقدی است که بعد از پوشش دادن نیازهای سرمایهگذاری و سرمایه در گردش و با فرض نبود بدهی، در دسترس شرکت قرار میگیرد. در شرکتهای بدون بدهی یا فاقد اهرم مالی، جریان نقدی آزاد، همان جریان نقدی حقوق صاحبان سهام است.
جریان نقدی آزاد=جریان نقدی حقوق صاحبان سهام با فرض اینکه شرکت بدهی نداشته باشد.
اغلب گفته میشود که جریان نقدی آزاد، وجوه نقد ایجاد شده در شرکت برای تامین وجوه مورد نیاز برای سهامداران و بستانکاران را نشان میدهد. این ادعا صحیح نیست، زیرا جریان نقدی سرمایهای نشان میدهد که وجوه نقد ایجاد شده بوسیله شرکت متعلق به سهامداران و بستانکاران است.
جریان نقدی سرمایهای:
جریان وجوه نقد در دسترس برای بستانکاران بهعلاوه جریان نقدی حقوق صاحبان سهام است. جریان نقدی بستانکاران شامل مجموع وجوه پرداخت شده برای بهره بهعلاوه بازپرداخت اصل وام (یا پس از کسر افزایش در اصل وام) است.
جریان نقدی بدهی + جریان نقدی حقوق صاحبان سهام =جریان نقدی سرمایهای
نحوه محاسبه جریانهای وجوه نقد به کمک صورتهای مالی
۱– جریان نقدی حقوق صاحبان سهام
جریان نقدی حقوق صاحبان سهام بر اساس مفهوم جریان وجوه نقد است و جریان وجوه نقد طی دوره، تفاوت بین جریانهای داخلی و خارجی وجوه در آن دوره است. جریان نقدی حقوق صاحبان سهام به شرح جدول ۲-۱ محاسبه میشود.
جدول ۲-۱- محاسبه جریانهای نقدی حقوق صاحبان سهام
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید.
شرح مبلغ
سود خالص پس از مالیات اضافه (کسر) میگردد:
استهلاک داراییهای مشهود و نامشهود
افزایش در سرمایه در گردش