فاکتورهای دیگر: تغذیه ضعیف و قرارگیری در معرض مواد سمّی مثل سرب می تواند در توسعه بیماری های روانی نقش داشته باشد(اورسا، ۲۰۱۲).

فاکتورهای روان شناختی که می توانند باعث بروز بیماری های روانی شوند شامل موارد زیر هستند:

آسیب شدید روانی در دوران کودکی مثل سوءاستفاده های عاطفی، جسمی و جنسی

از دست دادن یک چیز مهم در گذشته مثل از دست دادن والدین

مورد بی اعتنایی و بی توجهی قرار گرفتن

توانایی برای برقراری رابطه با دیگران(اورسا، ۲۰۱۲).
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

فاکتورهای محیطی: عوامل معین ایجادکننده استرس می توانند باعث بروز بیماری های روانی در یک فردی شوند که به این بیماری ها حساسیت دارد. این عوامل به شرح زیر هستند:

مرگ یا طلاق

زندگی خانوادگی ناموفق

احساس بی فایده بودن، عزت نفس پایین، نگرانی، عصبانیت یا تنهایی

تغییر شغل یا مدرسه

تجربه های اجتماعی یا فرهنگی (مثل جامعه ای که لاغری را عامل زیبایی می داند و این می تواند باعث بروز اختلالات تغذیه ای در افراد شود).
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی

سوء مصرف مواد توسط والدین فرد (اورسا، ۲۰۱۲).

شکل ۳-۲: دلایل بروز مشکلات مربوط به سلامت روان(اورسا،۲۰۱۲)

پیشینه ی پژوهشی

الف) پیشینیه داخلی پژوهش

کجباف و رئیسی (۱۳۸۷) در پژوهشی با عنوان رابطه بین نگرش مذهبی و سلامت روانی در بین دانش آموزان
نتیجه تصویری درباره سلامت روانی
دبیرستانهای دخترانه اصفهان نشان داد که بین نگرش مذهبی و سلامت روان رابطه وجود دارد اما بین جسمی سازی و افسردگی با نگرش مذهبی رابطه معنی داری دیده نشد.
نتیجه تصویری برای موضوع افسردگی
سهرابیان و خلیلی (
در پژوهشی که تحت عنوان‌، «بررسی رابطه نگرش مذهبی با شادکامی ‌و سلامت روانی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد بهبهان»، توسط کاظمیان‌مقدم و مهرابی‌زاده (۱۳۸۸) صورت گرفت، نتایج نشان داد که بین نگرش مذهبی و شادکامی دانشجویان‌، رابطه مثبت معناداری وجود دارد. همچنین بین نگرش مذهبی و سلامت روانی آنان رابطه مثبت معناداری مشاهده شد.
در تحقیقی با عنوان «باورهای آخرت‏‌نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان»، که توسط ابراهیمی ‌(۱۳۸۷)‌، صورت گرفت، اثبات می‌کند که باورهای آخرت‏نگرانه و رابطه آنها با سلامت روان باورهای آخرت‌‏نگرانه و التزام به این باورهای مذهبی موجب جهت‌‏دهی و بینشی صحیح نسبت به خود و دنیا می‌شود. در نتیجه، انسان از اقدام به رفتارهای پرخطری که سلامت جسمی و روانی خود و جامعه را تهدید می‏کند، پرهیز نموده و متقابلاً، با کاستن از تنیدگی‏ها و ناکامی‏ها، به آرامش روانی دست می‌یابد.
همچنین در پژوهش بهرامی ‌چگنی (۱۳۸۹)، تحت عنوان «بررسی رابطه دینداری با اختلالات روانی دانشجویان دانشگاه آزاد خرم‌آباد»، نتایج حاصل نشان داد که نگرش مذهبی کلی و ابعاد اعتقادی و مناسکی روابط معناداری با اختلالات روانی کلی و حیطه‌های آن دارند.
نجفی و همکاران در بررسی رابطه مذهبی و پاسخ‌های مقابله‌ای و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد نشان دادند که، بین نگرش مذهبی و سلامت روانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این امر حکایت از بالا بودن همیشگی بین نگرش مذهبی و سلامت روانی دارد.
نتایج پژوهش (سراج زاده، ۱۳۷۷ ) در ۶۲۳ خانواده ی تهرانی نشان دادند نوجوانان بیش از جوانان به مذهب علاقه دارند و هر چه طبقه ی اجتماعی اقتصادی فرد بالاتر می رود،عقیده ی مذهبی سست تر می شود. در پژوهش سراج زاده، دانش آموزان دبیرستانی،در مجموع، گرایش ها و علایق دینی بالایی داشتند .
عکس مرتبط با اقتصاد

ب) پیشینه خارجی پژوهش

دیزوتر ، سوئنس و هاتسباوت[۷۷] (۲۰۰۶) ارتباط بین باورهای مذهبی،افسردگی و بهبودی بعد از جراحی لگن را در ۳۰ زن سالمند مورد بررسی قرار دارند، این افراد همگی به علت شکستگی استخوان لگن مورد جرحی قرار گرفته بودند، نتایج نشان داد بیمارانی که باورهای مذهبی قوی تر داشتند و اعمال مذهبی را انجام می دادند نسبت به گروه دیگر کمتر افسردگی داشتند و راه طولانی تری را در هنگام ترخیص از بیمارستان پیاده روی کردند، همچنین دانستن خداوند به عنوان منشا قدرت و انجام فرایض دینی به صورت معنی داری با درجه پایین افسردگی در هنگام ترخیص از بیمارستان ارتباط داشته است.
نونیمیکر، (۲۰۰۳) در پژوهشی که با هدف بررسی رابطه ی دینداری با سلامت نوجوانان انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که دینداری در برابر کارهایی مانند سیگار،کشیدن، نوشیدن الکل، مصرف ماری جوانا و برقراری روابط جنسی نامتعارف از جوانان محافظت می
توریانو[۷۸] همکاران (۲۰۰۷) بیان می کنند که باورهای مذهبی به بهبود سلامت، کیفیت زندگی و افزایش عزت نفس منجر می شود و از جمله عواملی که می تواند در پیشگیری وکاهش اختلالات روانی و همچنین مشکلات ناشی از آن مانند خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر،افسردگی و اضطراب نقش مؤثری داشته باشد ، داشتن اعتقادات مذهبی است. همچنین تقویت باورهای مذهبی در تمام مراحل زندگی یک اقدام پیشگیری کننده برای کاهش اختلالات روانی است.
آلپورت[۷۹] درگستره شخصیت و روان شناسی اجتماعی برحسب جهت گیری دینی افراد، آنها را به دو نوع جهت گیری مذهبی درونی ۶ و بیرونی ۷ تقسیم بندی کرده است. از نظر آلپورت، افراد دارای جهت گیری مذهبی بیرونی، به لحاظ نظری دارای باورهای مذهبی هستند. در دیدگاه جهت گیری مذهبی بیرونی، مذهب ابزار ارضای نیازهای اولیه فرد خواهد بود. از دیدگاه آلپورت افراد دارای جهت گیری مذهبی درونی ضمن درون سازی ارزش های دینی، مذهب را به مثابه هدف در نظر می گیرند. در این جهتگیری، دین دارای کنش وری خود مختاری و مستقلی شده و به انگیزه برتر مبدل می شود.
نتایج مطالعه ملی در آمریکا که توسط رگنرس[۸۰] و الدر[۸۱] (۲۰۰۳) صورت گرفته، نشان می دهد که بین نگرش و عملکرد مذهبی دانش آموزان دبیرستانی و رفتارهای پرخطر، مصرف الکل و مواد و بزهکاری همبستگی منفی و معکوس وجود دارد و حداقل عملکرد مذهب، داشتن نقش حفاظتی مستقیم در برابر هر نوع آسیب پذیری است.
مالتبی و دی[۸۲] (۲۰۰۰) در پژوهش خود با عنوان تاثیر نگرش مذهبی و ابعاد آن بر سلامت روان جوانان نشان دادند که تفاوت در نگرش های مذهبی مهم تر از اعمال مذهبی می تواند سلامت روانی افراد را پیش بینی کند.
روی وپیترسون (۱۹۸۵) در مقاله پژوهشی خود با عنوان «جایگاه ایمان مذهبی در بهداشت روانی» نتیجه می گیرند که ایمان به خداوند و باور مذهبی در دوره های دشوار و تحمل ناپذیر از جمله رویارویی با بیماری های سخت بدنی به انسان آرامش می بخشد.
فصل سوم
روش پژوهش

۳-۱- طرح پژوهش

این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع و هدف آن ، کاربردی و از نوع همبستگی است.

۳-۲-معرفی متغیر ها

متغیر مستقل : نگرش مذهبی
متغیر وابسته : سلامت روان
متغیر کنترل : جنسیت، سن، تحصیلات.

۳-۳-جامعه ی آماری

جامعه ی آماری این پژوهش را کلیه

۳-۴-نمونه و روش نمونه گیری

روش نمونه

۳-۵-ابزار پژوهش

ابزار پژوهش حاضر شامل پرسشنامه سلامت روان [۸۳]GHQ و نگرش مذهبی براهنی

۱- پرسشنامه سلامت روانی (GHQ-28 ) گلدبرگ :

روش نمره گذاری پرسش نامه سلامت عمومی بدین ترتیب است که از گزینه الف تا د ، نمره صفر ، یک ، دو و سه تعلق می گیرد. در نتیجه نمره فرد در هر یک از خرده مقیاس ها از صفر تا ۲۱ و در کل پرسش نامه از صفر تا ۸۴ خواهد بود . نمرات هر آزمودنی در هر مقیاس بطور جداگانه محاسبه شده و پس از آن نمرات ۴ زیر مقیاس را جمع کرده و نمره کلی را بدست می آوریم. در این پرسش نامه نمره کمتر بیانگر سلامت روان بهتر می باشد. براساس نمره بدست آمده و با بهره گرفتن از جدول زیر می توان وضعیت فرد را در هر یک از زیر مقیاس ها و در کل پرسش نامه تعیین نمود. با توجه به این جدول می توان گفت نمره ۱۷ به بالا در هر زیر مقیاس و نمره ۴۱ به بالا در مقیاس کلی وخامت وضع آزمودنی را نشان می دهد.
خرده مقیاس ها نمرات در خرده مقیاس ها نمرات در کل پرسشنامه
هیچ یا کمترین حد خردمقیاس۶- ۰ نمره کل ۲۲-۰
خفیف ۱۱- ۷ ۴۰-۲۳
متوسط ۱۶ -۱۲ ۶۰-۴۱
شدید ۲۱-۱۷ ۸۴-۶۱
جدول۱-۳ : نمرات برش در هر یک از خرده مقیاس های پرسش نامه سلامت عمومی

اعتبار و پایایی پرسش نامه

مقصود از روایی آزمون ، پاسخگویی به این سؤال اساسی است که آزمون چه چیزی را اندازه گیری می کند و تا چه حد از این لحاظ کارایی دارد و منظور از اعتبار درجه ثبات نمره های آزمون است که با بازآزمایی بر افرادی خاص در موقعیت های مشابه یا در شرایط متغیر به دست می آید.
نتایج چند مطالعه دلالت بر وجود همبستگی قوی بین نتایج حاصل از پرسشنامه ۲۸ و ۶۰ ماده ای سلامت عمومی در تشخیص ناراحتی های روان شناختی دارد ( مدینا ، مورا و همکاران۱۹۸۳، به نقل از حمیدی ۱۳۸۲) و نیز توان ارزیابی شدت اختلالات روان شناختی توسط ۲۸ GHQ- در حد لازم وجود دارد( رابینز و براکس ، ۱۹۸۱ به نقل از حمیدی، ۱۳۸۲ ) .
اعتبار و پایی ابزار ها :
شواهد مربوط به اعتبار GHQ
الف- در خاج از کشور
گلد برگ (۱۹۷۰) همبستگی نمرات GHQ و نتیجه ارزیابی بالینی شد اختلالات را ۸۰/۰+ گزارش نمود همچنین وی و همکارانش (۱۹۷۶) در تحقیق دیگری همبستگی بین نمرات GHQ و SCL-90 را ۷۸/۰+ گزارش کرد .جونز و همکاران ( ۱۹۷۸ ) همبستگی نمرات GHQ و ۹۰-PSE را ۷۶% گزارش کرده است. چان و چان (۱۹۸۳) ، چیونگ و اسپیزر (۱۴۹۴) ضریب هماهنگی درونی پرسش نامهGHQ-30 ، GHQ-28 را ترتیب ۸۵/۰ و ۸۵/۰ گزارش کردند (به نقل از هومن ۱۳۷۱ ) .
ب- در داخل کشور
در ایران نیز تحقیقات متعددی بر روی جمعیت های مختلف آماری ، دانشجویان ، دانش آموزان و کارمندان به عمل آمده است که برخی از آنان به شرح زیر است (حمیدی ، ۱۳۸۲ )
هوان ( ۱۳۷۶ ) ، پالاهنگ ( ۱۳۷۴ ) ، یعقوبی ( ۱۳۷۵ ) ، مجاهد ( ۱۳۷۴ ) ، یزدان پناه ( ۱۳۷۵ ) ، میر خشتی (۱۳۷۵) و صولتی ( ۱۳۷۷ ) .اعتبار پرسش نامه نسخه فارسی ۲۸-GHQ را به ترتیب به میزان ۸۴% ، ۹۱% ، ۸۸% ، ۶۲% ، ۹۲% و ۸۹% گزارش نموده اند . در این پژوهش آلفای بدست آمده ۸۳/۰ بود که از اعتبار قابل قبولی برخوردار است.

۲- پرسشنامه نگرش مذهبی براهنی (گلریز و براهنی، ۱۳۵۳):

این آزمون دارای ۲۵ سوال و ۲ آیتم است که هر کدام از آیتم ها بار خاصی داردو بعد از نمره گذاری، جهت گیری مذهبی فرد اندازه گیری می شود . در این مقیاس بالاترین نمره ۵ بوده است که نشانگر اعتقاد مذهبی بالا و کمترین نمره صفر می باشدکه عدم اعتقادات مذهبی در فرد را نشان می دهد (گلریز، ۱۳۵۳). این آزمون در پژوهش بر مبنای نمره گذاری به ۴ سطح تقسیم گردید، سطح نمرات بین ۲۵/۱-۰ سطح اول، ۵/۲-۲۶/۱ سطح دوم، ۷۵/۳-۵۱/۲ سطح سوم و ۵-۷۶/۳ سطح چهارم را نشان می داد.
اعتبار این آزمون از طریق ضریب همبستگی با آزمون آلپورت، ورنون و لیندزی برابر با ۸/۰ به دست آمد. همچنین در اعتباریابی این پرسشنامه از طریق روش گروه های شناخته شده نیز استفاده گردید که تفاوت میانگین بین دو گروه عادی و مذهبی معنی دار بود(یعقوقی و نصر، ۱۳۷۴). این پرسشنامه در سالهای اخیر مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت که پایایی آن با بهره گرفتن از روش اسپیرمن- براون برابر با ۶۳/۰ و اعتبار آن برابر با ۲۴۸/۰ به دست آمد که نشانگراعتماد به نتایج حاصل از این آزمون است. (نوری قاسم آبادی و بوالهری، ۱۳۷۶) . پایایی این پرسشنامه در این پژوهش با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ ۷۸/۰ بدست آمده است که از اعتبار قابل قبولی برخوردار است.

۳-۶- شیوه اجرا

پس از اخذ مجوز از دانشگاه مربوطه با هماهنگی لازم با اداره آموزش و پرورش و پس از گرفتن مجوز های لازم برای مراجعه به مدارس، به ۱۲ مدرسه از مدارس ناحیه دو و سه شهر کرمانشاه مراجعه کرده و پس از تشریح موضوع با مدیر مدرسه هماهنگی های لازم به عمل آمد سپس با مراجعه به کلاسها از هر کلاس ۱۰ نفر به تصادف انتخاب گردید و به آنها یک ساعت زمان داده شد که با دقت به سوالات پاسخ دهند.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده

۴-۱- روش تجزیه

برای تجزیه و تحلیل داده ها از برنامه spss20 استفاده شد.که در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه گردید، در بخش توصیفی از فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار استفاده شد و در بخش استنباطی پس از انجام آزمون کولموگروف اسمیرنو، برای تشخیص نرمال بودن داده ها استفاده گردید سپس برای بررسی رابطه بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد.

۴-۲- یافته های توصیفی

جدول ۱- میانگین و انحراف معیار متغیرهای سلامت روان و مولفه های آن ( اختلال افسردگی، عملکرد اجتماعی، اضطراب و نشان های جسمانی)