برای پی بردن به نقش ورزش در بعد آموزش، استناد به طبقه بندی هدفهای آموزشی بلوم[۴] می تواند کمک کننده باشد. دراین طبقه بندی روی سه حیطه شناختی- عاطفی وروانی، حرکتی تأکید شده است. ورزش، روی هریک ازاین سه حیطه، بطور مستقیم یا غیرمستقیم، موثر است. ورزش، سهم عمده ای در رشد حیطه روانی – حرکتی دارد و مستقیما با آن در ارتباط است. درضمن یافته های تحقیقاتی نشان میدهد که ورزش با پیشرفت تحصیلی و اشتیاق به تحصیل (حیطه شناختی) و انگیزه درونی، اعتماد بنفس و …(حیطه عاطفی) رابطه دارد. در این زمینه نتایج تحقیقات اشنایدر و اشپیتزر[۵] (۱۹۸۱) و اشنایدر(۱۹۸۵) نشان میدهد که در سطح دبیرستان عملکرد تحصیلی دانش آموزان ورزشکار، برابر ویا بهتر از دانش آموزان غیر ورزشکار است. هرچند که این رابطه، با توجه به طبقات اجتماعی مختلف، نژاد وجنسیت ، متغیر میباشد(مک فرسون، کرتیس ولوی[۶]،۱۹۸۹).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
از مطالب فوق چنین استنباط میشود که ورزش میتواند در طیف گسترده ای از فعالیتهای نظام آموزش وپرورش جامعه، نقش عمده ای ایفا کند اما در تحقیق حاضر، بررسی نقش ورزش در ارتباط با سازگاری اجتماعی دانش آموزان مد نظر است.
رشد وپرورش زمینه های اجتماعی جوانان ونوجوانان ازا اهداف هرنظام آموزشی می باشد. مهارتهای اجتماعی را می توان به عنوان کسب الگوهای پاسخی ثابت و قابل پیش بینی تعریف کرد که با انتظارات جامعه هماهنگی داشته و به فرد اجازه میدهد تا از طریق محیط، رضایت خاطر خود را بدست آورد . رشد به موقع مهارتهای اجتماعی، می تواند باعث مهارتهای تازه و پیچیده شود ،خود فهمی مثبت ایجاد نموده و نهایتا” فرد ، روابط مفید با اطرافیان برقرار نموده و باعث سازگاری اجتماعی او گردد.” (حسینی نسب،۱۳۷۳) بطورکلی سازگاری اجتماعی به توانایی و قابلیت شخصی در ارتباط با سایر افراد برمی گردد. به عبارت بهتر به رفتار مثبت میان فردی اطلاق می شود . بطور مشخص تر ، رفتار شایسته اجتماعی، اغلب با مولفه هایی مانند جوانمردی، رعایت حقوق دیگران ، داشتن دید اجتماعی مثبت وتوانایی فرونشاندن دشمنی ها یا احساسات و اعمال تجاوزکارانه مشخص می شود(جانسون[۷]،۱۹۷۴) .
به اعتقاد سالیوان[۸] (۱۹۵۷) درجریان سازگاری اجتماعی، موضوع ارتباط فرد با افراد دیگر مطرح میشود. در این جریان، برخورد انگیزه ها و خواسته های فرد با ضروریات زندگی گروهی نمایان میشود. (صیادپور، ۱۳۷۲) شواهد تحقیق در سطح گسترده ای نشان داده است که تجارب ورزشی، در تحول بعد اجتماعی ورزشکار، بخصوص در دانش آموزان موثر می باشد. در این زمینه، افرادی مانند سینگر[۹](۱۹۷۲) ،کوپر[۱۰] (۱۹۶۱)، نیمن و هارتر[۱۱] (۱۹۸۶) و … تحقیقات متعددی انجام داده اند که در فصل بعد به توضیح آنها پرداخته میشود.
از مجموعه یافته های تحقیقاتی ، چنین استنباط میشود که صرفا نمی توان مشارکتهای ورزشی را علت موفقیت در دنیای غیر ورزشی دانست. اما شرکت در ورزش، یکی از عوامل موفقیت می باشد . سروکار داشتن با ورزش ، ویژگی های رفتاری و تمایلات و مهارتهای اولیه ورزشکار را، تقویت نموده وآن نیز به نوبه خود کمک میکند تا شرکت کننده، هدفهای بالایی را برای خودش طرح نموده وتلاش کند تا به آن د ست یا بد.
با توجه به مطالب فوق ،یعنی جایگاه ورزش در نظام آموزش و پرورش و نقش آن در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ،اهمیت سازگاری اجتماعی و نقش ورزش در ارتقاء آن، این سئوال مطرح می شود که آیا با سیستم فعلی ورزش در آموزشگاه های جامعه مورد مطالعه ، تفاوتی بین سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار دبیرستانی وجود دارد ؟

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت fotka.ir مراجعه نمایید.

۱_۳٫اهمیت تحقیق

روابط انسانی برای ارضای نیازهای اساسی ما ضروری هستند .داشتن روابط مثبت و سالم با دیگران می تواند کلید رشد کمال آدمی باشد .چنین رفتارهایی، ما را بصورت یک انسان اجتماعی شکل میدهند. همچنین، در منحصر بفرد بودن شخصیت ، هویت و مفهوم خویشتن ما ، نقش اساسی و عمده ای دارند. در حقیقت دیگران برای ما نقش آیینه دارند ، یعنی اینکه هم ما را به خودمان نشان میدهند و هم الگوی تقلید ما هستند. گروه های مختلف زندگی (خانواده ، همسالان و …) ابزار خودشناسی هستند در عین حال باید دانست که همین روابط ، گاهی هسته مرکزی اکثر مشکلات، اختلالات و ناراحتی های روانی مارا نیز تشکیل میدهند . تمام مشکلات انسانی عمدتا اجتماعی وناشی از ارتباط با دیگران است.(ثنایی، ۱۳۶۹) به همین دلیل، شکست در رشد مهارتهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی، پیش ­بینی کننده­ های بسیار قوی برای مشکلات بهداشت روان در آینده فرد هستند(تین دال[۱۲]،۱۹۹۵). از طرف دیگر، نگاهی به تعاریف بهداشت روان ، ارتباط آن را با سازگاری نشان میدهد. آرتور[۱۳] (۱۹۸۵) معتقد است واژه سلامت روان ، درکل ، جهت تخصیص به فردی است که در سطح بالایی از سازگاری و مطابقت هیجانی و رفتاری قرار داشته باشد. همچنین ویندر و بیتس[۱۴] (۱۹۸۲) نیز اعتقاد دارند که سلامت روان به معنی توان مقابلها سازگاری با ازهم گسیختگی میان شایستگی های جسمی ، اجتماعی وشخصی در سیستم سلامت فرد است (ذوالفقاری مطلق ، ۱۳۷۶) با وجود ارتباط نزدیک بین سلامت روان ، سازگاری و مهارتهای اجتماعی ، بررسی جایگاه ورزش در این مقوله ها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. علاوه بر این، ورزش به دو دلیل عمده برای جوانان مفید می باشد ؛ نخست بخاطر پیشرفت و اجتماعی شدن آنها، دوم؛ بخاطر مسئله کنترل اجتماعی[۱۵]، دلیل اول به شناخت بیشتر مهارتهای اجتماعی و فیزیکی یا به عبارت دیگر به فراگیری صحیح ارزشهای اجتماعی و برداشت های جوان برمی گردد. کنترل اجتماعی نیز بدین صورت انجام می گیرد که این برنامه ها از یک طرف از بزهکاری وتخریب جلوگیری می کنند واز طرف دیگر رفتارهای خود تخریبی مانند سو مصرف مواد و رفتارهای تند آنها را کاهش می دهد. بطور خلاصه ، ورزش به نوعی جوان را برای سازگاری با هنجارهای اجتماعی تحت فشار قرار میدهد(کلیبر و رابرت[۱۶] ، ۱۹۸۱).
درباره اهمیت ورزش در سازگاری اجتماعی ، نتایج کلی یک مطالعه نشان میدهد ، ورزشکاران افرادی هستند که هیجانات سالمی تجربه می کنند، متمایل به برونگرایی هستند، توانایی فکری بالاتری دارند، ظرفیت بالایی درمقابل فشارهای محیطی دارند. آنها جهت رسیدن به اهداف خود ودیگران ، استقامت نشان میدهند ، دارای ثبات روانی بیشتری می باشند ، افراد مرتب و منظمی هستند ومتمایل به رهبری کردن و زندگی اجتماعی هستند. (سینگر[۱۷] ، ۱۹۷۲). همچنین، کوبرتن[۱۸] (۱۹۶۳) ، احیاکننده بازیهای المپیک ، در کتاب تعلیم وتربیت ورزشی چنین مینویسد:” بزرگترین خدمتی که ورزش می تواند به جوانان بکند عبارتست از؛ جلوگیری آنان از ولگردی فکری و نگهداری آنان نه در حالت جهالت و بی خبری ، بلکه در بی تفاوتی نسبت به ؛آنچه بیداری نوعی احساس زودرس را تهدید می کند.” وی معتقد است تفکر و قضاوت که در صورت تمرین، ثمربخش تر هستند ، نمی توانند از این نکته غافل باشند که نه تنها فرد ورزشی ، هرلحظه برای ارزیابی ، مسابقه و مقایسه فراخوانده می شود ، بلکه این عملیات، باید در وجود او با سرعت هرچه تمامتر انجام شود. زیرا سرعت تصمیم گیری، تقریبا همیشه اساس حرکت ورزشی به حساب می آید(توماس ، ۱۳۷۰).
علاوه بر اهمیت ورزش در مسائل اجتماعی؛ تربیت بدنی و ورزش در بینش اجتماعی اسلام، ماهیت وساختار مخصوص به خود را داشته و ویژگیهای خاص آن، نقش شایسته ای در توسعه روابط اجتماعی اسلام وتحقق جامعه اسلامی ایفا میکند. در این بینش اجتماعی، مهمترین ویژگی تربیت بدنی و ورزش برای تولید وبسط روابط اجتماعی صحیح، توجه آن به پایه های اصلی تحقق این نظام یعنی فرهنگ، عدالت وقدرت می باشد که در حد کارکرد، موضوعیت واهداف خود، به تقویت و استحکام آن در سطوح مختلف اجتماعی می پردازد(آقاپور،۱۳۶۸).بنابراین در هر جامعه ای، دو مقوله تربیت بدنی و ورزش، متقابلا در توسعه و تحکیم یکدیگر گام برمی دارند ودر جهت گیری جامعه مطلوب و تحقق انسان برتر موثرند. درنتیجه؛ انجام تحقیقات متعدد پیرامون ورزش و مولفه های روان شناختی انسان، با روشن کردن اثرهای مطلوب و موثر ورزش و فعالیتهای جسمانی بر روی جنبه های روان شناختی انسان، می تواند ضمن علاقمند کردن قشر جوان و نوجوان جامعه به ورزش ، سلامت روانی و جسمانی جامعه را نیز ارتقا می بخشد .
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی

۴-۱٫اهداف تحقیق

الف: هدف کلی

هدف کلی این تحقیق تعیین میزان سازگاری اجتماعی در بین دانش آموزان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار دبیرستانی منطقه۱۲ شهر تهران و مقایسه­ این میزان با یکدیگر می­باشد.

ب: اهداف ویژه

تعیین رابطه سازگاری اجتماعی دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی[۱۹] آنها.

بررسی تفاوت میزان سازگاری اجتماعی در دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار.

بررسی تفاوت میزان سازگاری اجتماعی در دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار بر اساس متغیرهایی زمینه­ای چون (سن، رشته تحصیلی، پایه تحصیلی).

۵-۱٫ سوالات و فرضیات تحقیق

الف)سؤالات تحقیق :
۱- سازگاری اجتماعی دانش آموزان دبیرستانی پسر در چه سطحی قرار دارد؟
۲- سازگاری اجتماعی دانش آموزان دبیرستانی پسر (به تفکیک ورزشکار و غیر ورزشکار) چگونه است؟
ب)فرضیه های تحقیق:
۱- بین سازگاری اجتماعی دنش آموزان پسر ورزشکار و غیر ورزشکار تفاوت وجود دارد .
۲- بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و سازگاری اجتماعی آنها رابطه وجود دارد .
۳- بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار، تفاوت وجود دارد .
۴- به نظر می­رسد میزان سازگاری اجتماعی دانش ­آموزان بر حسب پایه­ تحصیلی آنها متفاوت است.
۵- به نظر می­رسد میزان سازگاری اجتماعی دانش ­آموزان بر حسب رشته تحصیلی آنها متفاوت است.

۶-۱٫ تعاریف متغیرها و اصطلاحات

متغیر ها و اصطلاحات مهم مورد مطالعه، در تحقیق حاضر عبارتند از:

ساز گاری اجتماعی: به اعتقاد فرانسیس و برون [۲۰] (۱۹۶۵) سازگاری اجتماعی عبارتست از جریانی که بوسیله آن روابط میان افراد ، گروه ها وعناصر فرهنگی، در وضع رضایت بخشی برقرار باشد. به عبارت دیگر روابط میان افراد وگروه ها به گونه ای برقرار شده باشد که رضایت متقابل آنها را فراهم سازد(بهرام زاده، ۱۳۷۱).

افراد دیگری نیز سازگاری اجتماعی را مترادف با مهرتهای اجتماعی می دانند. در این زمینه الیوت و گرشام [۲۱] (۱۹۹۳) مهارتهای اجتماعی را چنین تعریف کرده اند: رفتارهای انطباقی یادگرفته شده ای که فرد را قادر می سازد تا با افراد دیگر روابط متقابل داشته باشد و از خود پاسخ های مثبت بروز دهد و همچنین از رفتار های نامناسب اجتناب کند.آنها مهارتهای اجتماعی رابه ۵ طبقه همکاری، گفتار مناسب، مسئولیت پذیری، همدلی، و خویشتن داری تقسیم می کنند.

تعریف عملیاتی سازگاری اجتماعی :
نمراتی که دانش آموزان از روی پرسشنامه بل (بعد سازگاری اجتماعی) کسب می کنند.
” پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل ” شامل ۳۲ سوال میشود. این مقیاس ، رفتارهای زیر را شامل می شود :

شرکت در فعالیتهای گروهی ، شامل لذت بردن از فعالیتهای گروهی، شرکت در فعالیتها و بازیهای گروهی ، عضویت در گروه ها و علاقمند بودن به آن و …

معاشرت و ارتباط با دیگران: شامل لذت بردن از معاشرت با دیگران ، آگاهی و رعایت آداب معاشرت، داشتن روابط دوستانه با همکلاسی ها و … می باشد.

مفهوم تعریف شماره سوالات
بلی خیر
سازگاری اجتماعی جریانی که بوسیله آن روابط میان افراد ، گروه ها وعناصر فرهنگی، در وضع رضایت بخشی برقرار باشد. ۱-۳-۴-۵-۶-۷-۱۰-۱۱-۱۲-۱۵-۱۶-۱۸-۲۰-۲۲-۲۴-۲۵-۲۷-۲۸-۲۹-۳۱ ۲-۸-۹-۱۲-۱۴-۱۷-۱۹-۲۱-۲۳-۲۶-۳۰-۳۲

۱-۲٫ ورزش[۲۲]: از ورزش، تعاریف متعددی ارائه شده است: ورزش، عبارتست از فعالیتها وحرکاتی که طبق ضوابط ومقررات خاصی انجام می شود وبیشتر حالت قهرمانی واختصاصی دارد(یزدان پناه، ۱۳۷۱). تعریف دیگری از ورزش، بوسیله اشنایدر و اشپریتزر[۲۳] (۱۹۸۹) ارائه شده است. آنها ورزش را به عنوان فعالیتی تعریف کرده اند که دارای ملاک های زیر باشد:
الف) رقابت در آن باشد.
ب)حرکت جسمانی داشته باشد.
ج) قوانین و مقررات ویژه ای داشته باشد.
۲-۲٫ تعریف عملیاتی ورزش: اصطلاح«ورزشکاران بودن»[۲۴] در مطالعات مختلف، به گونه متفاوتی تعریف شده است. برخی از تحقیقات، عضویت دریک تیم حرفه ای و برخی دیگر، عضویت در یک تیم کاملاً حرفه ای را ملاک ورزشکار بودن دانسته اند. با وجود اختلاف نظر دراین زمینه، در تحقیق حاضر، فعالیت ورزشی خارج از آموزشگاه ،عضویت در یکی از تیمهای آموزشگاه بمدت حداقل ۶ ماه ونظر دبیر تربیت بدنی به عنوان ملاک ورزشکار بودن درنظر گرفته شده است.
بنابراین دراین تحقیق، عنوان ورزشکار به دانش آموزانی اطلاق می شود، که برمبنای نظر دبیر تربیت بدنی، حداقل ۶ ماه در یکی از تیمهای ورزشی مدرسه فعالیت داشته وتمرینات هفتگی مداومی دارد یا دریکی از باشگاه های ورزشی فعال، عضویت دارد.
۱-۳٫پیشرفت تحصیلی[۲۵] : منظور از پیشرفت تحصیلی، پیشرفت یا عدم پیشرفت درکسب و یادگیری مجموعه مطالبی است که تحت عنوان درس یا مواد درسی درطول سال تحصیلی به دانش آموزان ارائه می شود۰شعاری نژاد، ۱۳۶۴) به طور کلی پیشرفت تحصیلی به موفقیت فراگیران درامور تحصیلی اشاره دارد که براساس آزمون قابل سنجش باشد(حسینی نسب، ۱۳۷۵) .
۲-۳ تعریف عملیاتی پیشرفت تحصیلی: معدل ترم تحصیلی گذشته دانش آموزان، به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی در نظر گرفته شده است.