واژگان کلیدی: تمرینات تناوبی شدید، تمرینات تداومی متوسط، توان هوازی، توان بی هوازی.
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند. برخی از مردم، ورزشکار حرفه ای اند و گروهی ورزشکار آماتور، گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقات و نمایش های ورزشی بوده و عده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند (شهابی کاسب، ۱۳۸۳). از این رو، ورزش از ضرورت های زندگی بشر امروز و عدم فعالیت بدنی سبب افزایش انواع مرگ و میر، دو برابر شدن خطر بیماری های قلبی- عروقی، سکته مغزی، دیابت نوع دو و چاقی می شود. همچنین خطر سرطان روده و سینه، بالا رفتن فشار خون، اختلال های چربی، استئوپروز، افسردگی و اضطراب را افزایش می دهد، اگرچه ورزشکاران و شرکت کنندگان در رشته های ورزشی، همواره در معرض خطر مواجهه با آسیب های ورزشی قرار دارند(شهابی کاسب، ۱۳۸۳).
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
مربیان و متخصصین علم ورزش در تلاش برای یافتن راه هایی برای افزایش کارایی برنامه های تمرینی در یک بازه زمانی محدود بر اجرای ورزشکاران هستند. مخصوصاً در رشته های ورزشی که ظرفیت هوازی، تنها بخشی از برنامه تمرینی و مسابقه را شامل می شود. همچنین، محدودیت زمانی در ارتباط مربی با ورزشکار دلیل دیگری بر این ادعا است. درحالی که ورزشکاران از روش های مختلف تمرینی برای افزایش آمادگی هوازی و بی هوازی خود استفاده می کنند، تحقیقات اخیر نشان داده اند که شکلی از تمرینات که با عنوان تمرینات تناوبی شدید[۱] شناخته می شوند، باعث بهبود سریع و هم زمان این متغیرها در مقایسه با تمرینات تداومی با شدت متوسط[۲] می شوند (سیاهکوهیان و خدادادی، ۱۳۹۲).
از آنجا که بسکتبال یکی از ورزش‌های تهاجمی و پربرخورد و در عین حال جذاب و پرطرفدار در سراسر جهان است. حرکات پیچشی، برشی، پرش‌ها و فرودها جزء حرکات اصلی این رشتهء ورزشی‌ مهیج است که متاسفانه ریسک آسیب را در این رشته بالا می‌برد (بارانی و همکاران، ۱۳۸۸) . پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست است. این فصل به عنوان یکی از مهمترین فصل های این پایان نامه با تشریح بیان مساله و ذکر فوائد آنی، آتی و لزوم انجام پژوهش در قسمت اهمیت و ضرورت پژوهش، آگاهی لازم را برای سایر پژوهشگران و علاقمندان جهت درک اهداف کلی و ویژه، فراهم می نماید. در ادامه این فصل به معرفی متغیرهای پژوهش پرداخته و در پایان با بیان تعاریف متغیرها بصورت مفهومی (نظری) و عملیاتی این فصل خاتمه می یابد.
بیان مساله
پیشرفت دانش فیزیولوژی ورزشی، توجه ویژه ای به امر توسعه و گسترش نیمرخ های فیزیولوژیک بدن پدید آورده است. چنین نیمرخ های فیزیولوژیک، درک بهتر و کاربرد واقع بینانه ی ورزش قهرمانی را فراهم ساخته است. بدین منظور پژوهشگران و مربیان مجرب، با تکیه بر آگاهی به دست آمده از متغیرهای فیزیولوژیکی، ورزشکاران را در صحنه های تمرین با رقابت های ورزشی به روشنی هدایت می کنند به طوری که بررسی سطح آمادگی و قابلیت های فیزیولوژیکی ورزشکاران برای برنامه ریزی و ارتقاء کمی و کیفی عملکرد ورزشی ورزشکاران رشته های مختلف ضروری است. مربیان و ورزشکاران همواره به دنبال به کارگیری بهترین شیوه ی تمرینی هستند که از پشتوانه علمی برخوردار باشد تا بتوانند به نتایج و پیروزی های ارزنده ای دست یابند (برگر[۳]، ۲۰۰۶).
بسکِتبال یک ورزش گروهی است که با کمک یک توپ انجام می شود. به سبب ماهیت این رشته، متاسفانه ریسک آسیب پذیری در این رشته بالا است، به طوری که نوبلوچ‌ و همکاران[۴] (۲۰۰۵)، در پژوهش خود گزارش کردند که در بین رشته‌های ورزشی پر برخورد مختلف، بیشترین میزان آسیب در بسکتبال اتفاق می‌افتد. از این رو، ورزشکاران این رشته باید اصول علم تمرین را رعایت کنند و تمام مراحل بدنسازی پیش از فصل را از مقدماتی تا پیشرفته و مهارتی پشت سر بگذارند. این آمادگی‌ها باید در زمینه استقامت هوازی، بی‌هوازی، کارهای سرعتی و مهارتی با توپ باشد. مطالعات نشان می دهد عملکرد استقامتی ورزشکاران، با توجه به نوع تمرین علاوه بر توان هوازی بیشینه از عواملی همچون کارآیی حرکتی، سازگاری های عصبی عضلانی، توان بی هوازی، سازگاری های سیستم آندوکراین، آستانه لاکتات و توانایی به تاخیر انداختن آن تاثیر می پذیرد (آقا علی نژاد، ۱۳۸۲).
بورگومستر و همکاران[۵] (۲۰۰۵) آثار ۶ جلسه برنامۀ تمرینی تناوبی شدید (۷ – ۴ تکرار ۳۰ ثانیه ای رکاب زدن روی دوچرخه کارسنج با شدت تمام و با فاصلۀ استراحت ۴ دقیقه بین هر تکرار) بر شاخص های هوازی و بی هوازی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج آنان حاکی از افزایش توان بی هوازی، پتانسیل اکسیداتیو عضله و ظرفیت اجرای استقامتی بدون تغییر معنی دار در حداکثر اکسیژن مصرفی[۶] بود که به دنبال اجرای تقریباً ۱۵ دقیقه از تمرینات تناوبی شدید در طول ۲ هفته حاصل شد.
تاباتا و همکاران[۷] (۱۹۹۶) آثار ۶ هفته تمرینات تناوبی شدید (۸ – ۷ تکرار دویدن ۲۰ ثانیه ای با شدت ۱۷۰ درصد حداکثر اکسیژن مصرفی و با فاصلۀ استراحت ۱۰ثانیه ای بین هر تکرار و ۵ جلسه در
هفته) بر ظرفیت بی هوازی و حداکثر اکسیژن مصرفی را مطالعه کردند. نتایج نشان داد گروه تمرین تناوبی، افزایش ۱۴ و ۲۸ درصدی را به ترتیب در حداکثر اکسیژن مصرفی و ظرفیت بی هوازی تجربه کردند، درحالی که گروه تمرین تداومی تنها افزایش ۱۰ درصدی در حداکثر اکسیژن مصرفی را بدون تغییر معنی دار در ظرفیت بی هوازی نشان دادند.
نتایج به دست آمده در پژوهش های مختلف بیانگر این نکته است که در رشته های ورزشی که در آن زمان یک عامل تعیین کننده در انتخاب روش تمرینی است، نکتۀ مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد، کل زمان تمرین تناوبی مورد نیاز، برای ایجاد تغییرات مشابه در مقایسه با تمرین های تداومی است. در همین زمینه یک مطالعه گزارش کرده است که پیشرفت در حداکثر اکسیژن مصرفی و زمان واماندگی حاصل از تمرینات تداومی شدید، به طور معنی داری بیشتر از پیشرفت هایی است که به دنبال تمرینات تداومی متوسط حاصل می شود (بورگومستر و همکاران، ۲۰۰۸).
برخی پژوهش ها نیز در افزایش ظرفیت هوازی به دنبال تمرینات تناوبی شدید، ناکام مانده اند. برای مثال، بیکام و همکاران[۸] (۲۰۰۴) با وجود اجرای برنامۀ تمرین تناوبی شدید در طول ۶ هفته (۳۰ – ۱۴ تکرار از دوهای ۱۵ – ۵ثانیه ای با شدت ۱۰۰ – ۹۰ درصد و نسبت کار به استراحت ۵:۱ که به۳:۱ کاهش می یافت) نتوانستند تغییر معنی داری در حداکثر اکسیژن مصرفی، آستانۀ تهویه ای[۹] نشان دهند.
با توجه به فقدان اطلاعات و مطالعه در زمینه تاثیر تلفیق تمرینات تناوبی و تداومی از نوع هوازی و بی هوازی بر عملکرد ورزشکاران، این پژوهش درصدد است علاوه بر تعیین تاثیر اینگونه تمرینات بر عملکرد استقامتی دختران بسکتبالیست تمرین کرده، به نقش تمرینات مقاومتی به ویژه از نوع تناوبی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، بپردازد. لذا از آن جا که هدف ورزشکاران از شرکت در برنامه های تمرینی، بهبود عملکردشان است، تعیین مهمترین ویژگی های فیزیولوژیکی در عملکرد استقامتی و چگونگی تاثیر انواع تمرینات بر این ویژگی ها در جهت ارائه برنامه های تمرینی مناسب از اهمیت و کاربرد خاصی برای مربیان و ورزشکاران برخوردار است. لذا با توجه به ماهیت ورزش بسکتبال، به عنوان یک ورزش گروهی شدید تناوبی، بازیکنان بسکتبال برای عملکرد بهتر در بازی نیاز به آمادگی جسمانی دارند که برای دستیابی به این هدف باید همیشه با انجام تمرینات مناسب، از لحاظ جسمانی در آمادگی کامل باشند. به همین منظور پژوهش حاضر در پی پاسخ این سوال است که آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟
اهمیت و ضرورت پژوهش
نوع تمرین یکی از عوامل اصلی موفقیت در رشته های ورزشی می باشد و همچنین نقش تمرینات مقاومتی به ویژه روش تناوبی بر عملکرد استقامتی تا حدی ناشناخته است (نورشاهی، ۱۳۸۹). به نظر می رسد برنامه های تمرینی موثر، مانند تمرینات تناوبی شدید، علاوه بر این که می تواند با صرفه جویی در زمان، قابلیت های فیزیولوژیکی مانند ظرفیت های هوازی و بی هوازی را افزایش دهند، باعث می شود تا زمان کافی برای بهبود مهارت های ضروری دیگر مانند مهارت های تکنیکی و تاکتیکی مرتبط با رشته های ورزشی مختلف فراهم شود. علاوه بر کاربرد برنامۀ تمرین تناوبی شدید در طول فصل مسابقات، استفاده از این روش تمرینی در خارج از فصل مسابقات نیز برای جلوگیری از آثار مخرب بی تمرینی و یا حتی بهبود قابلیت های فیزیولوژیکی، به دلیل کمتر بودن زمان مورد نیاز تمرین، بسیار مورد علاقه است. به دلیل جذابیت استفاده از تمرینات با کیفیت بالا و با حجم کمتر، یافتن برنامۀ تمرینی با شدت، مدت و تکرار مناسب در این زمینه که بتواند پیشرفت های سریع را در ظرفیت های هوازی و بی هوازی، هم زمان و در مدت زمان کمتری حاصل کند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است(سیاهکوهیان و خدادادی، ۱۳۹۲).
ویژگی بسیاری از ورزش های تیمی از جمله بسکتبال فعالیت تناوبی شدید با فواصل بازیافت کوتاه است. در این ورزش ها توانایی تکرار فعالیت های سرعتی از شاخص های مهم آمادگی ورزشکار محسوب می شود. از این رو ورزشکار باید این قابلیت را داشته باشد که فعالیت تناوبی شدید را با حداقل افت در سرعت تا انتهای بازی ادامه دهد. توانایی حفظ سرعت مستلزم بازیافت مطلوب در تناوب فعالیت های سرعتی و مقاومت در برابر خستگی است. بسیاری از مربیان و دانشمندان علوم ورزشی بر این باورند که مقادیر زیاد آمادگی هوازی، پیش نیاز اجراهای شدید بی هوازی هنگام فعالیت های تناوبی طولانی است (میلانی فر و همکاران، ۱۳۸۶).
طبق پژوهش های انجام شده در رابطه با توان هوازی و ظرفیت توانایی عملکردی، شدت فعالیت و تناوب های آن، مهمترین عوامل افزایش دهنده توان هوازی هستند (نیک رو و باران چشمه، ۱۳۹۲). از این رو، بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست، از آن رو اهمیت و ضرورت دارد که:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

از لحاظ نظری موجب افزایش دامنه علم در این حیطه خواهد شد.

از لحاظ کاربردی در صورت وجود تفاوت های معنادار، محققان و پژوهشگران ورزشی می توانند با انجام تحقیقات لازم در این زمینه و به ویژه در مورد زنان ورزشکار به روشن شدن بخشی از مکانیزم های تاثیر اینگونه تمرینات از نظر جنبه های عصبی و عضلانی کمک نمایند.

بنابراین، با توجه به اینکه مشابه این تحقیق در جامعه مورد بررسی انجام نشده است، یا دست کم نتایج پژوهش های انجام شده در اختیار پژوهشگران قرار نگرفته است، نتایج پژوهش حاضر می تواند مورد استفاده دانشجویان رشته تربیت بدنی، متخصصان علم تمرین و مربیان رشته های ورزشی قرار گیرد.
اهداف پژوهش
الف) هدف کلی:
بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست.
ب) اهداف ویژه:

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر حداکثر اکسیژن مصرفی دختران بسکتبالیست.

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر آستانه تهویه ای دختران بسکتبالیست.

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر نقطه جبران تنفسی دختران بسکتبالیست.

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر زمان اجرای دو ۳۰۰۰ متر در دختران بسکتبالیست.

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر اوج توان تولیدی دختران بسکتبالیست.

بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر میانگین توان تولیدی دختران بسکتبالیست.

متغیرهای پژوهش
الف) متغیر مستقل: تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط.
ب) متغیر وابسته: توان هوازی و بی هوازی شامل آیتم های حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2max)، آستانۀ تهویه ای (VT) و نقطۀ جبران تنفسی (RCP)، دو ۳۰۰۰ متر، اوج توان تولیدی (PPO) و میانگین توان تولیدی (MPO).
ج) متغیر کنترل: جنسیت و نوع ورزش (دختران بسکتبالیست).
د) متغیرهای مداخله گر: هوش، استعداد، توانایی و چابکی، سبک زندگی و غیره.
سوال های پژوهش

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر حداکثر اکسیژن مصرفی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر آستانه تهویه ای دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر نقطه جبران تنفسی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر زمان اجرای دو ۳۰۰۰ متر در دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر اوج توان تولیدی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر میانگین توان تولیدی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

فرضیه های پژوهش

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر حداکثر اکسیژن مصرفی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر آستانه تهویه ای دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر نقطه جبران تنفسی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر زمان اجرای دو ۳۰۰۰ متر در دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر اوج توان تولیدی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر میانگین توان تولیدی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

محدوده های پژوهش
الف) محدوده موضوعی: این پژوهش به بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست پرداخته است، لذا مباحث آن مربوط به این حوزه است.
ب) محدوده مکانی: محدوده مکانی و جغرافیایی این پژوهش، شهرستان فیروزکوه می باشد.
ج) محدوده زمانی: این پژوهش در سال ۱۳۹۳ انجام شد.
تعاریف واژه ها و اصطلاحات
الف) تعاریف نظری

تمرینات تناوبی: شامل دوره های کار و استراحت یا کاهش فعالیت است. در تمرین تناوبی روی هم رفته کار بیشتری انجام می شود، زیرا در طول فعالیت دوره های استراحت وجود دارد (شهابی کاسب، ۱۳۸۳).

تمرینات تداومی: تمریناتی است که بطور مستمر و بدون وقفه انجام می شود (فرساد و همکاران، ۱۳۹۲).