شاخص قیمتی، میانگین تغییرات نسبی قیمتهای مجموعه ای از پدیدههای اقتصادی معین بین دو دوره زمانی است، در حالی که شاخص مقداری، میانگین تغییرات نسبی مقادیر مجموعه ای از پدیدههای اقتصادی معین بین دو دوره زمانی است. ناگفته پیدا است که این مقادیر باید همگن باشند.
عکس مرتبط با اقتصاد
شاخص های متداول در بازار سرمایه آمریکا
اولین بار شاخص قیمت سهام در سال ۱۸۸۴ در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. این شاخص در راه آهن از میانگین ساده قیمت سهام ۱۱ شرکت بدست میآمد. امروزه شاخص های زیر در بازار سرمایه آمریکا رواج دارند:
تصویر درباره بازار سهام (بورس اوراق بهادار)
شاخص داوجونز(Dow Jones) که شامل اطلاعات ۳۰ شرکت صنعتی، ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدمات عمومی میباشد.
شاخص بارون (Barron) شامل سهام ۵۰ شرکت بزرگ آمریکا که سهامشان در بورس این کشور مورد معامله قرار میگیرد.
شاخص میانگین جامع ولیولاین (Value Line) که شامل بیش از ۱۲۰۰ سهم بورس نیویورک و بازار خارج از بورس آمریکاست.
شاخص جامع بورس نیویورک (Nyse) شامل ۱۶۰۰ سهم عادی بورس نیویورک.
شاخص جامع (Nasdaq) شامل سهام عادی خارج از بورس.
شاخص استانداردپورز ۲۵۰ (S & P 250) شامل ۲۵۰ سهم بزرگترین صنایع خارج از بورس.
شاخص های قیمتی سهام از هر روشی که مورد محاسبه قرار بگیرند به نوعی بیانگر ریسک بازار میباشند و تغییرات در این شاخص ها بیانگر درجه ریسک یک بازار خواهد بود. شاخص قیمت سهام علاوه بر کمک نمودن به سهامداران و سرمایهگذارن در انتخاب سهام به عنوان یک شاخص اقتصادی از دید اقتصاد کلان جامعه مورد استفاده قرار میگیرد به نحوی که در اکثر موارد سنجش کارکرد یک بازار مالی همواره به وسیله شاخص های قیمتی این بازار در کنار سایر متغیرهای اقتصادی و یا به صورت مجزا میگیرد [۹].
شاخص قیمت در بازار سرمایه ایران
متداولترین نقطه شروع برای سرمایه گذاران در موقع خرید سهام بررسی روند تغییرات قیمت سهام میباشد. این قیمت تحت تأثیر دو عامل قرار دارد: نخست عواملی که بر یک سهم بخصوص تأثیر میگذارد و دیگری عواملی که بر کل بازار سهام اثر خواهد گذاشت. در بازار سرمایه عامل دوم به نام ریسک بازار شناسایی می شود. شاخص های قیمت سهام و بهتر از آن تغییرات این شاخص ها بیان کننده درجه ریسک این شاخص ها در بازار سرمایه خواهد بود [۹].
شاخص قیمت سهام کاربرد وسیعی دارد. سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در سهام خاص از شاخص قیمت سهام به عنوان دماسنجی برای ارزیابی سهام انتخابی خود استفاده مینمایند. همچنین این شاخص می تواند به عنوان یک شاخص اقتصادی از دید اقتصاد کلان جامعه مورد استفاده قرار گیرد. رسمیترین شاخص قیمتی بورس تهران از سال ۱۳۶۹ با نام اختصاری تیپیکس[۴۴] شروع به محاسبه گردید. امروزه در سطح بین المللی این شاخص با نام اختصاری خودش شناخته شده است.
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.
ویژگی های تپیکس
اولین و مهمترین ویژگی شاخص قیمت سهام بورس تهران تپیکس جامعیت آن میباشد. زیرا شاخص فوق بر اساس تمامی سهام پذیرفته شده در بورس تهران محاسبه می شود و به این دلیل از جامعیت بالایی برخوردار میباشد.
دومین ویژگی شاخص قیمت سهام بورس تهران تپیکس موزون بودن آن میباشد به این شکل قیمت هریک از سهام در تعداد سهام منتشره آن شرکت ضرب و در محاسبات شاخص منظور می شود. بنابراین تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشره آنها در شاخص قیمت تأثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت. هر قدر تعداد سهام بیشتر باشد تغییر قیمت روی شاخص بیشتر خواهد بود و بر عکس.
سومین ویژگی قیمت سهام در بورس تهران در دسترس بودن این شاخص میباشد.
با گسترش نرم افزارهای مناسب امروزه امکان محاسبه لحظهای این شاخص فراهم شده است.
نحوه محاسبه تپیکس
شاخص قیمت سهام بورس تهران بر اساس قیمت جاری سهام محاسبه می شود و چون تأکید بر قیمتهای جاری بیشتر میباشد این شاخص با بهره گرفتن از فرمول لاسپیرز بدست میآید. در این روش ارزش جاری کلیه متغیرهایی که عناصر اصلی محاسبه شاخص میباشند بر ارزش این متغیرها در سال پایه تقسیم میگردد.
(۲-۱)TEPIX =
A: ارزش جاری سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده
B: ارزش پایه سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده
در فرمول (۲-۱) عدد ۱۰۰ عدد مبنا و تاریخ آن اول فروردین ۱۳۶۹ میباشد صورت کسر مجموع حاصلضرب تکتک سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده در بورس در آخرین قیمت سهام و یا به عبارتی جمع کل ارزش بازار میباشد. در بازار سرمایه به اصطلاح فوق Market Capitalization اطلاق میگردد.
مخرج کسر نیز کل ارزش پایه سهام منتشره شرکتهای پذیرفته شده در بورس را نشان میدهد که از حاصل ضرب تکتک تعداد سهام منتشره شرکتهای عضو در قیمت پایه (۱/۱/۱۳۶۹) بدست میآید. میتوان فرمول بدست آوردن شاخص قیمت سهام را به صورت زیر با علایم ریاضی باز نویسی نمود:
(۲-۲) TEPIX = Base Value
n= تعداد شرکتهای پذیرفته شده
i= متغیر منظور شده که بین ۱ وn می باشد.
t= زمان محاسبه شاخص
۰= سال پایه
= قیمت سهام شرکت رتبه i در زمان t
= تعداد سهام منتشره شرکت رتبه i در زمان t
= قیمت سهام شرکت رتبه i در زمان ۰
= تعداد سهام منتشره شرکت رتبه i در زمان ۰
Base Value = عدد ۱۰۰
لازم به ذکر است که در زمان تاریخ مبنا (۰)، = میباشد و از فرمول محاسباتی شاخص بنام لاسپیرز استفاده می شود ولی به تدریج با افزایش سرمایه و تغییرات ناشی از تجزیه یا تجمیع سهام تعداد Q ( تعداد سهام) تغییر خواهد نمود. با توجه به این نکته که با افزایش تعداد سهام، قیمت سهام کاهش خواهد یافت لذا حاصلضرب در صورتی که قیمت سهام به حد تعادلی برسد تغییر نخواهد کرد.
تعدیل شاخص قیمت سهام در بورس تهران همواره شاخص قیمتی سهام به عنوان دماسنج سنجش عملیات مربوط به خرید و فروش روزانه، ماهانه و … در بازار سرمایه میباشند برای داشتن یک شاخص قیمتی قابل اتکا ضروری است در برخی از موارد نسبت به اصلاح فرمول لاسپیرز اقدام نماییم.
ارزش پایه در فرمول شاخص قیمتی سهام در موارد زیر باید تغییر یابد:
الف- ورود شرکت جدید- با توجه به این مساله که شاخص قیمتی بورس تهران، شاخص کل سهام میباشد (All Share Index) و پذیرش شرکتهای جدید در بورس یک فرایند طبیعی در هر بازار سرمایهای میباشد با ورود شرکت جدید بایستی تغییراتی در ارزش پایه سهام ایجاد گردد تا این تغییر اثر نامطلوبی بر شاخص قیمتی سهام نداشته باشد.
ب- خروج شرکت- با خروج شرکت از لیست شرکتهای پذیرفته شده در بورس نیز بایستی ارزش پایه تغییر یابد چرا که تعداد سهام و تعداد شرکتها فعال در بورس اوراق بهادار به این وسیله کاهش یافته است برای اعمال این تغییر نیز در مخرج فرمول محاسبه شاخص قیمت سهام تغییرات صورت گرفته را اعمال مینماییم.
