جنگل‌های گیلان از مناظر طبیعی زیبای این استان محسوب می‌شوند. جنگل نعمتی است طبیعی برای لذت بردن از آن به هیچ واسطه و یا انگیزه‌ی خاصی نیاز نیست، چرا که جنگل جنگل است و طبیعت آن به خودی خود قابلیتی روح‌نواز و آرام‌بخش دارد. جنگل به عنوان یک جاذبه‌ی توریستی مورد توجه همیشگی قرار دارد، اما مشکل اصلی دستیابی به این آمیزه‌ی طبیعی خرابی و فقدان راهها است. راه‌های موجود در نواحی جنگلی بیشتر از نوع راه‌های درجه دوم و کوهستانی بوده و اغلب تنها با وسائط نقله قدرتمند قابل عبور هستند. بنابراین شرط اصلی پیوند جنگل با فعالیت‌های گیلانگردی، توسعه‌ی راه‌هایی است که از نواحی جنگلی می‌گذرند. ایجاد پارک‌های جنگلی در نواحی مورد دسترس از جمله اقداماتی است که می‌تواند قابلیت توریستی و فراغتی جنگل‌ها را افزایش داده و توان آن ها را برای استفاده‌های توریستی به حرکت در آورد. توسعه‌ی راه‌های ارتباطی از میان دره‌هایی که با عبور از نواحی جنگلی به کوهستان می‌رسند، امکان گشت‌های عبوری را از میان جنگل فراهم می‌سازد.
شکل ۳‑۸: تصویر جنگل رودسر (منبع: www.ichto.ir)
کوهستان‌ها و نواحی ییلاقی
بیش از نیمی از مساحت استان گیلان را نواحی کوهستانی تشکیل می‌دهند. در حالی که شاید برای کسانی که گیلان را فقط از طریق گشت و گذار در جلگه‌های آن می‌شناسند تصور چنین نسبتی مشکل باشد. نواحی ییلاقی گیلان از نظر چشم‌انداز طبیعی از سه قسمت تشکیل شده است. ییلاق‌های جنگلی که با توجه به مرز ارتفاعی جنگل تا حدود ۲۸۰۰ متر کشیده شده است، مناطق ییلاقی واقع در مرز میان جنگل و مراتع کوهستانی و بالاخره ییلاق‌های موجود در نواحی ارتفاعات و خط‌الرأس کوه‌ها، با توجه به سه نوع ییلاق جواهردشت شهرستان رودسر ییلاق دیلمان و اسپینل شهرستان سیاهکل، ییلاق سلانسر شهرستان رودبار، نواحی ییلاقی ماسوله شهرستان فومن و نواحی ییلاقی تالش و آستارا به طور کلی نواحی ییلاقی گیلان که در نقاط کوهستانی این استان قرار دارند از اهمیت توریستی فراوانی برخوردارند. لیکن توسعه‌ی راه‌های ارتباطی در نواحی جلگه‌ای و تمرکز فعالیت‌های توریستی و فراغتی در سواحل و جلگه‌ها، تاکنون توجه جدی به این نواحی را محدود کرده است. تردیدی نیست که یکی از چالش‌های مهم در توسعه‌ی گردشگری نواحی ییلاقی عدم وجود راه‌های ارتباطی مناسب است. البته این موضوع از منظر دیدگاه زیست محیطی نیز مورد تحلیل قرار می‌گیرد، چرا که دوستداران محیط زیست و فعالان این بخش با احداث راه در کوهستان‌ها و جنگل به جهت تخریب زیست محیطی این مناطق و همچنین حضور گردشگران نا‌آگاه و تخریب زیست‌گاه گیاهی و حیوانی این نواحی زیستی مخالفت می‌کنند و تمایل به دست نخورده ماندن این نواحی دارند. لذا در جهت رونق گردشگری کوهستان باید ابتدا روش‌هایی که کمترین آسیب را به این مناطق وارد می‌کند برای احداث راهها مورد استفاده قرار داد. ضمن اینکه گردشگران نیز باید با فرهنگ حضور در مناطق کوهستانی و جنگل آشنا شوند.
تصویر درباره گردشگری
مشخصات راهها و شبکه ارتباطی استان گیلان
سرزمین گیلان با توجه به گسترش و تنوع فعالیت‌های اقتصادی آن و نیز فراهم بودن امکانات محیطی، از لحاظ راه‌های ارتباطی در گذر زمان پیوسته از شرایط نامناسبی برخوردار بوده است و همین امر به عنوان یکی از موانع توسعه‌ی تجاری ، اجتماعی و اقتصادی این استان عمل نموده است. در این میان، به واسطه پیچیدگی و موانع طبیعی موجود در استفاده از راه‌های زمینی، امکان استفاده آسان‌تر از راه‌های طبیعی آبی (رودخانه‌ها و دریا) نقش اساسی در ایجاد ارتباطات بر عهده داشته است.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
تاریخچه راه های استان گیلان
الف: راه های زمینی : ابن حوقل از سده‌ی ۴هجری خبر می‌دهد که راه ارتباطی میان گیلان و مازندران از طریق چالوس و راهی دشوار بوده است. این نکته را اصطخری در همان زمان مورد تأیید و تکرار قرار می‌دهد و می‌نویسد: راه گذر سوی دیلمان از طبرستان جایگاهی است که آن را سالوس (چالوس) خوانند بر کنار دریا.(اصلاح عربانی ۱۳۸۰:ج۲ :۴۵۰) با توجه به پوشش گیاهی و شرایط جنگلی و بارش باران های موسمی مداوم در استان گیلان عبور از راهها پیوسته با مشکلاتی همراه بود، به ویژه وجود رودهای متعدد محلی و قطع راه‌های سنتی توسط آن ها مشکلات را دو چندان می‌کرده است . در این باره رابینو می نویسد : چاله‌ها تمام اطراف خود را پر از آب ساخته و مسافر ناگزیر است در میان گل و آب که تا زیر تنگ اسبش را فرا گرفته،مسافت طولانی را طی کند و با این تفصیل اگر جان به سلامت برده باشد، پس از سیر خطرناکی به محله یا قریه‌ای وارد می‌شود. وی تنها راه نسبتاً قابل استفاده در منطقه را راه رودسر تا بار فروش (در مازندران) می‌داند که چارپاداران از آن استفاده می‌کردند و این راه در واقع راه ماسه‌ای کنار دریا بوده است، که برای عبور از آن راهنماهای با تجربه لازم بود تا بتوان از رودهای متعدد مملو از ریگ روان عبور نمود. تعداد زیاد این گونه رودها مانعی جدی بر سر عبور از این راه به شمار می‌رفته است.(خمامی زاده ۱۳۵۷: ۱۸۷) استفاده از راه‌های دور افتاده معمولاً تنها در ماه‌های معدودی از سال امکان‌پذیر بود. مه و برف معمولاً مانع از حرکت در اینگونه راهها ، به ویژه راه‌های فرعی کوهستانی، می‌شده است. به عنوان نمونه‌ی مهمی از این راهها، راه کوهستانی از گرگانرود به اردبیل را می‌توان ذکر کرد که از ییلاق به آق‌اولر می‌آمده است. این راه در زمستان به واسطه‌ی پوشیده شدن از برف، مسدود می‌مانده و برای ارتباط از راه آستارا استفاده می‌شده است. البته برای تشخیص برخی از این راهها که معمولاً کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفتند قاعدتاً برج‌های سنگی که گاه ارتفاع آن ها به حدود یک متر می‌رسید، تعبیه می‌شد. (اصلاح عربانی ۱۳۸۰:ج۲ :۴۵۳)
شاه عباس اول در (بازگشت و فراغت از تسخیر گنجه و شیروان) به هنگام عبور لشکریانش از راه گیلان به مازندران و به هنگام (سیر و شکار گیلانات) بر طبق روایت (تاریخ گیلان) دستور می‌دهد تا (از ابتدای آستارا تا سرحد و سامان مازندران در ترتیب شوارع و تعمیر پل‌ها) بکوشند. اولئاریوس در حدود سال ۱۸۶۷ میلادی در این مورد می‌نویسد: شاه عباس با احداث راهی از استرآباد (گرگان) آغاز می‌شود و به آستارا پایان می‌یابد [نقیضه فقدان راهها را] جبران کرده است، چنان که اکنون مردم می‌توانند با سهولت با هرگونه وسیله‌ی نقلیه‌ای مثل گاری و اسب و شتر و امثال آن ها در طول این راه سفر کنند). (اصلاح عربانی ۱۳۸۰:ج۲ :۴۵۳) هدف شاه عباس برای احداث و مرمت راه مذکور مفهوم نظامی داشت و منظور از ایجاد این راه استفاده لشکریان و عبور سربازان از این مسیر بوده است این راه نسبتاً مناسب نیز پس از مدتی به علت عدم نگهداری رو به ویرانی می‌گذارد و از لحاظ ارتباط تجاری به صورت فراموش شده و غیر قابل استفاده در می‌آید.
مکنزی بهترین راه‌های گیلان را مسیر بستر رودها می‌داند، مکنزی اضافه می‌کند: هیچ یک از راه‌های زمینی گیلان را نمی‌توان واقعاً خوب نامید. اولئاریوس در حدود سال ۱۶۳۷ راه گیلان را (هولناک‌ترین راه موجود در دنیا) برمی‌شمارد!؟ وی عنوان می کند از ۴ طریق بسیار دشوار ، باریک و پرخطر امکان دسترسی به گیلان وجود دارد: از خراسان و از راه استرآباد؛ از راه مازندران، از شهر فرح‌آباد ؛ از طریق پیله‌رودبار؛ از راه لنگرکنان (اصلاح عربانی ۱۳۸۰:ج۲ :۴۵۶)
اما راه زمینی گیلان به ایران مرکزی نیز از وضع بهتری برخوردار نبوده است. این جاده نیز بر اساس اطلاعات برجامانده احتمالاً در اوایل سلطنت سلسله‌ی صفویه که ( به استناد پل قدیمی موجود در شهر منجیل)، ساخته شده است. در سال ۱۲۴۶ هجری قمری فتحعلی شاه جاده‌ی منجیل و قزوین را تعمیر کرد و بعد ناصرالدین شاه نیز این کار را به انجام رساند و دهکده‌ی سراوان را وقف نگهداری جاده‌ی رشت به امام‌زاده هاشم و رشت به لاهیجان نمود. در کنار اقدامات دولتی، معمولاً تجار و معتبرین محلی در احداث و تعمیر راه ها و پل‌ها پیشقدم بوده‌اند. علاوه بر این، در نقاط مختلف بودجه‌ها و درآمدهای خاصی جهت نگهداری و مرمت راهها در نظر گرفته می‌شد.
احداث راه شوسه رشت- قزوین در سال ۱۳۱۳ هجری قمری در دوره‌ی حکومت شاهزاده عباس میرزا ملک‌آرا، آغاز شد. این جاده به اضافه‌ی جاده‌ی غازیان-رشت که توسط یک شرکت روسی ساخته شد، در سال ۱۳۱۶ هجری قمری برای عبور درشکه افتتاح شد. امتیاز این شرکت ۸۹ سال بود و علاوه بر این‌ها، یک راه فرعی از رشت به پیربازار که بندر وصول عوارض رشت به شمار می‌رفت، ساخته شد. در کنار آن، سپهدار اعظم جاده‌ای از رودسر به لنگرود، لاهیجان، کیسم و رشت وراهی دیگر از رشت به پسیخان، جمعه‌بازار، کسماء شکرباغان و طاهرگوراب احداث نمود.
برای
