۱۴۱

۱۵۶

محدودیتهای پژوهش

۱۴۲

۱۵۷

فهرست منابع

۱۵۸

فهرست منابع فارسی

۱۴۳

۱۵۹

فهرست منابع انگلیسی

۱۴۵

فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
برنامه های درسی هرکشورعامل مهمی درنظام آموزش و پرورش آن کشورمحسوب می شوند. تصمیمات برنامه ریزان درسی درخلاء صورت نمی گیرد، بلکه این تصمیمات در محیط جامعه و برای جامعه اتخاذ می شود. بنابراین جامعه همواره نقشی اساسی در تصمیم گیریهای برنامه های درسی داشته است. از آنجایی که جامعه در حال تغییر روزافزون است، تغییرات آن وارتباط آن با مدارس تاثیرفزاینده ای را دربرنامه های درسی به خصوص برنامه درسی دوره متوسطه خواهد داشت. در پرتو آموزش و پرورش یک جامعه عامه مردم می توانند به سمت فرهنگ غنی تر و توسعه حرکت کنند. امروزه جوامع به سرعت درحال تغییر و دگرگونی هستند. و به تبع این تغییرات وظایف افراد و کارکردهای آنان نیزدر جامعه تغییر پیدا می کند. دراین شرایط متغیر این مدارس هستند که باید دانش آموزان را برای ایفای نقش موثردرجامعه آماده کنند. وآنچه که دراین میان می تواند نقش عمده ای در ایجاد سازگاری با تغییرات درافراد وپرورش آنها به عنوان شهروندانی آگاه ومسئول ودارای مهارتهای گوناگون داشته باشد وجود رابطه متقابل بین جامعه و مدرسه مخصوصا در برنامه درسی دوره متوسطه است.
بیان مساله
برنامه ی درسی بعنوان قلب فعالیت های آموزش و پرورش، از مهم ترین عناصری است که مستلزم تحول متناسب با شرایط جدید است. وباید طوری طراحی شودکه از یک سو افراد را برای ایفای نقش به عنوان یک عنصرفعال در جامعه یاری دهند و از سوی دیگرهمگام باتغییرات اجتماعی به مسائل و مشکلات پیش روی فرد بپردازد ودرعین حالی که از جامعه تاثیر می پذرد خودنیز عامل تغییر باشد به عبارت دیگر برنامه درسی نباید فقط حاصل توسعه باشد طوری که عاملان برنامه درسی در تغییرات اجتماعی عملا هیچ تاثیری نداشته باشندبلکه برنامه درسی باید قلب توسعه نیز باشدبه گونه ای که اگردر هر بخشی از جامعه از جمله بخشهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی وفرهنگی کمبودی باشد از طریق برنامه درسی آن کمبود برطرف شود و این میسرنمی شود مگراینکه بین مدرسه و جامعه ارتباطات تعاملی و متقابل باشد. درباره اهمیت این ارتباط اورنشتاین و هانکینس(۱۳۷۳) معتقدند : هر بحث درباره برنامه درسی بایستی مسائل اجتماعی به ویژه ارتباط بین مدارس و جامعه و تاثیر آنها بر تصمیمات برنامه درسی را مورد توجه قرار دهد. هوشیاری اجتماعی برای متخصصان و تدوین کنندگان برنامه درسی یک اصل است، تصمیمات برنامه درسی در جامعه ای پیچیده از طریق درخواست هایی که به وسیله جامعه مطرح و از صافی ها گذشته و به مدارس منتقل می شوند، انجام می گردد.(ترجمه:خلیلی شورینی۱۳۷۳)
تصویر درباره جامعه شناسی و علوم اجتماعی
با توجه به مطالب ذکرشده و باتوجه به نقش سازنده و بارورکننده برنامه درسی در توسعه جامعه، پژوهش حاضر با توجه به کمبود پژوهش های صورت گرفته در این رابطه و همچنین عدم انسجام بررسی های صورت گرفته در خصوص مبانی اجتماعی برنامه درسی دوره متوسطه به بررسی رابطه متقابل بین جامعه و مدرسه در برنامه درسی دوره متوسطه می پردازد. تاکید بر برنامه درسی دوره متوسطه به دلیل اهمیت این دوره هم به لحاظ ویژگی های روانشناختی دانش آموزان این دوره است که مایل به برقراری ارتباط با جامعه ودرگیرشدن در زندگی اجتماعی هستندو هم به لحاظ انتظاراتی است که خانواده و جامعه از افراد این حیطه سنی دارند و هم اینکه دوره متوسطه از لحاظ اقتصادی و تامین منابع انسانی برای به گردش در آوردن چرخه اقتصادی کشور رابطه تنگاتنگی با جامعه دارد. در واقع در این دوره است که باید انواع مهارتهای زندگی و زمینه یادگیری مادام العمر در افراد به وجود بیاید تا بتوانند برای ایفای نقشهای بزرگسالی و وظایف خود در جامعه آمادگی لازم را کسب کنند .در این پژوهش برای رسیدن به اهداف پژوهش از روش کیفی استفاده می کنیم.
عکس مرتبط با اقتصاد
اهمیت و ضرورت پژوهش
برنامه های درسی به عنوان جزئی از نظام کلان آموزش و پرورش تحت تأثیر تحولات جامعه قرار داردو از آن به عنوان قلب توسعه جوامع یادمی شود.مدارس نهادهای اجتماعی هستند که باید سعی کنند خود نیز عامل تغییر باشند و همگام با تغییرات اجتماعی متحول گردند. مدارس نمی توانند نسبت به نیازهای ضروری جامعه بی اعتنا باشند.جامعه در حال تغییر و دگرگونی است و فرهنگ ها دیگر وابسته به مکان نیستند. تغییراتی که به لحاظ اجتماعی و تکنولوژیکی به وجود آمده است باعث برخورد فرهنگ ها با یکدیگر می شود. واینگونه است که دیگر تنها وظیفه مدرسه نمی تواند انتقال فرهنگ باشد. با توجه به نقش مدارس در جوامع امروزی بررسی رابطه متقابل جامعه و مدرسه بسیارمهم است. زیرا اگر قرار است نیازهای جامعه تحقق پیدا کند و همچنین دانش آموختگان مدارس در جامعه نقش موثری ایفا کنند و جامعه آنها را بپذیرد و همچنین اگر می خواهیم مدارس در تغییرات اجتماعی ایفای نقش کنند وجود این رابطه امری اجتناب ناپذیر است. از این رو ضروریست رابطه بین جامعه و مدرسه در برنامه درسی دوره متوسطه از دیدگاه صاحب نظران و تجارب کشورهای دیگربا توجه به شرایط کنونی جامعه ما بررسی شودتا ضمن مشخص شدن این موضوع راهکارهایی مفیدی نیز در اختیار مربیان و عاملان برنامه درسی قرار بگیرد.
در سالهای اخیر اکثر علمای آموزش و پرورش و صاحب نظران از نظام آموزشی به ویژه از برنامه های درسی و آموزشی به شدت انتقادکرده اند. آنان بر این باورند که برنامه های درسی و آموزشی متناسب با زندگی و نیازهای کودکان و جوانان و جامعه تهیه و تنظیم نشده است به عبارت دیگر محتوا و برنامه های آموزش و پرورش نه تنها با نیازهای اجتماعی و شناختی کودکان و جوانان هماهنگ نیستند بلکه بدون توجه به پیشرفت دانش به ویژه در زمینه های اجتماعی، علوم و تکنولوژی بیشتر روی مطالب و موضوع هایی تاکید می کنند که در شرف کهنگی و منسوخ شدن است و مطابق نیازهای آتی و آنی اجتماعی و فرهنگی و فردی نیستند. (غلامی فرد،۱۳۸۱)
پژوهش حاضر اطلاعاتی را پیرامون شرایط جامعه کنونی ما، وظایف مدرسه، وظایف و کارکردهای جامعه و اهمیت برنامه های درسی ارائه می دهد. و همچنین در رابطه با مولفه های مبانی اجتماعی مطرح شده در برنامه درسی ملی اطلاعاتی را عرضه می کند که در مقایسه با مبانی اجتماعی برنامه درسی دوره متوسطه برای مسئولان تعلیم و تربیت راهگشا خواهد بود. پژوهش حاضر یک چارچوب مفهومی را در خصوص مبانی اجتماعی برنامه درسی دوره متوسطه ارائه می دهد.مولفه های مطرح شده در این چارچوب در هنگام تدوین برنامه درسی دوره متوسطه می تواند راهگشای برنامه ریزان درسی برای توجه هر چه بیشتر به شراط جامعه کنونی ما در ارائه برنامه ریزی های واقع بینانه باشد. این پژوهش همچنین مدارس را متوجه این امر می سازد که از آموزش امور کهنه و منسوخ که به درد زندگی حال حاضرافراد نمی­خورد اجتناب کنند و در واقع به مربیان و عاملان تربیتی کمک می کند که احتیاجات و ضروریات جامعه کنونی را درک کرده و از دوباره کاریها و هدر رفتن نیروی انسانی جلوگیری کنند.
اهداف پژوهش
هدف اصلی: بررسی رابطه تعاملی جامعه و مدرسه در برنامه درسی دوره متوسطه از دیدگاه صاحب نظران و تجارب بین الملل است.
برای رسیدن به هدف اصلی پژوهش، آن را به اهداف جزئیِ زیر تقسیم می‌کنیم:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید.

مشخص کردن تاثیر جامعه بر فضای روانی اجتماعی مدرسه.

مشخص کردن تاثیرجامعه در نوع نگرش دبیران نسبت به برنامه های درسی.

مشخص کردن تاثیرجامعه در اهداف و محتوای برنامه های درسی دوره متوسطه.

مشخص کردن تاثیر مدرسه در ثبات اجتماعی.

مشخص کردن مدرسه در تغییراجتماعی.

مشخص کردن تاثیر مدرسه در مسایل و مشکلات اجتماعی.

ارائه یک چارچوب مفهومی در خصوص مبانی اجتماعی برنامه درسی دوره متوسطه

سوالات پژوهش

جامعه چه تاثیری در فضای روانی اجتماعی مدرسه می تواند داشته باشد؟

جامعه چه تاثیری در نوع نگرش دبیران نسبت به برنامه های درسی می تواند داشته باشد؟

جامعه چه تاثیری در اهداف و محتوای برنامه های درسی دوره متوسطه می تواند داشته باشد؟

مدرسه چه نقشی در ثبات اجتماعی می تواند داشته باشد؟

مدرسه چه نقشی در تغییراجتماعی می تواند داشته باشد؟

مدرسه چه نقشی در مسایل و مشکلات اجتماعی می تواند داشته باشد؟

تعریف واژه‌ها و متغیرها
جامعه، مدرسه، برنامه درسی، دوره متوسطه، صاحب نظران
جامعه: مجموعه ای از افراد انسانی که با نظامات و آداب و قوانین خاص به یکدیگر پیوند خورده و زندگی دسته جمعی دارند، جامعه را تشکیل می دهند. و به تعبیر دیگر جامعه عبارت است از : مجمو عه ای از انسانها که در جبر یک سلسله نیازها و تحت نفوذ یک سلسله عقیده ها و ایده ها و آرمانها در یکدیگر ادغام شده و در یک زندگی مشترک غوطه ورند.(مطهری، بی تاریخ،صص۱۲-۱۱)
جان دیویی جامعه را متشکل از افرادی می داندکه با هم هستند یا با هم زندگی می کنند. نظر به اینکه طرق و مبنای کار افراد، روح عمومی و هدفهایی که برای رسیدن به آنها اقدام می کنند مشترک است جریان داشتن مبادله افکار و رشد احساس همدردی میان آنها ضرورت دارد.(شریعتمداری،۱۳۶۷)
مدرسه: به عنوان یک موسسه تربیتی نهادی است اجتماعی، یعنی منشا آن زندگی اجتماعی است و مانند سایر موسسات اجتماعی از زمان های قدیم تحت اشکال و صورتهای گوناگون در اجتماعات مختلف تاسیس شده و تغییر پیدا کرده است.(همان)
برنامه ی درسی[۱] : « برنامه ی درسی به محتوای رسمی و غیر رسمی ، روش ، و آموزش های آشکار و پنهان اطلاق می گردد که به وسیله ی آنها شاگردن تحت هدایت مدرسه دانش لازم را بدست می آورند . مهارتها را کسب می کنند و گرایش و ارزش ها را در خود تغییر می دهند. » ( ملکی ، ۱۳۸۵ )
تعریف عملیاتی: منظور از برنامه درسی صرفا برنامه درسی رسمی است.
دوره متوسطه:
از کلمه متوسطه در نظام آموزش و پرورش مستفاد می شود که دوره ای است که نقش واسطه میان دوره ابتدایی و دوره عالی را ایفا می کند. در گزارش نهایی اجلاس منطقه یونسکو آمده است: دوره متوسطه عبارت است از دوره برزخ یا دوره انتقالی میان آموزش پایه که عمومی و غیر تخصصی است و آموزش تخصصی تر در سطح آموزش عالی. به طور کلی دوره متوسطه دوره ای است که در آن دانش آموزان گروه سنی ۱۴ تا ۱۷ یا ۱۸ سال تحصیل می کنند و به دلیل تنوع برنامه ها و تعدد رشته های تحصیلی فرصت انتخاب دارند.(صافی،۱۳۸۰)
تعریف عملیاتی: منظور از دوره متوسطه یعنی دوره متوسطه دوم که از سال اول تا چهارم دبیرستان را شامل می شود.
صاحب نظران:
تعریف عملیاتی: در این پژوهش منظور از متخصصان برنامه درسی: الف)افرادی که در زمینه برنامه درسی سابقه فعالیت به صورت تالیف و ترجمه دارند در این زمینه صاحب نظر می باشند.ب)اساتید گروه های علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه ها که در زمینه برنامه درسی کار کرده اند.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه پژوهش