مروری بر منابع
رضایی نژاد و افیونی (۱۳۷۹) بیان کردند که کمپوست زباله شهری به علت C/N زیاد نسبت به کود گاوی تاثیر کمتری در در عملکرد ذرت و جذب عناصر کم مصرف داشته است.
خوشکفتار منش و کلباسی (۱۳۸۱) با کاربرد کمپوست زباله های شهری در کشت برنج نتیجه گرفتند که این کمپوست به علت وجود اسیدهای آلی و معدنی خاصیت اسیدی داشته و موجب کاهش pH خاک می شود.
سمیعی و همکاران (۱۳۸۴) امکان بهره گیری از ضایعات سلولزی را به عنوان جایگزین پیت ماس در بستر کشت گیاه زینتی آگلونما مورد بررسی قرار دادند و نتایج حاکی از این بود که بهترین نتایج و بالاترین میزان رشد در بستر کوکوپیت حاصل شد.
سمیعی و همکاران (۱۳۸۴) در تحقیقی امکان بهره گیری از ضایعات سلولزی به عنوان جایگزین پیت ماس را در بستر کشت گیاه برگ زینتی آگلونما بررسی و بیان کردند که ضعیف ترین نتایج در بستر کشت باگاس نیشکر به دست آمد و دلیل این امر را درصد خلل و فرج زیاد این بستر که باعث کاهش ظرفیت نگهداری رطوبت می شود عنوان کردند. همچنین بیان نمودند که باید کاربردهای دیگری برای این ماده، علاوه بر استفاده در صنعت کاغذ سازی، پیدا نمود.
اکبر نژاد و همکاران (۱۳۸۹) اثر کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب را بر عملکرد گیاه داروئی سیاهدانه در سه سطح صفر، ۱۵ و ۳۰ تن در هکتار زباله شهری و سه سطح صفر، ۱۵ و ۳۰ تن در هکتار برای لجن فاضلاب بررسی نمودند. نتایج نشان داد که اثر کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب و اثر متقابل بین آن ها تاثیر معنی داری در ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته و وزن هزار دانه داشت، ولی تیمار شامل ۳۰ تن در هکتار کمپوست زباله شهری باعث کاهش عملکرد و اجزای عملکرد در گیاه داروئی سیاهدانه شد.
رشد خرزهره (Nerium oleander L.) در گلدان هائی با قطر ۲۵ سانتی متر در مخلوطی از کمپوست به مدت پنج ماه ۲۵/۱ برابر بزرگ تر از گیاهانی بود که در بستر کشت شاهد پرورش داده شده بودند (Gouin, ۱۹۷۷).
Kale et al. (1987) بیان کردند که کاربرد ورمی کمپوست از طریق تاثیر بر تحریک رشد ریشه، موجب افزایش درصد همزیستی ریشه در گیاه داروئی مریم گلی (Salvia sp.) می شود.
Bivot (۱۹۹۰) اثر کمپوست پوست درخت نوئل و نراد را روی ژربرا بررسی و بیان کرد که پوست چوب نتایج ضعیفی از نظر رشد نسبت به مخلوط پیت و پرلیت دارد و ترکیب پیت و پرلیت اثر معنی داری روی وزن تر و خشک و کیفیت گیاه ژربرا دارد.
Levine (۱۹۹۹) برای رشد گیاه نخود در پروژه های فضائی از بستر زئولیت برای گندم استفاده کرد، به طوری که زئولیت با عناصر ضروری برای رشد گیاه غنی شده بود و در طی رشد فقط آب دیونیزه شده به گیاه داده می شد. نتایج نشان داد که گندم هائی که در بستر زئولیت رشد کرده بودند نسبت به پیت و ورمی کولیت دوره رشد رویشی طولانی تری داشتند که منجر به تولید مداوم پنجه های جدید شد.
Urrestarazu et al. (2001) به بررسی کمپوست ضایعات سبز مختلف، ضایعات چوبی خاک اره و تراشه های صنعتی پرداخته و نشان دادند که این مواد نه تنها می تواند به عنوان یک بستر کشت باغبانی سازگار با محیط زیست قابل استفاده باشد، بلکه می تواند جایگزین بسترهای متداولی مانند پیت ماس خواهد شد.
عکس مرتبط با محیط زیست
Siomos (۲۰۰۱) تولید کاهو به روش کشت بدون خاک را با کشت خاکی مقایسه کردند. بسترهای مورد استفاده آن ها پومیس و پرلیت بود. نتایج نشان داد که محصولات کشت شده در پومیس و پرلیت از کیفیت ظاهری خوبی برخوردار بودند و هیچگونه بیماری از جمله سوختگی برگ مشاهده نشد، اما در محصولاتی که در خاک کاشته شده بودند برخی علائم آلودگی و سوختگی برگ به صورت بسیار جزئی مشاهده شد.
Atiyeh et al. (۲۰۰۲) در تحقیقی از ورمی کمپوست کود خوک به عنوان جزئی از بستر کشت گیاه همیشه بهار استفاده کردند و بیان نمودند که با افزایش نسبت ورمی کمپوست در بستر کشت، طول ریشه گیاهان افزایش پیدا کرد، اما بیشترین تعداد جوانه گل در ترکیبی که دارای ۴۰ درصد ورمی کمپوست بود و کمترین جوانه گل در ۱۰۰ درصد ورمی کمپوست مشاهده شد. گیاهان بیشترین رشد را در بسترهای حاوی ۳۰ تا ۴۰ درصد ورمی کمپوست نشان دادند.
پرورش آنتوریوم در محیط کشت های مختلف نشان داد که تولید گل، اندازه و طول ساقه در پوست چوب درخت اکالیپتوس بالاتر از پوست درخت باگاس (Bagasse) و نوئل (Sequoia semperviren) بوده است (Higaki and Imammure, ۲۰۰۳).
(۲۰۰۴) Arancon et al. مقادیر ۵ و ۱۰ تن در هکتار ورمی کمپوست را بر روی گیاه توت فرنگی (Fragaria ananasa) بررسی و بیان نمودند که کاربرد مقادیر مختلف ورمی کمپوست به طور معنی داری تعدادگل هارا در مقایسه با گیاهان شاهد افزایش داد.
در بررسی اثرات مختلف کمپوست زباله شهری بر گیاه داروئی رزماری نشان داده شد که تیمار ۲۰ تن در هکتار کمپوست زباله شهری عملکرد بالاتری را نسبت به شاهد و تیمار ۴۰ تن در هکتار داشت که دلیل آن را افزایش مقدار نمک در مقادیر بالاتر کمپوست زباله شهری دانستند (Cala et al., ۲۰۰۵).
Gull et al. (۲۰۰۵) اثر نسبت های مختلف پرلیت و زئولیت خام را در بستر هیدروپونیک کاهو مطالعه کردند و نتیجه گرفتند که وزن تولیدی کاهو در بستر زئولیت بیشتر از پرلیت بود و با افزایش نسبت زئولیت در بستر کشت، افزایش بیشتری یافت.
در تحقیقی که روی نخود انجام شد مشخص شد که مصرف ۳ تن در هکتار ورمی کمپوست باعث افزایش بارز عملکرد بیولوژیک در مقایسه با شاهد شد (Jat and Ahlawat, 2004 ;Jat and Ahlawat, 2006).
Fotouhi et al. (۲۰۰۷) ترکیبات مختلفی از بسترهای پرلیت و زئولیت را در کشت توت فرنگی به کار بردند و ملاحضه کردند که ترکیب حجمی ۳ به ۱ و ۱ به ۱ پرلیت – زئولیت موجب افزایش تعداد میوه در بوته و عملکرد می شود. بستر زئولیت خالص موجب کاهش تعداد میوه در بوته و بستر پرلیت خالص سبب افزایش مواد جامد محلول (TSS) شد.
Al-menaei et al. (۲۰۰۸) اثرات بسترهای مختلف کشت شامل نسبت های مختلف خاک، شن، پرلیت و پیت ماس را بر رشد Gardenia jasminoides تحت شرایط خشکی بررسی کردند و بیان نمودند که بیشترین توسعه تاج در بستر ترکیب خاک و پرلیت (۱:۱)، بالاترین سطح کلروفیل در بستر مخلوط خاک و پیت ماس، بیشترین تعداد شاخه و گل در بستر مخلوط خاک و پرلیت (۱:۱) و بیشترین سطح برگ در بستر فقط خاک حاصل شدند.
فصل سوم
مواد و روش ها
۳-۱- محل و زمان اجرای طرح
این آزمایش در گلخانه ای واقع در استان گلستان، شهر گرگان، در سال ۱۳۹۱ انجام پذیرفت.
۳-۲- شرایط محیطی گلخانه
متوسط دمای روزانه در این گلخانه ۲۳ درجه سانتی گراد و متوسط دمای شبانه آن نیز ۱۷ درجه سانتی گراد تنظیم شده بود و رطوبت مورد نیاز گلخانه در صورت نیاز با سیستم مه پاش تامین شد.
۳-۳- بسترهای کشت مورد استفاده در این تحقیق
۱- ۵۰% پیت + ۵۰% پرلیت
۲- ۵۰% ورمی کمپوست + ۵۰% پرلیت
۳- ۵۰% کمپوست قارچ تکمه ای + ۵۰% پرلیت
۴- ۵۰% پیت + ۵۰% ورمی کمپوست
۵- ۵۰% پیت + ۵۰% کمپوست قارچ تکمه ای
۶- ۵۰% ورمی کمپوست + ۵۰% کمپوست قارچ تکمه ای
۷- ۱۰۰% پیت
۸- ۱۰۰% ورمی کمپوست
۹- ۱۰۰% کمپوست قارچ تکمه ای
۱۰- ۱۰۰% پرلیت
۳-۴- آماده کردن گلدان ها
گلدان های پلاستیکی جهت ضدعفونی به مدت ۲ ساعت در محلول ۲ درصد هیپوکلریت سدیم قرار گرفتند و پس از خروج از محلول، دوبار با آب لوله کشی شستشو شدند. در این آزمایش از گلدان های چهار لیتری استفاده شد.
۳-۵- نوع طرح
این آزمایش در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با ۱۰ تیمار و سه تکرار انجام شد که هر تکرار شامل دو گلدان و هر گلدان دارای یک گل ریشه دار جعفری بود. لازم به ذکر است که گیاهان انتخاب شده همگی دارای اندازه واحدی بودند.
۳-۶- صفات مورد ارزیابی در این آزمایش
۳-۶-۱- اندازه گیری خصوصیات فیزیکی بسترهای کاشت
۳-۶-۱-۱- وزن مخصوص ظاهری
ابتدا چند گرم از بسترهای کشت در آون ۶۰ درجه سانتی گراد به مدت ۲۴ ساعت قرار می گیرند. سپس بستر خشک را داخل یک بشر به حجم ۲۵۰ میلی لیتر ریخته و به شیشه ضربه وارد شد تا نمونه ها متراکم شود. سپس نمونه ها وزن شده و با داشتن وزن نمونه و حجم ظرف، از طریق فرمول زیر وزن مخصوص ظاهری محاسبه شد (Chen et al., ۲۰۰۰):
حجم ظرف وزن نمونه = وزن مخصوص ظاهری (g/cm3)
۳-۶-۱-۲- وزن مخصوص حقیقی
ابتدا استوانه ای شیشه ای را برداشته و آنرا توزین می کنیم و حجم آنرا در آب محاسبه می کنیم. سپس داخل استوانه را از بستر پر کرده وزن می کنیم و حجم آنرا در استوانه ای مدرج محاسبه می کنیم. با کم کردن وزن استوانه و بستر از وزن استوانه خالی و حجم استوانه و بستر از حجم استوانه خالی، به ترتیب وزن و حجم بستر به دست می آید و با تقسیم وزن بستر به حجم آن، وزن مخصوص حقیقی به دست می آید.
۳-۶-۱-۳- درصد خلل و فرج کل
با محاسبه وزن مخصوص ظاهری و حقیقی، بر اساس فرمول زیر می توان خلل و فرج کل را برآورد کرد (Verdonk and Gabriels, ۱۹۹۲):
۱۰۰ [(وزن مخصوص حقیقی وزن مخصوص ظاهری)-۱] = درصد خلل و فرج کل
۳-۶-۱-۴- درصد رطوبت حجمی
ابتدا مقداری از نمونه خاک را برداشته و وزن می کنیم. سپس آن را به مدت ۲۴ ساعت در آون ۱۰۵ درجه قرار می دهیم تا خشک شود و دوباره توزین می کنیم و با بهره گرفتن از فرمول های زیر درصد رطوبت وزنی و حجمی را محاسبه می کنیم: وزن خشک – وزن تر = وزن آب
وزن مخصوص ظاهری (وزن خشک وزن آب) = درصد رطوبت حجمی
۳-۶-۱-۵- ماده آلی
با ضرب کردن درصد کربن آلی در عدد ۷۲۴/۱ درصد ماده آلی به دست می آید (جعفری حقیقی، ۱۳۸۲):
OM% = 1.724 OC%
۳-۶-۲- اندازه گیری خصوصیات شیمیایی بسترهای کاشت
۳-۶-۲-۱- نیتروژن
نیتروژن موجود دربستر کشت به روش کجلدال اندازه گیری شد (علی احیایی و بهبهانی زاده، ۱۳۷۲).
۳-۶-۲-۲- فسفر
فسفر در عصاره خاک به روش اولسن و به کارگیری اسید آسکوربیک به عنوان ماده احیاء کننده به طریق کالری متری اندازه گیری می شود (علی احیایی و بهبهانی زاده،۱۳۷۲).
۳-۶-۲-۳- پتاسیم
مقدار پتاسیم موجود در بستر نیز به روش شعله سنجی و قرائت با دستگاه فلیم فتومتر به دست آمد (علی احیایی و بهبهانی زاده، ۱۳۷۲).
۳-۶-۲-۴- کربن آلی
روش واکلی بلاک که یک روش بر پایه اکسیداسیون مرطوب مواد آلی است. برای اندازه گیری کربن آلی استفاده می شود. در این روش خاک را با اسید سولفوریک غلیظ و بیکرومات مجاور کرده و بعد از اتمام واکنش اکسیداسیون و احیاء، زیادی بیکرومات باقیمانده با فرو آمونیوم سولفات تیتر می شود (جعفری حقیقی، ۱۳۸۲).
۳-۶-۲-۵- ظرفیت تبادل کاتیونی