فرضهای رفتاری[۱۱]: در بسیاری از تحلیلهای مرتبط با تولید و کارآیی، حسب مدل انتخابی، اهداف تحقیق داده های در دسترس باید از فرضهای رفتاری مختلفی استفاده کرد. در مواردی نیز داشتن فرض رفتاری خاصی لازم نیست. با این دیدگاه روش های LS و TFP و SF را به دلیل استفاده از فرض رفتاری حداقلسازی هزینه و یا حداکثرسازی سود یا درآمد در یک دسته کلی و روش DEA به دلیل نداشتن فرض خاص (به استثنای مواردی که هدف از آن محاسبه کارآیی تخصیصی می باشد) در دسته دیگر قرار میگیرند.

تشخیص کارآیی یا ناکارآیی بنگاه های مورد مطالعه: بر مبنای شناختی که محقق از کارا بودن همه بنگاه ها و یا وجود عدم کارایی در بین شماری از آنها دارد، میتوان این روشها را با این شاخص نیز گروهبندی نمود. در واقع دو روش LS و TFP همه بنگاه ها را کارآ فرض میکنند و در دو روش DEA و SF عدم کارآیی تعدادی از بنگاه ها پذیرفته میشود.

تشخیص خطای تصادفی در داده ها (نوفه آماری)[۱۲]: از آنجا که شالوده برخی روش های موردبحث، برآوردهای اقتصادسنجی است، از این رو جمله اخلال در نظر گرفته می شود که با آن، بخشی از تفاوت های موجود بین تولید واقعی از تولید مرزی، به عوامل غیرقابل کنترل بنگاه مانند نوع اقلیم و آبو هوا، آفات و بیماریها، عوامل مدیریتی، اجتماعی و نظایر آن نسبت داده می شود. روش های LS و SF دارای ویژگیهای یاد شده بود و بنابراین در یک گروه قرار میگیرند. دو روش دیگر TFP و DEA چون هیچ نوع خطایی را لحاظ نمیکنند، میتوانند در گروه دیگر دسته بندی میشوند.
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

ویژگی پارامتری و ناپارامتری مدلها: اگر در راستای تخمین تابع تولید ، شکل تبعی خاصی مدنظر قرار گیرد، مدل موردنظر، پارامتری نامیده میشود. در غیر اینصورت یعنی اگر فرم خاصی مورد تصریح نباشد، آن را ناپارامتری گویند. در واقع روش های ناپارامتری مانند روش های برنامه ریزی، برمبنای مدل آمار نیستند. از این رو هیچ خواص آماری برای تخمین ندارند در روش های ناپارامتری، خطای معیار ضرایب ارائه نمیشودو به این دلیل استنباط آماری نمیتوان داشت. باتوجه به مطالب فوق دو روش حداقل مربعات و تابع مرزی تصادفی در زمره روش های پارامتری و روش های تحلیل پوششی داده ها و بهره وری عوامل کل به عنوان روش های ناپارامتری تقسیم بندی میشود.

روش تخمین : از نقطه نظر رهیافت اندازه گیری کارایی، روش های یاد شده از دو رهیافت عمده اقتصاد سنجی و برنامه ریزری ریاضی بهره میجویند. بنابراین از این دیدگاه دو رهیافت LS و SF که هر دو از رهیافت اقتصادسنجی استفاده میکنند. در یک گروه و دو رهیافت TFP و DEA در دستهی دیگر قرار میگیرند. در دو روش اخیر برای اندازه گیری کارایی ، رهیافت غیرآماری مانند رهیافت جبری و برنامه ریزی ریاضی (یا خطی) به کار گرفته میشود. (رحیمی سوره و صادقی، ۱۳۸۳).
عکس مرتبط با اقتصاد

از آنجا که در این پژوهش با داده های مقطعی سرو کار داریم در ادامه به شرح روش تحلیل پوششی داده ها به عنوان یک روش ناپارامتری پرداخته میشود. همچنانچه قبلا ذکر گردید رهیافتهای پارامتریک، با یک فرم تابعی خاص مشخص میشود در حالی که ناپارامتریک به فرم تابعی خاصی نیاز ندارد. الزام تحمیل یک فرم پارامتری مشخص برای تکنولوژی اصلی و یک فرض توزیع مشخص برای عنصر ناکارایی نقطه ضعف این رهیافت محسوب میشود . کوئلی و پرلمن[۱۳] (۱۹۹۹) مزیت اصلی رهیافت DEA را اجتناب از تعیین پارامتریک تکنولوژی بیان نمودند اما این احتمال هست که به خطای اندازه گیری و سایر خطاهای داده ها از جمله داده های پرت حساس باشد (آلن[۱۴] و همکاران، ۲۰۰۶).
۲-۶- پیشینه تحقیق
مطالعه و بررسی درخصوص نحوهی مدیریت و استفاده از منابع در دسترس کشاورزان و شناسایی عوامل مؤثر بر ناکارآیی تولیدکنندگان در جهت رفع شکاف میان بهترین تولیدکننده و تولیدکنندگان دیگر از وظایف مهم محققان و پژوهشگران است. در این رابطه محققان مطالعات مختلفی در داخل و خارج از کشور در رابطه با محصولات مختلف با بهره گرفتن از روش های مختلف انجام داده اند.
۲-۶-۱- مطالعات خارجی
سینگ و همکاران [۱۵](۱۹۹۲) با بررسی کارایی گندم در هند با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها نشان دادند که کارایی در بیشتر مزارع گندم در حد پایین بوده و برای افزایش کارایی گندم می توان از منابع به طور کاراتری استفاده نمود.
کوئلی و همکاران [۱۶](۲۰۰۲) با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها نشان دادند که میانگین کارایی های فنی، تخصیصی، هزینه و مقیاس برنجکاران بنگلادشی برای خشک به ترتیب ۴/ ۶۹، ۸۱۳، ۲/ ۵۶ و ۹/ ۹۴ درصد می باشد.
کالیبا و انگل [۱۷](۲۰۰۴) از مدل DEA توسعهیافته برای اندازه گیری کارایی مزارع پرورش ماهی منطقه آرکانزاس استفاده کردند. نتایج نشان داد که کارایی اقتصادی مزارع پرورش ماهی این منطقه میتواند تا ۵۵ درصد با بهره گرفتن از همان سطح از نهادهها افزایش یابد.
نیکات و همکاران[۱۸] (٢٠٠۵) کارایی فنی مزارع تنباکو در جنوب شرقی آنتالیا را با هر دو روش تحلیل فراگیر داده ها و تحلیل مرزی تصادفی، بررسی نمودند، نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی ۵۴ درصد است.
کاندمیر و کویوبنب[۱۹] (٢٠٠۶) نیز وضعیت کارآیی ۸٠ واحد پرورشدهنده گاو را در کشور ترکیه مورد بررسی قرار دادند. آنها از الگوی تحلیل پوششی داده ها در دو وضعیت بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس استفاده کردند. نتایج به دست آمده نشان داد که متوسط کارآیی برای بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، برابر با ۹۳۴/٠ و ۹۵۴/٠ بوده است. همچنین از بین واحدهای مورد بررسی، ۴۹ درصد کارا شناخته شده است.
گالاناپلوس و همکاران[۲۰] (٢٠٠۶) نیز روش غیرپارامتریک تحلیل پوششی داده ها را برای بررسی درجه کارآیی فنی و مقیاس مزارع تجاری پرورش خوک در یونان مورد استفاده قرار دادهاند. متوسط کارآیی فنی در واحدهای مورد بررسی، برابر با ۸۳/٠ به دست آمد که نشان داد ظرفیت بالقوهای برای افزایش کارآیی کاربرد نهادهها در مزارع پرورش خوک خانگی وجود دارد.
در مطالعهای که توسط مهرابی بشرآبادی و همکاران [۲۱](۲۰۰۷) برای بررسی کارایی فنی و اقتصادی ۴۷۵ مزرعه پسته (ارقام کله قوچی، فندقی و اکبری) در ایران انجام گرفته است، میانگین کاراریی فنی در سال های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ برای جمع مرزی، مرزهای انواع گونه ها و فرامرزی به ترتیب ۵۴، ۵۵ و ۶۲ درصد است. همچنین آنها اختلاف کارایی ارقام پسته مورد مطالعه را از نظر کارایی اعلام کردهاند.
اودگ [۲۲](۲۰۰۹) روش تجزیه و تحلیل پوششی داده ها را با شاخص مالم کوئیست ترکیب کرد تا استنتاج آماری مختصری را برای تعیین کارایی محصول غلات در دوره زمانی ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۷ در نروژ ارائه کند. نتایج پژوهش وی نشان داد که درجه فراوانی از عدم کارایی در تولید غلات، در دوره مذکور وجود داشته است.
در مطالعهای که ژو و لانسینک[۲۳] (۲۰۰۹) انجام دادند، بهره وری مزارع غلات در آلمان، هلند و سوئد به ترتیب ۶/ ۱، ۸/ ۲ و ۴/ ۳ درصد و در گله های شیری در گاوداری های صنعتی آلمان، هلند و سوئد به ترتیب ۸، ۲/ ۲ و ۹/ ۱ درصد برآورد شده است.
یوزمای و همکاران[۲۴] (۲۰۰۹) در مطالعهای کارایی فنی دامداریهای استان ازمیر ترکیه با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها را اندازه گیری کردند. بنابر فرضیه رویکرد متغیر نسبت به مقیاس، ۶۲ درصد دامداریها به طور کامل کارا بودند. همچنین عنوان شد که دامداریهای بزرگتر کارایی بسیار بالایی نسبت به واحدهای کوچکتر دارند.
در تحقیقی که توسط سیهان و هازنسی [۲۵](۲۰۱۰)، یا استفاده از تحلیل فراگیر داده ها جهت محاسبه کارایی اقتصادی دامداریهای پرواری، نشان داده شد که عدم کارایی اقتصادی دامداریها به کاهش ۱۸ درصدی در هزینه ها نیاز دارد. در میان مزارع نمونه، ۲۶ درصد کارایی ثابت نسبت به مقیاس داشتند، در حالی که ۷۴ درصد دامداریها از بازدهی افزایشی نسبت به مقیاس برخوردار بودند.
دمیرکن و همکاران [۲۶](۲۰۱۰) اقدام به تعیین کارایی فنی دامداریهای شیری ترکیه با بهره گرفتن از تحلیل فراگیر داده ها نمودند. نتایج نشان داد که دامنه کارایی فنی از ۶/ ۲۸ تا ۱۰۰ درصد بین دامداریها متغیر بوده و میانگین این کارایی ۲/ ۶۴ بدست آمد. همچنین آنها اعلام کردند که در بین نهاده، علوفه دام و نیروی کار کمترین کارایی را در بین نهادهها داشتند.
تان و همکاران[۲۷](٢٠۱٠) تاثیر قطعات زمین بر کارآیی فنی سه نوع برنج در روستاهای جنوب شرقی چین را با مدل مرزی تصادفی بررسی نمودند. طبق نتایج این مطالعه افزایش در متوسط اندازه قطعات زمین موجب افزایش کارآیی فنی بر برنجکاران میشود.
ایگلسیاس[۲۸] (٢٠۱٠) کارایی گروهی از کشاورزان را در دوره زمانی ٢٠٠۱-٢٠٠۴ در کشور اسپانیا با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده ها و تجزیه و تحلیل مرزی تصادفی مورد بررسی قرار داد.
چیمایی [۲۹](۲۰۱۱) کارایی فنی مزارع خرده پای سورگوم در زامبیا را با استفاده تحلیل فراگیر داده ها و حداقل مربعات معمولی مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که متوسط کارایی فنی در تولید سورگوم در میان کشاورزان خرده پا ۳۴ درصد است. وی همچنین اظهار داشت که کارایی فنی در تولید سورگوم با اندازه خانوار، تعداد افراد تحت تکلف، استفاده از قدرت حیوانی، ارزش ناخالص تولید، ارزش دارایی، درآمد حاصل از فعالیتهای دام در ارتباط است.
علی و عماد [۳۰](۲۰۱۲) کارایی اقتصادی مزارع گندم و باقلا در دو منطقه دانگولا و ادابا سودان را با بهره گرفتن از روش تابع تولید مرزی تصادفی مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج نشان داد که کارایی فنی گندم در دانگولا و ادابا به ترتیب ۷۵/۰ و ۶۶/۰ است در حالی که این کارای برای باقلا ۶۵/۰ و ۷۱/۰ می باشد. کارایی تخصیصصی دو محل برای گندم ۷۲/۰ و ۶۸/۰ و برای باقلا ۸۶/۰ و ۸۴/۰ بود. در نهایت کارایی اقتصادی دو محل برای گندم ۴۱/۰ و ۴۵/۰ و برای باقلا ۵۷/۰ و ۶۲/۰ به دست آمد. آن ها اعلام کردند که این کارایی نشان دهنده استفاده کارآمد کشاورزان باقلا نسبت به گندم در دو منطقه مورد بررسی می باشد.
محمد وکیلی [۳۱](۲۰۱۲) به بررسی کارایی فنی تولید سورگوم و عوامل مؤثر بر آن ، با بهره گرفتن از تابع تولید مرزی تصادفی در منطقه دولتی هنگ پرداخت. نتیجه تجربی حاصل از بررسی نشان داد که زمین، بذر و کود عوامل عمده مؤثر بر تغیرات در خروجی سورگوم ۲۸ درصد از طریق استفاده بهتر از زمین و دانه افزایش یابد و کود در کوتاه مدت حالت غالب در ایجاد کارایی فنی سورگوم میباشد.
۲-۶-۲- مطالعات داخلی
در داخل کشور مطالعاتی بر کارآیی واحدهای زراعی صورت گرفته که برخی از آنها در ذیل ارائه میگردند.
فریادرس و همکاران (۱۳۸۱) با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها، انواع کارایی پنبهکاران ۱۳ استان منتخب کشور را بررسی کردند. نتایج این بررسی نشان داد که کارایی فنی پنبهکاران در اکثر استانها (به جز استان فارس) بسیار بالا است، و بنابراین برای افزایش تولید بایستی بر راهکارهای مبتنی بر پیشرفت فنآوری تأکید نمود. همچنین براساس نتایج این مطالعه، کارآیی مدیریتی بهره برداران با متوسط ۹۹/ ۰ به دست آمد که نشان دهندهی بالا بودن قدرت مدیریت کشاورزان در ترکیب کردن مناسب نهاده های تولیدی است.
یزدانی و پیش بهار (۱۳۸۳) در مطالعهای که انواع کارآیی و عوامل مؤثر بر آن را با بهره گرفتن از روش تحلیل فراگیر داده ها برای دو محصول پنبه و چغندرقند بررسی کردند، نتیجه گرفتند که کارایی بهره برداران در بیشتر استانهای ایران مطلوب نیست، و فقط با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس مقدار کارایی پنبه کاران در استان یزد در حد مطلوب است.
نورانی آزاد و همکاران (۱۳۸۵) کارآیی فنی کشاورزان پنبهکار در استان فارس را مورد قرار دادهاند. نتایج این مطالعه که کارایی فنی را با بهره گرفتن از تابع ترانسندنتال مرزی تصادفی و روش تخمین حداکثر درستنمایی محاسبه کرد، حکایت از آن دارد که میان حداکثر و حداقل کارایی فنی محاسبه شده بیانگر آن است که میتوان بدون تغییر عمدهی فنآوری یا نهاده و با اعمکال روش های ترویجی و مدیریتی مناسب، کارایی پنبهکاران این استان را افزایش داد.
شفیعی و همکاران (۱۳۸۵) کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی چغندکاران شهرستان بردسیر را با بهره گرفتن از توابع تولید و هزینه مرزی مورد بررسی قرار دادهاند. نتایج محاسبهی انواع کارایی نشان داد که میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی بهره برداران نمونه به ترتیب ۸۱، ۶۹ و ۵۶ درصد میباشد.همچنین آنها اعلام کردند که نتایج حاصله نشان دهندهی امکان افزایش کارایی بهره برداران و بالتبع تولید چغندرقند با استفاده بهتر از منابع می باشد.
دادگر و نیک نعمت (۱۳۸۶) از کارایی واحدهای اقتصادی را برای ۳۸ سرپرستی بانک تجارت در کل کشور، با بهره گرفتن از الگوی DEA و دو روند CCR و BCC ارزیابی کردند. نتایج بدست آمده نشان داد که سرپرستیهای مناطق سه، چهار و پنج تهران کارآتر و سرپرستیهای قم، زنجان، آذربایجان غربی و شرقی ناکارا هستند. میانگین کارایی برای سه سال مورد بررسی، به ترتیب۷/۷۹، ۷۸/۰و ٢/۴۷درصد بوده است
مؤذنی و کرباسی (۱۳۸۷) با به کارگیری روش تحلیل فراگیر داده ها، انواع کارآیی شامل فنی، تخصیصی، اقتصادی، مدیریتی و کارآیی مقیاس را برای پستهکاران در دشت زرند و سیریز شهرستان زرند اندازه گیری کردند و نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد پسته کاران دشت سیریز از پستهکاران دشت زرند کارآتر هستند و پستهکاران هر دو دشت پتانسیل زیادی برای افزایش کارآیی دارند.
صبوحی و مجرد (۱۳۸۸) به بررسی کارایی پنبهکاران استان خراسان با بهره گرفتن از رهیافت پارامتریک در قالب تابع تولید مرزی تصادفی ترانسلوگ بر مبنای داده های ترکیبی پرداختند. نتایج این بررسی نشان داد که میزان کارایی فنی نسبت به کارایی مقیاس کمتر و متوسط کاراییی فنی و مقیاس پنبهکاران به ترتیب ۶۳ درصد و ۸۸ درصد است. از این رو اظهار داشتند که اکثر پنبهکاران در یک مقیاس نامطلوب تولید می کنند. به علاوه از میان عوامل مؤثر بر کارایی فنی پنبه کاران این استان، آموزش و ترویج کشاورزی اثر مثبت و معنی داری نشان داد.
بریم نژاد و محتشمی (۱۳۸۸) کارایی فنی تولید گندم طی سالهای ۸۴- ۱۳۸۱ در ایران را با بهره گرفتن از روش تحلیل مرزی تصادفی اندازه گیری کردند. نتایج این بررسی نشان داد که میانگین کارایی فنی در شهرستان های مورد بررسی ۸۸ درصد بوده که از کمینه ۵۹ درصد تا بیشینه ۹۷ درصد نوسان داشته است.
نایبی و همکاران(۱۳۸۸) رشد بهره وری کل عوامل تولید و بررسی تغییرات، کارآیی و تکنولوژی بخش آموزش عالی دولتی ایران به روش تحلیل پوششی داده ها مورد مطالعه قرار داده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که عمده تغییرات بهروهوری کل عوامل، به سبب تغییرات تکنولوژی بوده است و تغییرات کارآیی سهم کمتری نسبت به تغییرات تکنولوژی، در تنزل رشد بهره وری کل عوامل داشته است.
عابدی و همکاران (۱۳۹۰) به منظور تعیین کارایی اقتصادی واحدهای انفرادی پرورش ماهی قزل آلا تحقیقی را در استان فارس صورت دادند. نتایج نشان داد که بازده نسبت به مقیاس صنعت پرورش ماهی قزل آلا ثابت و غذا مهم ترین عامل تفاوت تولید واحدها است. میانگین کارآیی های فنی، تخصیصی و مقیاس تحت فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب ۹۳۷/ ۰، ۵۱۲/ ۰ و ۹۷۱/ ۰ به دست آمد . همچنین بیش از ۵۵ درصد واحدها در زمره ی واحدهای دارای سودآوری پایین قرار داشتند.
باتوجه به موارد ذکر شده، نتایج تحقیقات انجام شده نشان دهنده اولویت کارایی و همچنین تخمین آن جهت مدیریت هر چه بهتر واحدهای کشاورزی بوده است. لذا باتوجه به اینکه کارایی اقتصادی و مقدار آن برای واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و محاسبه قرار نگرفته است، لذا تحقیق حاضر، در این منطقه مورد بررسی قرار گرفت.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
به منظور بررسی کارایی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی تحقیقی نوع اسنادی-پیمایشی و با بهره گرفتن از داده های مقطعی انجام شد. باتوجه به موارد فوق در این فصل، ابتدا روش تحقیق، سپس روش جمعآوری اطلاعات و ابزار تحقیق توضیح داده شده، سپس روش محاسبه کارایی استفاده شده در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها بیان شده است.
۳-۲- روش تحقیق
روش های تحقیق در واقع ابزار دستیابی به واقعیت به شمار میروند که این ابزار سنجش و اندازه گیری وسایلی هستند که محقق به کمک آنها میتواند متغیرها را اندازه گیری و اطلاعات موردنیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتا” کشف حقیقت گردآوری نماید. تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی انجام شده که از نوع اسنادی-پیمایشی است.روش تحقیق از نظر میزان نظارت و کنترل داده ها و در واقع گردآوری اطلاعات از نوع میدانی و ابزار جمعآوری داده ها پرسشنامهای بود که با توجه به آمار و اطلاعات موردنیاز براساس اهداف و مرور منابع طراحی شد. پرسشنامه به صورت مصاحبه و گفتگوی مستقیم با مدیران واحدهای کنسانتره تکمیل شد. این پژوهش از جنبه هدف، کاربردی و از جنبه زمانی، مقطعی بود.
۳-۳- جامعه ی آماری و حجم نمونه
جامعهی آماری در این تحقیق، واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی بود. داده های موردنیاز تحقیق، مربوط به سال ۹۳-۱۳۹۲ واحدهای کنسانتره تهیه و جمع آوری شد. باتوجه به اطلاعات اخذ شده در سازمان صنعت و معدن و تجارت این استان۳۰ واحد کنسانتره معرفی شده بود که در حال حاضر تنها ۱۴ واحد کنسانتره فعال هستند.
۳-۴- ابزار اندازه گیری
ابزار اندازه گیری داده ها (پرسشنامه) براساس مبانی نظری و پیشینه ادبیات طراحی شد. پرسشنامه در چهار بخش مدیر عاملها را از جنبههای فردی، اجتماعی، اقتصادی و نهاده های تولید مورد سنجش قرار میداد. در بخش اول پرسشنامه، ویژگیهای فردی مدیران واحدهای کنسانتره (سن، سابقهکاری، تحصیلات) ، در بخش دوم اطلاعات واحد کنسانتره (همچون نوع مالکیت، نوع محصول، محصول دیگر) و ویژگی اجتماعی مدیر عاملها (تحصیلات) مورد سنجش قرار گرفت. بخش سوم نیز مربوط به محصول تولیدی (همچون کل تولید، مقدار تولید) و در بخش آخر نحوه مصرف نهاده های تولیدی (آب، برق، مواد افزودنی ونگهدارنده، نیروی کار) را مورد ارزیابی قرار می دهد.
۳-۵- تجزیه آماری
برای تحلیل اطلاعات از نرمافزار Excel و از نرم افزار DEAP برای محاسبه مقدار کارایی واحدها به روش تحلیل پوششی داده ها استفاده شد.
۳-۶-اندازه گیری کارایی به روش تحلیل فراگیر داده ها (DEA)
روش تحلیل پوششی داده‌ها به رساله دکتری رودس[۳۲] با راهنمایی دکتر کوپر[۳۳] بر می‌گردد که عملکرد مدارس دولتی ایالات متحده آمریکا را مورد ارزیابی قرار داد. این روش عمدتا بعنوان روش اندازه‌گیری کارایی در جهان شناخته شده است، که در حین اندازه‌گیری کارایی، نوع بازده نسبت به مقیاس تولید را نیز به تفکیک برای بنگاه ها ارائه می کند. در این روش بجای لفظ تولید‌کننده به منظور جامعیت بخشیدن عموماً، عنوان واحد تصمیم‌ساز (DMU[34]) بکار برده می‌شود. این روش که تکنیک برنامه‌ریزی‌خطی را به کار می‌گیرد از جمله روش های ناپارامتریک تخمین توابع هم‌مقدار تولید (تولید یکسان) می‌باشد. به طور کلی تخمین توابع تولید یکسان یا تخمین تابع تولید مرزی به عنوان شاخص استاندارد مقایسه، مورد نیاز هر دو روش اندازه گیری کارایی DEA و SFA میباشد.
برای اولین بار فارل نحوه به دست آوردن تابع تولید یکسان را از طریق هندسی بدینصورت تشریح نمود که اگر نقاط مشخص شده در نمودار(۳-۱)هریک نشان دهنده ترکیب استفاده از عوامل تولید X1 و X2 برای تولید یک واحد محصول (Y) در بنگاه های مختلف باشد، با اتصال نقاطی که به محورها و مبدأ مختصات نزدیکتر هستند تابع محدبی به دست میآید که هیچ نقطهای در زیر آن قرار ندارد، منحنی به دست آمده تابع تولید یکسان کارا نامیده میشود. اگر برای تولید یک محصول (Y) نیاز به بیش از دو عامل تولید (X1 و X2) باشد، ترسیم منحنی تابع تولید یکسان از طریق هندسی بسیار مشکل خواهد بود و در واقع روش تحلیل فراگیر داده ها به منظور غلبه بر چنین مشکلی ابداع گشت.
در شرایطی که بنگاه ها برای تولید محصول یا محصولات خود به بیش از دو عامل تولید نیاز داشته باشند، در این مدل هر بنگاه تولیدی با توجه به انواع و میزان تولیدش به مانند نقطهای در فضا در نظر گرفته

نمودار (۳-۱)منحنی تولید یکسان محصول
میشود که ابعاد این فضا توسط تعداد عوامل تولید و مختصات نقطه توسط میزان استفاده از هر عامل تولید تعیین میشود، آنگاه با انتخاب یک بنگاه تولیدی به عنوان بنگاه مورد بررسی به کمک برنامه ریزیخطی موقعیت این بنگاه تولیدی (نقطه) نسبت به سایر بنگاه ها (نقاط دیگر موجود در فضا) سنجیده میشود. این عمل باید به تعداد بنگاه ها تکرار شود، بنابراین به تعداد بنگاه ها مدل برنامه ریزی خطی خواهیم داشت. در این مدل بنگاه هایی که بر طبق اصول حداقل هزینه (کارا) فعالیت مینمایند، بر روی تابع تولید یکسان قرار میگیرند و برای آنها میزان کارایی صد درصد لحاظ میگردد. برای تحلیل DEA در تخمین تابع تولید یکسان به پیشفرض خاصی در مورد شکل تابع نیازی نیست. این روش کارایی یک بنگاه را نسبت به کارایی سایر بنگاه ها اندازه گیری مینماید. در این محاسبه فرض بر این است که تمام بنگاه ها بر رو و یا بالای منحنی تولید یکسان قرار دارند.
DEA معمولا به شکل نسبت‌ها معرفی می‌شود. ابداع کنندگان این روش چارنز، کوپر و رودس[۳۵] (CCR) می‌باشند و تعریف مهندسی کارایی را که به صورت نسبت یک محصول به عوامل تولید بود، به چند عامل تولید و چند محصول (بدون اینکه به وزنهای از قبل تعیین شده نیاز باشد) تعمیم دادند.
از آنجایی که شاخص بهره وری در مورد واحدهایی که یک نهاده (X) و یک ستانده (Y) را شامل میشود، عبارت است از نسبت ستانده به نهاده (Y/X)، حال اگر در این واحد یا سازمان چند نهاده و چند ستانده وجود داشته باشد، میبایست برای نهادهها و ستاندهها ضرایبی را تخصیص داد. اما مشکلی که قبلاً وجود داشت و لاینحل به نظر میرسید، چگونگی ملحوظ نمودن ضرایب برای این نهادهها و ستاندهها بود. سوال اساسی این بود که آیا همه نهادهها به یک اندازه در ایجاد ستانده نقش دارند و آیا ضریب اهمیت آنها یکسان است؟ مسلماً نقش نهادهها در ایجاد ستانده متفاوت میباشد. لذا میبایست برای آنها ضرایب متناسب با خودشان انتخاب نمود. بعضی از محققان از شاخص قیمتها، هزینه ها و … به عنوان ضرایب Vها و Uها بهره گرفتند، یعنی: